Το debate που οργάνωσε η Intelligence Squared Greece στάθηκε αφορμή για νέες δηλώσεις του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης. Αλλά και μια ενδιαφέρουσα (όσο και αναμενόμενη) συζήτηση.
Τέσσερις λέξεις του Θεόδωρου Πάγκαλου ήταν αρκετές για να στηθούν χιλιάδες debate πάνω από το οικογενειακό τραπέζι. Συζητήσεις επί συζητήσεων για το αν πράγματι τα φάγαμε όλοι μαζί ή όχι.
Ο οργανισμός Intelligence Squared Greece ( http://www.intelligencesquared.com/greece/home) πήρε αυτό το θέμα και δημιούργησε ένα πολύ ενδιαφέρον - ανοιχτό στο κοινό - debate, το οποίο πραγματοποιήθηκε χθες βράδυ στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, με θέμα “Μαζί τα φάγαμε: Σε μια δημοκρατία, η ευθύνη είναι πάντα συλλογική”. Η είδηση όμως δεν βγήκε από την αντιπαράθεση των ομιλητών. Βγήκε από το μαγνητοσκοπημένο μήνυμα του Θεόδωρου Πάγκαλου.
Η τοποθέτηση Πάγκαλου


Στο μαγνητοσκοπημένο του μήνυμα, ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και πατέρας της έκφρασης “Όλοι μαζί τα φάγαμε”, ξεκίνησε μιλώντας για την ευεργετική για τη χώρα δράση της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ από το 1981 μέχρι τις εκλογές του 1985. Τις εκλογές για τις οποίες χαρακτηριστικά δήλωσε:

“Κερδίσαμε τις εκλογές χάρη στην πόλωση με την επιλογή Σαρτζετάκη και χάρη σε ένα πρωτοφανές όργιο παροχών και διορισμών. Κερδίσαμε τις εκλογές του 85 γιατί αναγνωρίσαμε την φαυλοκρατία που ήταν ενδημικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας”.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα πολλά άρθρα και τις συνεντεύξεις που έδωσε σε παρόμοιο ύφος και κλίμα, χωρίς όμως να δώσει κανείς σημασία στα λεγόμενά του. “Ουδείς έδωσε δεκάρα τσακιστή. Τι έκανα άραγε και σήμερα έχω το προνόμιο να βλέπω τη ματαιοδοξία μου να ικανοποιείται βλέποντας ότι διαλέξατε 4 λέξεις μου που έγιναν το κύριο θέμα συζήτησης για μεγάλο χρονικό διάστημα σε όλη τη χώρα;”.

Όπως γνωρίζει και ο ίδιος ο Θεόδωρος Πάγκαλος, κάθε έκφραση “ενδύεται” με τις συνθήκες οι οποίες επικρατούν τη χρονική στιγμή κατά την οποία εκφέρεται και χαρακτηρίζεται από αυτές. Δικαιολογημένα λοιπόν η φράση αυτή περνούσε σχεδόν αδιάφορα τόσα χρόνια, μιας και οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες τής επέτρεπαν να περάσει αδιάφορα. Ο ίδιος επιμένει στη φράση του και προαναγγέλει τη συγγραφή ενός βιβλίου.
“Αυτή η επιτυχία των τεσσάρων λέξεων με αποθράσυνε. Όχι μόνο σκοπεύω να επιμείνω αλλά σκοπέυω να γράψω κι ένα βιβλίο που θα εξηγώ γιατί όλοι μαζί τα φάγαμε, ποιοί είμαστε, πότε τα φάγαμε και με ποιό τρόπο”.

