Λεφτά υπάρχουν, άδειες δεν υπάρχουν;

Με αφορμή την πρόταση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (Π.Ο.Ξ.) για να μείνουν κλειστά τα σχολεία την περίοδο μετά την Καθαρή Δευτέρα ώστε να τονωθεί ο χειμερινός τουρισμός, μια δράση που ονομάζεται «Λευκή εβδομάδα» κατά τα πρότυπα της Δυτικής Ευρώπης και ύστερα από τις εύστοχες παρατηρήσεις του εκλεκτού φίλου, Βαγγέλη Σπύρου, έχω να πω τα εξής:

Στην πρακτική του marketing όταν προσπαθεί κάποιος να υλοποιήσει μια καμπάνια βρίσκεται μπροστά στο ερώτημα αν υπάρχουν τα προϊόντα και θα πρέπει να δημιουργηθούν οι ανάγκες ή αν οι ανάγκες ήδη υπάρχουν. Στην προκειμένη περίπτωση της «Λευκής εβδομάδας» υπάρχουν και οι ανάγκες (η επιθυμία των πολιτών για διακοπές) και τα προϊόντα (οι ξενώνες και τα ξενοδοχεία). Ωστόσο αυτό που δεν υπάρχει είναι τα χρήματα για διακοπές, ακόμα και για διακοπές μικρής διάρκειας. Δηλαδή με την απόφαση αυτή αφήνεται να εννοηθεί ότι ενώ υπάρχουν τα χρήματα για διακοπές το τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας, το σχολείο αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για ακόμα πέντε ημέρες χειμερινής ραστώνης.

Η συγκεκριμένη πρόταση για τη «Λευκή εβδομάδα» αναδεικνύει τα εξής ερωτήματα:
Πόσοι έχουν χρήματα για να πάνε πολυήμερες διακοπές;
Τι θα κάνουν οι γονείς που εργάζονται και δεν μπορούν να πάνε διακοπές τα παιδιά που δεν θα είναι στο σχολείο;
Στο πρόγραμμα αυτό θα συμμετέχουν και οι άνεργοι, που αποτελούν περίπου το 30% του προς εργασία ενεργού πληθυσμού;

Ένα άλλο θέμα το οποίο ανακύπτει από τη συγκεκριμένη πρόταση είναι πως το εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται πως επικαθορίζεται αποκλειστικά πλέον από τις ανάγκες της αγοράς. Είναι πολύ πρόσφατη η συζήτηση για την παιδεία με αφορμή τις απολύσεις των διοικητικών υπαλλήλων των πανεπιστημίων και την έμφαση από πλευράς του Υπουργείου στην «ανάγκη» να σταματήσουν οι καταλήψεις για να γίνει μάθημα. Και τώρα συζητά το ενδεχόμενο να κλείσουν τα σχολεία για να πάνε οι μαθητές για …σκι!

Σε αυτό το σημείο χρήσιμο είναι να θυμηθούμε την πολιτική που επικράτησε από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 στην Ελλάδα, όπου η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού έτεινε να επιβάλλει ένα πρότυπο ζωής βασισμένο κυρίως στην προτεσταντική θεώρηση της εργασίας. Δηλαδή με την εργασία κερδίζεις την επιτυχία, σε συνδυασμό με την κατάκτηση της ευτυχίας μέσω της κατανάλωσης υλικών αγαθών. Στο πλαίσιο αυτό οι παραδοσιακά πολύμηνες οικογενειακές καλοκαιρινές διακοπές (καθώς οι περισσότερες γυναίκες δεν εργάζονταν) θεωρήθηκε πως ήταν εμπόδιο για την επαγγελματική και οικονομική ανοδική κοινωνική κινητικότητα. Έτσι, ο χρόνος των διακοπών συρρικνώθηκε σε μια ή δυο εβδομάδες το καλοκαίρι σε κάποιο «κοσμικό» νησί. Και τώρα που είμαστε στη μέση της οικονομικής κρίσης μας προτρέπουν σε «λευκές» χειμερινές διακοπές.

Τελικά από ό,τι φαίνεται η διαδικασία της «λεύκανσης» μεταθέτει το θέμα της απουσίας των διακοπών στον παράγοντα χρόνο και όχι στον παράγοντα οικονομική κατάσταση (απολύσεις, κλείσιμο καταστημάτων, μειώσεις μισθών, αυξήσεις φόρων). Και μάλιστα από έναν κλάδο όπως οι Ξενοδόχοι που ήταν ήδη από το 2010 υπέρμαχοι για μειώσεις μισθών, για ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας και την αθρόα αντικατάσταση «κανονικών» εργαζόμενων με «μαθητείες» από το εξωτερικό.

Χρύσανθος Τάσσης
Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου