Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000. Στην πέμπτη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την καταστροφή της Σμύρνης, τις σφαγές των Ελλήνων της πόλης και τους τρόπους με τους οποίους κατάφεραν να διαφύγουν από τη φλεγόμενη πόλη και να έρθουν στην Ελλάδα. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη Μικρασιατική Εκστρατεία του Αρχείου της ΕΡΤ και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα. Ο Στέφανος Ιωάννου, μαθητής σε ορφανοτροφείο της Σμύρνης μιλά για το πώς έσωσε εκείνον και τους συμμαθητές του η δασκάλα τους Αικατερίνη Κοντοστάθη-Τουρτούρη από την καταστροφή της Σμύρνης. Η ίδια η Αικατερίνη Κοντοστάθη περιγράφει πως κατάφερε να διασώσει τα ορφανά και να διαφύγουν όλοι μαζί στη Θεσσαλονίκη. ‘’Περισκόπιο’’, παραγωγής 1988, σκηνοθεσία Κλεώνη Φλέσσα. Πρόσφυγες περιγράφουν την πυρπόληση της Σμύρνης, τις σφαγές που έκαναν οι Τσέτες στην πόλη και την αδιαφορία των πληρωμάτων των πλοίων των συμμαχικών δυνάμεων. ’Το Ρίζωμα’’, παραγωγής 1990, σενάριο-έρευνα-σκηνοθεσία Άρης Καραϊσκάκης. Η Φιλιώ Χαϊδεμένου περιγράφει πως πέθανε ο πατέρας της κατά τη διάρκεια των διωγμών των Ελλήνων της Μικράς Ασίας καθώς και τις τελευταίες συγκλονιστικές στιγμές που έζησε καθώς εγκατέλειπε για πάντα την Σμύρνη και τη Μικρά Ασία. «Σαν παραμύθι», παραγωγής 1999, σε σενάριο-σκηνοθεσία Νίκος Παπαθανασίου. Οι πρόσφυγες Δώρα Βουλγαρίδη, Στάσα Κομνηνού, Τάσος Αθανασιάδης, Γ. Βουλγαρίδης και Μ. Βουλγαρίδης μοιράζονται τις φρικιαστικές εικόνες που θυμούνται από την καταστροφή της Σμύρνης, τις σφαγές και τον τρόπο με τον οποίο σώθηκαν. ”Μικρασιατική Καταστροφή’’, παραγωγής 1982, σενάριο-σκηνοθεσία Πόπη Αλκούλη.

 

Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, ένα απόσπασμα από την εκπομπή ”Η Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από λογοτεχνικά κείμενα και μαρτυρίες”, επιλογή κειμένων-παραγωγή Κώστα Παπαγεωργίου, παραγωγής 1987. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα η ηθοποιός Μάγια Λυμπεροπούλου διαβάζει από το βιβλίο του Δημήτρη Φωτιάδη ”Ενθυμήματα” την περιγραφή της σφαγής του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, την πυρπόληση της Σμύρνης και φρικιαστικές εικόνες από το θάνατο Ελλήνων από τους Τσέτες.

 

Φωτογραφικό υλικό από το αρχείο της ΕΡΤ, την Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας και την συλλογή Πέτρου Πουλίδη με τεκμήρια από την οπισθοχώρηση του ελληνικού στρατού και την άφιξη στρατιωτών και προσφύγων στην Ελλάδα.  

Επιμέλεια φωτογραφικού υλικού: Αγγελική Σαπλαούρα.  

ΠΗΓΗ: ΕΡΤ