Για να κλείσει τη δήλωσή του δίνοντας την δική του οπτική στο ερώτημα του debate:
“Ο πολίτης έχει ευθύνη; Μερικοί προτιμούν έναν πολίτη που δεν έχει ευθύνη. Τη Χούντα την έκανε η CIA, το μεγάλο κίνημα συνεργασίας με τους κατακτητές το έκαναν οι ξένοι κατακτητές. Τη φαυλοκρατία την κάνουν οι βουλευτές. Την καταλήστευση του δημοσίου μέσα από τη φοροδιαφυγή και την φοροκλοπή την κάνουν μόνο τα μεγάλα κεφάλαια, όχι οι μικροί επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι. Χρειάζεται αυτογνωσία. Όταν επέλθει έστω και στοιχειώδης αυτογνωσία, θα πάψει η συνενοχή. Δηλαδή να καλύπτουμε ο ένας τις αμαρτίες του άλλου και να περιμένουμε από όλους τους άλλους να καλύψουν τις δικές μας. Κι όταν πάψει η συνενοχή θα ανοίξει ο ορίζοντας της συνευθύνης. Τότε θα είμαστε Δημοκρατία, τότε θα είμαστε μια προηγμένη κοινωνία, τότε η Ελλάδα θα έχει μέλλον και τα παιδιά μας θα μπορούν να δουν με αισιοδοξία όποιες προοπτικές τους έχουμε μέχρι τότε ανοίξει”.
Το debate που ακολούθησε

Υπήρχαν δύο ομάδες ομιλητών. Η ομάδα υπερ της πρότασης, η οποία απαρτιζόταν από τους Kevin Featherstone (Καθηγητή Ελληνικών Σπουδών στο LSE, Διευθυντή του Hellenic Observatory in the European Institute), τον Θάνο Βερέμη (Ομότιμο Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αντιπρόεδρο του ΕΛΙΑΜΕΠ) και την Αντιγόνη Λυμπεράκη (Καθηγήτρια Οικονομικών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Μέλος του Δ.Σ. της Action Aid Ελλάδας και Κένυας).

Η ομάδα κατά της πρότασης απαρτιζόταν από τους Γιάνη Βαρουφάκη (Καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), Αυγουστίνο Ζενάκο (Συγγραφέα , δημοσιογράφο και αρθρογράφο) αλλά και τον Χάρη Οικονομόπουλο (Δικηγόρο στον Άρειο Πάγο και το Συμβούλιο της Επικρατείας, Πρόεδρο του Ελληνοβρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου).

Συντονιστής ήταν ο δημοσιογράφος Νίκος Ανδρίτσος, ενώ το κοινό που παρακολουθούσε την εκδήλωση τόσο από την αίθουσα όσο και από την απευθείας μετάδοση του skai.gr μπορούσε να θέσει τα ερωτήματά του και στο twitter του οργανισμού http://twitter.com/iq2gr ή στο hashtag #iq2mazi http://twitter.com/#!/search?q=%23iq2mazi.
Γιάννης Βαρουφάκης


Γνωστός για τις θέσεις του, ο οικονομολόγος έθεσε εαυτόν κατά της πρότασης του debate, αναλύοντας γιατί δεν προκύπτει η ίδια ευθύνη μέσα από μια παραβολή με έναν πλούσιο κάτοικο Βορείων προαστίων και μια φτωχή κάτοικο Περάματος. Στη δευτερολογία του τόνισε ότι το 2008 είναι το δικό μας 1929, αναφέροντας ότι “Το μάθημα του 1929 είναι πως μετά από κάθε τέτοια κρίση ξεκινάει ένας χομπσιανός πόλεμος, όλοι εναντίον όλων”. Όπως και σε αυτό το debate άλλωστε.

Αντιγόνη Λυμπεράκη

Η πλέον συνετή από όλους τους ομιλητές, η οποία κατάφερε να πείσει μερικώς το ακροατήριο για την ανάγκη του να νιώσει ο καθένας συνευπέυθυνος ώστε να μπορέσει να δραστηριοποιηθεί. Έβαλε κατά της πολιτικής των τελευταίων ετών “Με κοινοτικά κονδύλια, με δανεισμό και φτηνή εργασία μεταναστών απολαύσαμε ευημερία τα τελευταία χρόνια” και έδωσε μια άλλη διάσταση στο γιατί η ελληνική κοινωνία ανέχτηκε τέτοιες συμπεριφορές “Η ελπίδα για περισσότερα προνόμια οδήγησε στην ανοχή των στρεβλώσεων της ελληνικής οικονομίας από την κοινωνία”.

