Τις πτυχές της κρίσης στη Μέση Ανατολή προσπαθεί να φωτίσει εκτενής ανάλυση του βρετανικού περιοδικού The Economist.

Σημειώνει ότι το μακελειό που προκάλεσε η Χαμάς αλλάζει άρδην τα σχέδια του προέδρου Τζο Μπάιντεν (Biden) αν και δεν κανείς δεν διαθέτει προς το παρόν καμία απάντηση στο ερώτημα τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη μέρα μιας πιθανής ισοπέδωσης της λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ.

Όπως ειδικότερα σημειώνεται, μόλις οκτώ ημέρες αφότου ο σύμβουλος  Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν (Jake Sullivan) δήλωσε ότι «η περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι πιο ήσυχη σήμερα από ό,τι ήταν εδώ και δύο δεκαετίες», η σφαγή Ισραηλινών και άλλων από τη Χαμάς φέρνει τον Πρόεδρο Joe Biden με μια οξύτατη κρίση στη Μέση Ανατολή η οποία ξεπερνά τη χρόνια κρίση στην Ουκρανία και μια διαφαινόμενη κρίση στην Ταϊβάν.

 

Μια άμεση προτεραιότητα  για την ομάδα εθνικής ασφαλείας του είναι να διαπιστώσει πόσοι Αμερικανοί έχουν σκοτωθεί (11 μέχρι στιγμής έχουν επιβεβαιωθεί νεκροί) ή έχουν συλληφθεί όμηροι (άγνωστο).

Ο δεύτερος είναι ο έλεγχος των πιθανών αναταράξεων σε όλη την περιοχή. Στις 8 Οκτωβρίου το Πεντάγωνο ανακοίνωσε ότι μια ομάδα κρούσης του αεροπλανοφόρου Ford  θα κατευθυνόταν στα ύδατα ανοιχτά του Ισραήλ.

  • Οι μοίρες της Πολεμικής Αεροπορίας στη Μέση Ανατολή θα ενισχυθούν και οι προμήθειες όπλων θα αποστέλλονταν στο Ισραήλ εντός ημερών. Αυτές οι κινήσεις είχαν σκοπό «να ενισχύσουν τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή και τις περιφερειακές προσπάθειες αποτροπής», ανέφερε το Πεντάγωνο.

Για τον Martin Indyk, έναν πρώην Αμερικανό πρεσβευτή στο Ισραήλ, αυτό ισοδυναμεί με μια κίνηση «α λα Κίσινγκερ» που αποσκοπεί στην ενίσχυση της αποτροπής του Ισραήλ και θα δώσει ουσία στην προειδοποίηση του Biden προς το Ιράν και τα φερέφωνά του:

«Δεν είναι στιγμή για κανένα μέρος εχθρικό προς το Ισραήλ να εκμεταλλευτεί  αυτές τις επιθέσεις». Ωστόσο, η δέσμευση των αμερικανικών δυνάμεων να πολεμήσουν στο πλευρό του Ισραήλ είναι μια απομακρυσμένη πιθανότητα, εκτός εάν συμβεί μια γενικευμένη σύρραξη.

Καθώς το Ισραήλ κινητοποιείται για να «εκδικηθεί αυτή τη σκοτεινή μέρα», σύμφωνα με τα λόγια του πρωθυπουργού του Binyamin Netanyahu, ο Λευκός Οίκος δεν έκανε καμία αναφορά σε ανάγκη αυτοσυγκράτησης ή περιορισμού των απωλειών των Παλαιστινίων. «Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τον λαό του. Τελεία και παύλα», είπε ο Biden.

Ο υπουργός Εξωτερικών, Antony Blinken, μίλησε για την ανάγκη να υπάρξει «η υψηλότερη μέριμνα» για την προστασία των αμάχων, αλλά τα tweets του υπουργείου του που ζητούσαν αυτοσυγκράτηση διαγράφηκαν καθώς η ρητορική του Ισραήλ σκληρύνθηκε.

Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant, διέταξε πλήρη πολιορκία της Γάζας, λέγοντας: «Ούτε ρεύμα, ούτε φαγητό, ούτε φυσικό αέριο, όλα είναι κλειστά. Πολεμάμε τα ανθρώπινα κτήνη και ενεργούμε ανάλογα».

