Η ανακάλυψη δεν έγινε σήμερα, αλλά στις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν ντόπιοι “υποπτεύονταν” πως στο σημείο υπάρχει ένα σημαντικό αρχαίο μνημείο, λόγω των σκόρπιων πετρών που είχαν εντοπίσει.
Σκάβοντας τα τούνελ, αρχαιοκάπηλοι ανακάλυψαν µεγάλες τελετουργικές γύψινες µάσκες, ύψους τριών µέτρων, που κοσµούσαν τις κορυφές των σημαντικότερων κτιρίων της πόλης.
Ήταν πράγματι απομεινάρια της “Λίθινης Κεφαλής”, την περίμετρο και το σχεδιάγραμμα της οποίας, σήμερα ανακάλυψαν οι επιστήμονες, με τη βοήθεια του GPS και της τεχνολογίας ηλεκτρονικής µέτρησης της απόστασης, προκειμένου να χαρτογραφήσουν τρισδιάστατα την πόλη µε τα 100 περίπου κτίρια.
Το πιο εντυπωσιακό εύρημα όλων... µια επταώροφη πυραµίδα κρυμμένη µέσα στη βλάστηση και το χώµα, που εκ πρώτης όψεως μοιάζει με λόφο.
Οι αρχαιολόγοι διέκριναν επίσης ένα αστρονοµικό παρατηρητήριο, ένα γήπεδο όπου οι Μάγια έπαιζαν ένα δηµοφιλές παιχνίδι µε µπάλα, κατοικίες από πέτρα και άλλα κτίρια.
Από το 600 π.Χ. ώς το 900 µ.Χ. η Λίθινη Κεφαλή ήταν ένα περιφερειακό αστικό κέντρο της Αυτοκρατορίας των Μάγια µε πληθυσµό 2.000 µόνιµων κατοίκων. Η πόλη είχε µήκος ένα χιλιόµετρο και πλάτος 500 µέτρα.
Σήµερα τα κτίρια είναι θαµµένα κάτω από πολλά µέτρα χώµα και πυκνή βλάστηση.
“Η νέα έρευνα είναι πολύ σηµαντική γι’ αυτή την περίοδο. Η Λίθινη Κεφαλή µπορεί να µην ήταν η Νέα Υόρκη της εποχής, αλλά ήταν σίγουρα εφάµιλλη του Ντένβερ ή της Ατλάντα”, δήλωσε στο “National Geographic News” η Κάθριν Ρις - Τέιλορ, ειδική στην προκλασική περίοδο των Μάγια, στο Πανεπιστήµιο Κάλγκαρι στον Καναδά.