Χάρης Οικονομόπουλος

Ο πλέον θεατρικός και “φωνακλάς” από τους ομιλητές αφού στάθηκε τόσο στο πόντιουμ της μεριάς του ΝΑΙ όσο και σε εκείνο της μεριάς του ΟΧΙ. “Τα Διεθνή Δικαστήρια έχουν κρίνει ότι η ευθύνη για τα ανθρωπιστικά εγκλήματα του 20ου αιώνα δεν ήταν συλλογική”. Δήλωσε ότι η ελληνική κοινωνία είναι “μια υγιής κοινωνία με άρρωστη πολιτική συμπεριφορά”, ενώ εντύπωση προκάλεσε ο παραλληλισμός που χρησιμοποίησε “Οι πολιτικοί σήμερα μου θυμίζουν τον δικηγόρο ενός βιαστή που ρωτάει αν το θύμα φορούσε μίνι”.

Kevin Featherstone

Σοβαρός, μετρημένος και φανερά “Αγγλος”, έθεσε το Ελληνικό πρόβλημα στην θεωρητική και πρακτική βάση του. Τη διαφθορά της ελληνικής κοινωνίας και την ανάγκη κοινής δράσης. “Το πελατειακό σύστημα, το ρουσφέτι στηρίζεται σε ένα ευρύ δίκτυο που είναι ενδημικό στην Ελληνική κοινωνία”. Μια γενικόλογη αλλά πικρή αλήθεια για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, αλλά και μια αίσθηση για το πώς βλέπουν οι ξένοι το θέμα της Ελλάδας. Όταν τον έφεραν προ των ευθυνών του, ως μέλους της Βρετανικής κοινωνίας, για τις πράξεις των αποικιοκρατών, απέφυγε διασκεδαστικά το ερώτημα.

Αυγουστίνος Ζενάκος

Αρκετά αληθινός στις δηλώσεις του, ο κ. Ζενάκος θύμισε τους περισσότερους Έλληνες όταν δέχονται μια προσωπική προσβολή. Στάθηκε στην ανάγκη διαχωρισμού των ευθυνών. “Το "Μαζί τα φάγαμε" τσουβαλιάζει τους πάντες και δεν προσδιορίζει το βαθμό ευθύνης συγκεκριμένων πολιτών”. Ενώ δεν παρέλειψε να τα βάλει με τις ελιτ του τόπου “Το "Μαζί τα φάγαμε" συσκοτίζει την ευθύνη των πολιτικών και οικονομικών ελίτ για τη σημερινή κατάσταση”. Μια αρκετά αναμενόμενη τοποθέτηση.

Θάνος Βερέμης


Ο πιο “γρήγορος” του debate αφού χρησιμοποίησε μόλις 4 από τα 8 λεπτά του χρόνου του στην αρχική του τοποθέτηση. Θεωρώντας φυσιολογικό μάλλον το ότι “Η συλλογική ευθύνη είναι ένα άθροισμα των ατομικών ευθυνών των πολιτών”. Ρίχνοντας την ευθύνη και σε εκείνους που ανέχτηκαν αυτή την κατάσταση. “Ευθύνη για την ανοχή σ’ενα διεφθαρμένο σύστημα. Ευθύνη στις εκλογές. Ευθύνη στη συμμετοχή στη μικροπαραβατικότητα”.