Συνέπεια της σφαγής είναι η προσέγγιση μεταξύ των ηγετών της Αμερικής και του Ισραήλ.  Ανησυχώντας για τη στροφή του Ισραήλ προς την εθνικιστική δεξιά, ο Biden έχει ελαχιστοποιήσει την άμεση επαφή με τον Netanyahu  τους τελευταίους μήνες. Τώρα, μεγάλο μέρος της στρατηγικής του προέδρου για τη Μέση Ανατολή έχει ανατραπεί.

Η προσπάθειά του να μεσολαβήσει για μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό αραβικό κράτος, παραπέμπεται στις καλένδες. Η προοπτική της λύσης των «δύο κρατών» που υποστηρίζει για τη διευθέτηση του παλαιστινιακού ζητήματος είναι πιο μακρινή από ποτέ.

Η ελπίδα του για μια λιγότερο εχθρική σχέση με το Ιράν έχει γίνει πιο απίθανη. Και οι ελπίδες του να απομακρυνθεί από τη Μέση Ανατολή για να επικεντρωθεί στις διαμάχες μεγάλων δυνάμεων με τη Ρωσία και ειδικά την Κίνα έχουν διαψευστεί.

Στην εμφάνισή του σε ένα συνέδριο που διοργάνωσε το περιοδικό Atlantic, ο Sullivan είχε σημειώσει με ικανοποίηση: «Ο χρόνος που πρέπει να αφιερώσω για την κρίση και τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή σήμερα, σε σύγκριση με οποιονδήποτε από τους προκατόχους μου που χρονολογούνται από το 9/9 11, έχει μειωθεί σημαντικά».

  • Για να είμαστε δίκαιοι, ο  Sullivan δεν εφησυχάστηκε εντελώς, αναγνωρίζοντας ότι «ανά πάσα στιγμή όλα μπορούν να αλλάξουν». Ωστόσο, η ελπίδα του «να αποσυμπιέσει, να αποκλιμακώσει και τελικά να ενσωματώσει την περιοχή της Μέσης Ανατολής» κινδυνεύει τώρα να διαψευστεί πανηγυρικά: η επίθεση της Χαμάς έχει προκαλέσει θαυμασμό σε ορισμένους Άραβες και Μουσουλμάνους.
  • Η αναμενόμενη αντίδραση του Ισραήλ αναπόφευκτα θα προκαλέσει οργή και οι Άραβες ηγέτες θα τρομάξουν από τον κίνδυνο μιας ευρύτερης αναταραχής.

Ο Muhammad Deif, ηγέτης της στρατιωτικής πτέρυγας της  Χαμάς, των Ταξιαρχιών Qassam, προέτρεψε τους Άραβες και τους Μουσουλμάνους: «Σήμερα, όποιος έχει όπλο, ας το βγάλει».

Προς το παρόν, όμως, οι μάζες έχουν εμπλακεί ελάχιστα. Πέρα από συμβολικές βολές όλμων και ρουκετών στα αγροκτήματα Sheba’a, ένα αμφισβητούμενο τμήμα εδάφους στα σύνορα με τον Λίβανο και τη Συρία, η Χεζμπολάχ δεν ανταποκρίθηκε στην έκκληση της Χαμάς να ανοίξει ένα βόρειο μέτωπο εναντίον του Ισραήλ, όπως έκανε σε προηγούμενο γύρο μαχών το 2006.

Ούτε οι Παλαιστίνιοι στη Δυτική Όχθη, την Ιερουσαλήμ ή το Ισραήλ εξεγέρθηκαν, αν και παλαιστινιακές πηγές ανέφεραν ότι τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με πέτρες με Ισραηλινούς στρατιώτες έξω από την Ιερουσαλήμ. Σε άλλο σημείο, στην Αίγυπτο, ένας αστυνομικός σκότωσε δύο Ισραηλινούς τουρίστες και τον οδηγό τους.

Αλλά όσο περισσότερο συνεχίζονται οι μάχες στη Γάζα, τόσο πιο πιθανό είναι να εξαπλωθεί η βία. Στις 9 Οκτωβρίου το Ισραήλ είπε ότι σκότωσε τουλάχιστον δύο εισβολείς που διέσχιζαν τα σύνορα από τον Λίβανο, αλλά η Χεζμπολάχ αρνήθηκε κάθε ανάμειξη.

Η βία της Χαμάς είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα για τον Mahmoud Abbas, τον ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη. Οι ενέργειες της Χαμάς υπογραμμίζουν τις αποτυχίες της ειρηνευτικής διαδικασίας και αμφισβητούν τον ισχυρισμό του να ηγηθεί ολόκληρου του παλαιστινιακού κινήματος.

