Το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944 γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στο Δίστομο ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι. Οι κάτοικοι έλαβαν εντολή να μην απομακρυνθούν από το χωριό, μέχρι την επιστροφή των γερμανικών δυνάμεων.

Στη θέση Καταβόθρα οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μετά από σύντομη, αλλά σφοδρή μάχη, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 15 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες. Οι γερμανικές απώλειες ανήλθαν σε 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.

Οι Γερμανοί απέδωσαν την επίθεση του ΕΛΑΣ σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και επέστρεψαν στο χωριό για να εκδικηθούν. Με διαταγή του διοικητή τους, υπολοχαγού Χανς Ζάμπελ, το Δίστομο πυρπολήθηκε και 218 κάτοικοι (114 γυναίκες και 104 άνδρες) εκτελέστηκαν απάνθρωπα. Μεταξύ των νεκρών, 45 παιδιά και έφηβοι και 20 βρέφη.

Η πρωτοφανής θηριωδία έγινε αμέσως γνωστή μέσω του BBC στο εξωτερικό και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.

Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.

Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.

Το ιστορικό

Το καλοκαίρι του 1944 οι Γερμανοί είχαν αποδυναμωθεί αρκετά. Εκτός από τις μάχες, είχαν αρχίσει να χάνουν και την ψυχραιμία τους. Έτσι, μπροστά στην απειλή των αντάρτικων δυνάμεων, χτυπούσαν τα χωριά και σκότωναν τους ανυπεράσπιστους κατοίκους ως αντίποινα. Ένας από τους στόχους τους ήταν και το Δίστομο, το οποίο βρισκόταν σε μια νευραλγική θέση μεταξύ Ελικώνα και Παρνασσού, όπου δρούσαν αντάρτες.

Στις 10 Ιουνίου δυνάμεις των Ες Ες ξεκίνησαν την πορεία τους προς το χωριό ντυμένοι μαυραγορίτες. Είχαν επιτάξει δύο ελληνικά φορτηγά και χρησιμοποίησαν τα ρούχα, αλλά και τον οπλισμό που βρήκαν για να προκαλέσουν τους αντάρτες. Στην πορεία ενώθηκαν με άλλα 60 αυτοκίνητα γεμάτα Γερμανούς και άρχισαν να σκορπούν τον θάνατο. Σκότωσαν 5 αγρότες και συνέλαβαν άλλους 12. Λίγο αργότερα μπήκαν στο Δίστομο και ξεκίνησαν την αναζήτηση ανταρτών, αλλά και το πλιάτσικο σε σπίτια και μαγαζιά. Όταν τελείωσαν, άρχισαν να κατευθύνονται προς το διπλανό χωριό. Εκεί μια ομάδα 11 ανταρτών προσπάθησε να αντισταθεί.

Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του χωριού στη «Μηχανή του Χρόνου», ακολούθησε μάχη που κράτησε περίπου 2 ώρες, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου 40 Γερμανοί και χτυπήθηκε ο επικεφαλής των δυνάμεων τους. Οι αντάρτες όμως υποχώρησαν γιατί δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους πολυάριθμους άνδρες της Βέρμαχτ. Οι Γερμανοί επέστρεψαν στο Δίστομο και λίγο αργότερα ο επικεφαλής τους ξεψύχησε.

Τα τελευταία του λόγια, σύμφωνα με τις μαρτυρίες ήταν: «Δεν θα αφήσετε ούτε γάτα». Οι άντρες του υπάκουσαν με υπερβάλλοντα ζήλο τις εντολές. Ο απολογισμός της σφαγής του Διστόμου είναι 220 άμαχοι. Ανάμεσά τους παιδιά, γυναίκες και βρέφη.

Σε μια περίπτωση, οι σφαγείς σκότωσαν ένα μωρό με την ξιφολόγχη και χάραξαν τον αγκυλωτό σταυρό στο πρόσωπό του. Το έγκλημα, όπως συνέβη και σε άλλα μαρτυρικά χωριά στην Ελλάδα, έμεινε ατιμώρητο. Μάλιστα ο αντισυνταγματάρχης Κάρλ Σύμερς πριν από το Δίστομο είχε αιματοκυλήσει την Κλεισούρα στην Καστοριά με 280 νεκρούς....

Ταινία για το Δίστομο

Η σφαγή του Διστόμου έγινε ντοκιμαντέρ το 2006. Ο τίτλος του «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη». Στην ταινία ο σκηνοθέτης, Στέφαν Χάουπτ, τοποθετεί τον Αργύρη, ένα τετράχρονο παιδί, τον Αργύρη Σφουντούρη, που επέζησε της καταστροφής, να αφηγείται την ιστορία του Διστόμου.

Μέσα από τον προσωπικό θρήνο του Αργύρη, αναβιώνει το δράμα του Δίστομου. Και ξαναέρχεται στην επιφάνεια το πολιτικό ζήτημα της αποζημίωσης. Ο Αργύρης Σφουντούρης δε ζητάει εκδίκηση. Ζητάει να μην ξαναγίνουν τέτοιου είδους σφαγές. Και θεωρεί την αποζημίωση σαν ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Στην ταινία εμφανίζονται οι: Αργύρης Σφουντούρης, οι τρεις αδελφές του, ο παπάς Χαράλαμπος Γιάγκου, ο τοπικός καλλιτέχνης Στάθης Σταθάς, ο Μίκης Θεοδωράκης κ.ά.

 

Με πληροφορίες από sansimera.gr, michanitouxronou.gr