Ο «μυστηριώδης ένοικος» του τάφου της Αμφίπολης, που βασανίζει το μυαλό όλων των Ελλήνων, απασχολεί το ίδιο και τη διαπρεπή βυζαντινολόγο Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, που ψάχνει απαντήσεις... πριν από τη μεγάλη απάντηση των αρχαιολόγων.

Οι 'εικασίες για το...Κασσάνδρειον της Αμφίπολης'

Ο βασιλιάς Κάσσανδρος είναι, σύμφωνα με τις ιστορικές εικασίες της ξεχωριστής Ελληνίδας, ο πιθανότερος κάτοχος του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης.

 

«Πιστεύω ότι με το μνημείο της Αμφίπολης πρέπει να σχετίζονται επιφανείς, που είχαν δεσμούς λόγω καταγωγής ή λόγω δράσης με αυτή την πόλη. Πιθανότατα (να πω ασφαλώς;) ο ίδιος ο Κάσσανδρος και η γυναίκα του Θεσσαλονίκη» εκτιμά η βυζαντινολόγος, που εντόνως υποστηρίζει ότι «η μεγαλοπρέπεια του μνημείου συνάδει με τον χαρακτήρα του Κασσάνδρου.

«Δεν είναι συνηθισμένο σοβαροί επιστήμονες, όπως μερικοί θεωρούν την αφεντιά μου, για τα βυζαντινά πράγματα, να μπαίνουν στα χωράφια συναδέλφων τους άλλης ειδικότητας», ομολογεί η ιστορικός κ. Αρβελέρ, εξηγώντας το γιατί έγραψε το βιβλίο «Εικασίες, Βεργίνα - Αμφίπολη»: «Το τολμώ έχοντας επίγνωση του παράδοξου του διαβήματός μου, μόνο και μόνο για να παρουσιάσω ένα πρόβλημα που με απασχολεί από καιρό».
«Το μνημείο χρονολογείται, όπως φαίνεται, σε μια περίοδο που περιλαμβάνει και τα χρόνια της εξουσίας του Κασσάνδρου στην Αμφίπολη», αναφέρει μεταξύ άλλων η κ. Αρβελέρ, επιχειρώντας να δώσει απάντηση σ
«Το μνημείο χρονολογείται, όπως φαίνεται, σε μια περίοδο που περιλαμβάνει και τα χρόνια της εξουσίας του Κασσάνδρου στην Αμφίπολη», αναφέρει μεταξύ άλλων η κ. Αρβελέρ, επιχειρώντας να δώσει απάντηση στο ερώτημα που την απασχολεί.

Η ίδια απομακρύνεται από τα γνωστά επιστημονικά ενδιαφέροντά της και ασχολείται με τον τάφο της Βεργίνας και τον πρόσφατα ανακαλυφθέντα τάφο της Αμφίπολης.
Οπως εξηγεί στην εισαγωγή του ολιγοσέλιδου βιβλίου της, την απασχολούσε από καιρό «η παρουσία της ελεφαντοστέινης κεφαλής του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον τάφο του πατέρα του, Φιλίππου», η παρουσία ομοιώματος βασιλεύοντος βασιλέως σε τάφο ανάμεσα σε νεκρούς. Αυτό το παράδοξο έδωσε αφορμή για διαβάσματα, σκέψεις και εικασίες.

«Το θάρρος για τη δημοσίευση αυτών των ''Εικασιών'' μου το έδωσε η Λένα Σαββίδη, η αδελφική μου φίλη, στην οποία παιγνιωδώς ανακοίνωσα κάποιες περί Βεργίνας και Αμφίπολης σκέψεις και υποθέσεις. Φάνηκαν οι υποθέσεις αυτές στη Λένα ενδιαφέρουσες και μάλλον αληθοφανείς, με ενθάρρυνε να τις παρουσιάσω και αποφάσισε να τις δημοσιοποιήσει χάρη στον εκδοτικό οίκο ''Ερμής''...

