Η τοποθέτηση της αμυντικής γραμμής ψηλά δημιουργεί μεγάλους κενούς χώρους στην πλάτη της αμυντικής τετράδας και ως εκ τούτου ένα λάθος από τους αμυντικούς με την μπάλα στα πόδια μπορεί να αποβεί μοιραίο για την εν γένει ομαδική προσπάθεια. Μία από τις πρόσφατες τακτικές εξελίξεις στο ποδόσφαιρο είναι η χρησιμοποίηση μέσων και ρόλο κεντρικού αμυντικού, με τους Μπιέλσα και Γκουαρντιόλα να αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα προπονητών που επιχείρησαν την εν λόγω τακτική. Είναι σύνηθες ένας μέσος ή επιθετικός να μετατραπεί σε πλάγιο αμυντικό, αλλά πόσο εύκολο είναι να μετατραπεί ένας μέσος σε κεντρικό αμυντικό;

Σε αντίθεση με την Εθνική Χιλής, εκεί που ο Μπιέλσα χρησιμοποιούσε αμυντικούς μέσους μπροστά από τα τρία στόπερ του 3-3-1-3 και 4-2-3-1, ο Ισπανός τεχνικός θεώρησε ότι η Μπιλμπάο του δεν θα μπορούσε να εφαρμόσει την ολίγον «ρομαντικά επιθετική» φιλοσοφία του με συμβατικούς κεντρικούς αμυντικούς που στερούνται υψηλής τεχνικής. Ο Μπιέλσα θεώρησε ότι ένας αμυντικός μέσος έχει καλύτερη επαφή με την μπάλα, πάσα, ικανότητα εκμετάλλευσης κενών χώρων και προωθήσεις από έναν κλασσικό κεντρικό αμυντικό. Ο Μπιέλσα δίνει τεράστια αξία σε όλα αυτά τα χαρακτηριστικά και δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί μέσους (Μέντελ, Βιδάλ, Εστράδα, Ζάρα) στην αμυντική τετράδα κατά την θητεία του στην εθνική Χιλής.

Τσάβι Μαρτίνεζ και Μπιέλσα

Η κυριότερη καινοτομία του στην πολύ πιο επιθετική Μπιλμπάο που δημιούργησε ήταν η τοποθέτηση του Τσάβι Μαρτίνεζ ως στόπερ, κίνηση που εξυπηρετούσε τα παραπάνω και ευνοούσε την γρήγορη μεταφορά της μπάλας από την άμυνα στην επίθεση. Ο Μαρτίνεζ είναι αρκετά ψηλός (1.90) για να παίξει ως στόπερ αλλά οι τεχνικές/δημιουργικές του αρετές ταιριάζουν περισσότερο σε κλασσικό «8αρι» – στοιχεία που εκτίναξαν την εφαρμογή του τακτικού σχεδιασμού του Μπιέλσα.

Παρόμοιες τακτικές χρησιμοποίησε και ο Γκουαρντιόλα στην Tiki-Taka Μπαρτσελόνα του σε μία προσπάθεια αναπαραγωγής του Ολλανδικού Totaalvoetbal, με κυριότερη διαφορά ότι ο Γκουαρντιόλα στήριξε το τακτικό του πλάνο στην συνεχή κίνηση της μπάλας και όχι τόσο των παικτών όπως ο Μίχελς στην Εθνική Ολλανδίας.

Το ανεξάντλητο passing game και η συνεχής μεταφορά της μπάλας στις αμυντικές ζώνες του αντιπάλου αποδιοργανώνει την αμυντική συνοχή του αντιπάλου, βοηθά την ομάδα να επικεντρώνεται στις επιθετικές τακτικές ενώ αποτελεί και σημαντικό παράγοντα για την εν γένει ομαδική αμυντική λειτουργία αφού κρατά τους αντιπάλους μακριά από την περιοχή χωρίς να τους προσφέρει χρόνο με την μπάλα στα πόδια. Προφανώς το να διατηρείς την μπάλα στην κατοχή σου δεν είναι εύκολο ζητούμενο: απαιτεί παίκτες με σημαντικές τεχνικές δεξιότητες και ομαδική συνοχή την ώρα που αν ένας ή δύο παίκτες αποκλίνουν του πλάνου ο τακτικός σχεδιασμός καταρρέει. Με την σκέψη στα παραπάνω ο Γκουαντιόλα επίσης πειραματίστηκε τοποθετώντας, ομολογουμένως με αρκετή επιτυχία, μέσους σε θέση στόπερ, με τους Μασεράνο και Μπούσκετς να αποτελούν τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα.

Η τακτική εξέλιξη του ποδοσφαίρου αποτελεί επίσης παράγοντα για τους παραπάνω τακτικούς πειραματισμούς. Οι ομάδες αναπτύσσονται ολοένα και περισσότερο από τα πλάγια, ο άξονας υπερφορτώνεται με αμυντικούς μέσους και οι κεντρικοί επιθετικοί παίζουν πιο βαθειά με τους πλάγιους επιθετικούς να παίρνουν ρόλο εκτελεστή. Η πρόσφατη μόδα του 4-6-0 γεννά το ερώτημα τη χρησιμότητας 2 «κλασσικών» κεντρικών αμυντικών σε ένα ποδόσφαιρο που φαίνεται να περιστρέφεται γύρω από την μάχη του άξονα.

Ο ρόλος του Κατσουράνη

Ο ΠΑΟΚ τα τελευταία χρόνια έχει συνηθίσει να έχει ένα πολυδιάστατο, τεχνίτη στόπερ. Ο Κοντρέρας δεν ήταν μέσος αλλά είχε τεχνικά χαρακτηριστικά αμυντικά μέσου – στοιχεία τα οποία τον καθιέρωσαν στην ελίτ του παγκοσμίου ποδοσφαίρου παρά τον μικρό του όγκο και χαμηλό ύψος (1.81) για στόπερ. Ο Σάντος δεν έπαιζε με ψηλά την αμυντική γραμμή – κάθε άλλο – αλλά χρησιμοποιούσε τον Κοντρέρας ως βασικό εργαλείο μεταφοράς της μπάλας από την άμυνα στα χαφ που έμεναν λίγο πιο ψηλά από ότι θα περίμενε κανείς αναλογικά με την χαμηλά τοποθετημένη αμυντική γραμμή. Ο Χιλιανός κάλυπτε τον χώρο αυτό με μεγάλη άνεση και είχε ενεργητική συμμετοχή στην ανάπτυξη της ομάδας.

Στην ίδια κατεύθυνση με τα παραπάνω, ο Δώνης καθιέρωσε τον Κατσουράνη σε θέση δηλώνοντας ξεκάθαρα τις τακτικές του σκέψεις σε ερώτηση για την χρησιμοποίηση του Κατσουράνη ως στόπερ.

Γίνεται προπόνηση στον τρόπο που πρέπει να διασπάσουμε αντίπαλες άμυνες όταν κλείνονται πίσω. Δηλαδή ο μακρινός στόπερ που έχει την ικανότητα στα πόδια να βγάλει πάσες, σέντρες και να κινηθεί σωστά, βγαίνει μπροστά κι όταν χαθεί η φάση πρέπει να καλύψει ο άλλος στόπερ, ο αμυντικός χαφ και ο απέναντι μπακ

Είναι σαφές ότι ένας μέσος στην θέση του στόπερ μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο σε πολλά τακτικά επίπεδα:

  • διάσπαση κλειστών αμυνών
  • ορθολογική αντιμετώπιση έντονης πίεσης του αντιπάλου με ανάπτυξη με μεγάλες μπαλιές από πίσω
  • καλύτερη κυκλοφορία της μπάλας
  • καλύτερη ομαδική συμπεριφορά σε τακτικές με ψηλά τοποθετημένη την αμυντική γραμμή

Κάπου στα παραπάνω στηρίζεται κι ο Στέφενς που προσπαθεί να δημιουργήσει μία ομάδα με άξονα την κατοχή της μπάλας, την πίεση ψηλά και την ποικιλία στην επιθετική ανάπτυξη – στοιχεία που μπορεί να προσφέρει ο Κατσουράνης από την άμυνα.

Τα μειονεκτήματα

Σαφώς μία επιλογή όπως η παραπάνω διαθέτει υψηλά αγωνιστικά ρίσκα και απαιτεί συνοχή και προσήλωση στο ομαδικό τακτικό πλάνο. Το παράδειγμα του Κατσουράνη είναι χαρακτηριστικό για να αναδείξει τα προβλήματα που μπορεί να φέρει μία αναποτελεσματική τακτική επιλογή, αφού δεν είναι είναι λίγα τα παιχνίδια του ΠΑΟΚ που ο Έλληνας διεθνής αντιμετωπίζει προβλήματα με αντιπάλους επιθετικούς που έχουν την ποιότητα, την ταχύτητα με ή χωρίς την μπάλα ή την δύναμη ώστε να εκθέσουν τις περιορισμένες ανασταλτικές δυνατότητες του.

Επιπλέον, μία τέτοια επιλογή μπορεί να προκαλέσει σημαντικό πρόβλημα στην αντιμετώπιση των στημένων αφού η ομάδα χάνει ύψος και δύναμη από την άμυνα της. Ο φετινός ΠΑΟΚ δείχνει να έχει πρόβλημα σε αυτό το κομμάτι αφού ο Βίτορ είναι αρκετά soft και κοντός (1.84) ώστε να αναπληρώνει τα κενά που δημιουργεί η επιλογή του Στέφενς με τον Κατσουράνη στα μπακ. Ο μεταγραφικός σχεδιασμός της ομάδας ήταν ελλειπής όσον αφορά τους κεντρικούς αμυντικούς και ήδη στον δικέφαλο προσανατολίζονται σε μεταγραφή τύπου Μάρκος Αντόνιο ή Μαλεζά.

Συμπέρασμα

Το ποδόσφαιρο δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζει το φιλοθεάμον κοινό. Οι προπονητές πολύ συχνά επιλέγουν να «θυσιάσουν» κάποιο συστατικό για να εξυπηρετήσουν τον ομαδικό τακτικό σχεδιασμό. Όπως οι Γκουαρντιόλα και Μπιέλσα, έτσι κι ο Στέφενς είναι έτοιμος να «θυσιάσει» τον Κατσουράνη σε ρόλο στόπερ με στόχο την αρτιότερη εξυπηρέτηση του ποδοσφαίρου που οραματίζεται. Το αν ο Στέφενς ή ο Γκουαρντιόλα κέρδισαν από αυτή τους την επιλογή το κρίνει η ιστορία – αλλά μέχρι τότε εμείς μπορούμε να επιχειρούμε βαθυστόχαστες τακτικές συζητήσεις.

Πηγή: overlap.gr

Ποδόσφαιρο ΠΑΟΚ SPORTS