Το αποτέλεσμα του debate

Η ψηφοφορία υπερ και κατά της πρότασης διενεργήθηκε σε δύο χρόνους. Το κοινό ψήφισε πριν το debate αλλά και μετά το debate. Τα αποτελέσματα διέφεραν εντυπωσιακά.
Πριν το debate, οι ψήφοι ήταν: 183 υπέρ της πρότασης, 159 κατά και 32 ουδέτερα.
Μετά το debate οι ψήφοι διαμορφώθηκαν σε: 142 υπέρ της πρότασης, 214 κατά και ουδέτερα 18.
Το debate λοιπόν έχρισε νικήτρια την ομάδα Κατά της πρότασης.
Η αίσθηση της βραδιάς

Ένιωσα ότι το debate αυτό εκκινούσε από λάθος βάση. Εξαιτίας του κεντρικού θέματος. Μαζί τα φάγαμε: Σε μια δημοκρατία, η ευθύνη είναι πάντα συλλογική”. Δεν είχαμε αίσθηση για το αν θα συζητούσαμε για τη συλλογική ευθύνη των πολιτών απέναντι στο κράτος ή αν θα συζητούσαμε για την συλλογική ευθύνη στο συγκεκριμένο θέμα. Και κάπως έτσι κινήθηκαν οι ομιλητές για να υπερασπίσουν τη θέση τους. Ελεύθεροι από ένα δεσμευτικό δίλημμα, το οποίο θα τους ανάγκαζε να δώσουν πιο συγκεκριμένες απαντήσεις.

Η ομάδα υπέρ της πρότασης κινήθηκε σε τετριμμένα πλαίσια περί ανάγκης συλλογικής ευθύνης στη δημοκρατία τόσο στην αντιμετώπιση των δυσκολιών όσο και στην οικοδόμηση του μέλλοντος. Τι πιο απλό από το να παραδεχτείς ένα λάθος, το οποίο μάλιστα “δεν έχουν κάνει όλοι στον ίδιο βαθμό” όπως υπερθεμάτισαν και οι τρεις ομιλητές. Υπερασπίζονταν το αυτονόητο χωρίς όμως να δίνουν ιδιαίτερα επιχειρήματα για την συγκεκριμένη υπόθεση.
Η ομάδα κατά της πρότασης ήταν ακόμα πιο αναμενόμενη στις τοποθετήσεις της. Επίκληση στο συναίσθημα για την πτωχή πλην τίμια νοικοκυρά, παραλληλισμοί με θύματα βιασμού, φωνές και βαρύγδουπες ατάκες προς χάριν εντυπωσιασμού. Στην ουσία όμως μόνο η αναλυτική διάθεση του κ. Βαρουφάκη έμοιαζε να πείθει το ακροατήριο.

Πόσο σωστό είναι όμως να αποποιείται των ευθυνών του εκείνος ο “αδύναμος” ο οποίος παρενέβη τους κανόνες λιγότερο από τον “ισχυρό”. Και πώς πρέπει να νιώθουν εκείνοι οι πολίτες που προτίθενται να αναλάβουν το ίδιο μερίδιο ευθύνης για μια κατάσταση την οποία ανέχτηκαν αλλά δεν δημιούργησαν. Η απάντηση στο ερώτημα της συλλογικής ευθύνης δεν είναι απλή.
Αν έπρεπε να ξανακούσω την ομιλία κάποιου θα διάλεγα εκείνη της κας Λυμπεράκη, η οποία τοποθετούμενη απλά, έθεσε το πρόβλημα στην ουσία του. Την ανάγκη να σκεφτούμε και να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας, χωρίς να δίνουμε άφεση σε εκείνους που αμάρτησαν λιγότερο, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.

Γιατί το αν τα φάγαμε όλοι ή περίπου όλοι μαζί είναι ένα δίλημμα για να έχουμε να συζητάμε με τους φίλους μας στον ουσιαστικό χώρο διεξαγωγής των debate και άσκησης πολιτικής. Το σπίτι, το καφενειό, την παρέα, την κοινωνία. Το κρίσιμο θέμα είναι το τι θα κάνουμε από εδώ και πέρα.
Όλες οι ομιλίες, θα είναι σύντομα διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του Intelligence Squared Greece http://www.intelligencesquared.com/greece/home.

ΠΗΓΗ: news247.gr

Πάγκαλος Κρίση Οικονομία Πολιτική Κοινωνία LIFE Ελλάδα