... τις αρχαιολογικές μου γνώσεις για τον τάφο της Βεργίνας τις οφείλω στο άρτιο έργο του Μανόλη Ανδρόνικου ''Βεργίνα''.
... όλως, όμως, ιδιαίτερα πρέπει να σημειώσω το πολύτιμο προσωπογραφικό λεξικό της Αμαλίας Μεγαπάνου...».
Η χρονολόγηση
Στο βιβλίο «Εικασίες, Βεργίνα - Αμφίπολη» η Ελένη Αρβελέρ παρουσιάζει τις δικές της σκέψεις «μόνο και μόνο για να παρουσιάσω ένα πρόβλημα που με απασχολεί από καιρό».

Στο βιβλίο «Εικασίες, Βεργίνα - Αμφίπολη» η Ελένη Αρβελέρ παρουσιάζει τις δικές της σκέψεις «μόνο και μόνο για να παρουσιάσω ένα πρόβλημα που με απασχολεί από καιρό».
Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ αναζητεί τον «ένοικο» του ταφικού μνημείου στο περιβάλλον του Κασσάνδρου (358 ή 350-297 π.Χ.), επιγόνου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στρατηγού, προσώπου που είχε ισχύ και ρόλο κεντρικό στον πόλεμο των διαδόχων του Αλέξανδρου για την εξουσία, που αποδεικνύεται και από την ίδρυση πόλης στην οποία έδωσε το όνομα της συζύγου του και ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκης.
Γράφει σχετικά στο βιβλίο της.


«Ας έρθουμε όμως στο μεγαλειώδες ταφικό μνημείο της Αμφίπολης και ας κάνουμε ακόμη μια εικασία. Το μνημείο χρονολογείται, όπως φαίνεται, σε μια περίοδο που περιλαμβάνει και τα χρόνια της εξουσίας του Κασσάνδρου στην Αμφίπολη. Ο Κάσσανδρος εκδικούμενος την Ολυμπιάδα που είχε βάναυσα δολοφονήσει τον Φίλιππο Αριδαίο και τη γυναίκα του την Ευρυδίκη, αλλά και τον αδελφό του τον Νικάνορα, αποφάσισε να ενταφιάσει μεγαλοπρεπώς το βασιλικό αυτό ζεύγος, μάλιστα μαζί με την Κυνάνη, τη μητέρα της Ευρυδίκης και κόρη του Φιλίππου του Β'. Εγινε βέβαια αυτός ο ενταφιασμός στις Αιγές και όχι στην Αμφίπολη, μολονότι είχε αναδειχθεί τότε η πόλη αυτή σε κέντρο δράσης του Κασσάνδρου.

...αφού λογικά το βασιλικό ζεύγος Φιλίππου Αριδαίου και Ευρυδίκης θάφτηκε στις Αιγές, στους βασιλικούς τάφους ως βασιλείς που ήταν τότε, μένει να αναρωτηθούμε θα πρέπει δηλαδή, να θέσουμε μια αντίστοιχη ερώτηση: πού άραγε θάφτηκε ο ίδιος ο Κάσσανδρος (πέθανε το 297 π.χ.) και η σύζυγός του Θεσσαλονίκη;

Νομίζω ότι είναι πολύ πιθανόν ο οικιστής που είχε μάλιστα καταλάβει την Αθήνα και είχε γνωρίσει το κτιριακό μεγαλείο της να ανέγειρε μεγαλοπρεπές για την οικογένειά του μαυσωλείο, στην Αμφίπολη.

...το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, πρέπει κατά την υπόθεση που ανέλυσα να ανήκει στην οικογένεια του Κασσάνδρου. Κατά κύριο λόγο στον ίδιο και στη γυναίκα του, Θεσσαλονίκη, ίσως και στους γιους του, τον Φίλιππο που βασίλευσε για λίγο μετά τον πατέρα του, και τον μητροκτόνο Αντίπατρο, αλλά ακόμη και τον επονομαζόμενο Αλέξανδρο, παρόλο που αυτός δολοφονήθηκε από τον Δημήτριο μακριά στη Λάρισα».

Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, που θεωρείται σήμερα από τις πλέον εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες, ιδιαίτερα στη Βυζαντινολογία, με πολύ μεγάλο αριθμό σχετικών διαλέξεων και ομιλιών εντός και εκτός Ελλάδας, έχει βαθιά γνώση της Ιστορίας. Είναι πρύτανης των Πανεπιστημίων της Σορβόνης από το 1976, καγκελάριος των Πανεπιστημίων του Παρισιού, διευθύντρια του Κέντρου Ερευνας Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών.

Στα ενδιαφέροντά της, όπως η ίδια δήλωσε στην τελευταία επίσκεψή της στην Αθήνα, περιλαμβάνεται η Βεργίνα με την Αμφίπολη και οι ιστορικές τους ρίζες:

«Τι εμποδίζει να δεχτούμε ότι στον τάφο του πατέρα του, Φιλίππου, μεταφέρθηκαν -μετά την, πρόσκαιρη ίσως, ταφή του στην Αίγυπτο, τα οστά του Αλέξανδρου;» αναρωτιέται για τον τάφο της Βεργίνας η συγγραφέας, τα οποία, στην εποχή σύγχυσης και δολοπλοκιών που ακολούθησε τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου υποθέτει ότι φυγαδεύτηκαν από την Αίγυπτο και τάφηκαν σε μια σχεδόν ιδιωτική τελετή ταφής στον οικογενειακό τάφο του Φιλίππου Β΄, που κοσμήθηκε στη συνέχεια με τη ζωφόρο που παριστάνει τον Αλέξανδρο.
Η κ. Αρβελέρ πιστεύει ακράδαντα ότι ο τάφος της Αμφίπολης συνδέεται μόνο με πρόσωπα που σχετίζονται με την πλούσια αρχαία πόλη:
«Εννοώ, εκτός από τους ναυάρχους του στρατηλάτη, όπως ανέφερα τον Κάσσανδρο, που ανέδειξε την Αμφίπολη, σε κέντρο δράσης του, αλλά και όσους κατά τον ένα ή άλλο τρόπο βρέθηκαν στο διάβα του πανίσχυρου βασιλέως της Μακεδονίας. Να μνημονεύσω τον Αντίπατρο, τον Νικάνορα...».
Η φιλοτέχνηση
Αναλύοντας τα μέχρι τώρα ευρήματα της Αμφίπολης η κ. Ελένη Αρβελέρ εικάζει ότι «μπορεί το εργαστήρι και τα υλικά να είναι μακεδονικά, αλλά τo χέρι που τα φιλοτέχνησε να είναι από καλλιτέχνες Αθηναίους:

«Οι καλλιτεχνικά εξαίρετες Καρυάτιδες και οι Σφίγγες που έχουν έρθει στο φως χάρη στην ανασκαφή της Αμφίπολης, θα μπορούσαν ίσως να έχουν φιλοτεχνηθεί από Αθηναίους προσκληθέντες από τον Κάσσανδρο, ή απλώς φυγάδες από την πόλη τους, που είχε χάσει την εποχή εκείνη τον πλούτο, την αίγλη, τη δόξα και τη λάμψη της».

«Νομίζω απαραίτητο να πω εδώ ότι όλα αυτά ανήκουν στη σφαίρα αληθοφανών ίσως εικασιών, και ότι όπως όλοι, περιμένω την επιστημονική απάντηση των ειδικών με ανυπομονησία. Ομως παρακαλώ τους ειδικούς που βέβαια έχουν τον τελευταίο λόγο να μην ξεχάσουν την εν Αμφιπόλει δράση του Κασσάνδρου, αλλά ούτε τη γυναίκα του Θεσσαλονίκη, αν βέβαια βρεθούν γυναικεία οστά και κτερίσματα στο μεγαλειώδες μνημείο της Αμφίπολης...
...Να ονομάσω, λοιπόν, Κασσάνδρειον το μνημείο της Αμφίπολης;».

ethnos.gr

Αμφίπολη LIFE Ελλάδα