Ταυτόχρονα, η αδυναμία του να πάρει πλήρεις αποστάσεις από τη βία —για παράδειγμα υποστηρίζοντας τις οικογένειες των Παλαιστινίων κρατουμένων— τον δυσφημεί στα μάτια του Ισραήλ και ορισμένων στη Δύση. Προκαλεί επίσης διχασμούς στην Ευρώπη.

Στις 9 Οκτωβρίου, ο Επίτροπος Διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Oliver Varhelyi ανακοίνωσε ότι η βοήθεια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την Παλαιστινιακή Αρχή θα παγώσει, εν αναμονή της εξέτασης για το εάν χρησιμοποιούνταν για υποκίνηση μίσους και τρομοκρατίας, για να προκαλέσει όμως αμέσως την αντίδραση του κορυφαίου διπλωμάτη της ΕΕ, Josep Borrell, ο οποίος είπε ότι «η τιμωρία ολόκληρου του παλαιστινιακού λαού» θα ζημιώσει την ΕΕ. Η επανεξέταση θα προχωρήσει, αλλά οι πληρωμές θα διατηρηθούν, είπε.

Οι ειδικοί θα διαφωνήσουν ως προς το κατά πόσον η τελευταία σφαγή της Χαμάς ήταν εσκεμμένα προγραμματισμένη για να καταστρέψει τις προσπάθειες για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας και κατά πόσον κατευθύνθηκε από το Ιράν.

Η Χαμάς δεν χρειαζόταν όμως καμία υποκίνηση για να ξεκινήσει την επιχείρηση. Τον περασμένο μήνα, ο διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας και ντε φάκτο ηγέτης Muhammad bin Salman, είπε σε έναν Αμερικανό δημοσιογράφο ότι μια συμφωνία με το Ισραήλ ήταν προ των πυλών: «Κάθε μέρα ερχόμαστε πιο κοντά».

  • Αλλά το υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας κατηγόρησε τώρα την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ λόγω «της συνεχιζόμενης κατοχής, της στέρησης του παλαιστινιακού λαού από τα νόμιμα δικαιώματά του και της επανάληψης συστηματικών προκλήσεων κατά των ιερών τόπων του».

Οι Ρεπουμπλικάνοι επικρίνουν τη χαλάρωση από τον Biden της πολιτικής της «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, ειδικά τη συμφωνία του να εξασφαλίσει την απελευθέρωση τον Σεπτέμβριο πέντε φυλακισμένων Αμερικανών.

Αυτό περιελάμβανε την αποδέσμευση 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων εσόδων από το ιρανικό πετρέλαιο στη Νότια Κορέα, τα οποία τώρα φυλάσσονται στο Κατάρ. Η διοίκηση λέει ότι τα χρήματα δεν έχουν εκταμιευθεί ακόμη και θα χρησιμοποιηθούν μόνο για την πληρωμή μη Ιρανών εργολάβων για τρόφιμα και άλλες ανθρωπιστικές προμήθειες.

«Κανείς στο Ιράν δεν θα αγγίξει ποτέ ούτε ένα δηνάριο ή σεντ ή ριάλ από αυτά τα κεφάλαια», επέμεινε ένας ανώτερος αξιωματούχος.

Για τον Trump, πιθανό Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο για την προεδρία, «τα δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων βοήθησαν στη χρηματοδότηση αυτών των επιθέσεων». Αργότερα θρηνούσε ότι «μας θεωρούν αδύναμους και αναποτελεσματικούς, με έναν πραγματικά αδύναμο ηγέτη».

Η λεπτομέρεια έχει μικρή σημασία για τους επικριτές του Biden. Αισθάνονται ότι ο πρόεδρος είναι ευάλωτος επειδή προσπάθησε να συμβιβαστεί με το Ιράν, τον κύριο χορηγό των τρομοκρατών που έχουν σκοτώσει εκατοντάδες αθώους Ισραηλινούς.

Τούτου λεχθέντος, οι Ρεπουμπλικάνοι δεν βοηθούν πολύ το Ισραήλ. Οι διαιρέσεις τους και ο πυρετός που προκλήθηκε από τις εκλογές του 2024 που πλησιάζουν, έχουν κάνει το Κογκρέσο δυσλειτουργικό.

Η Γερουσία δεν έχει επιβεβαιώσει τον υποψήφιο του Biden για πρεσβευτή στο Ισραήλ, ούτε εκατοντάδες διορισμούς ανώτερων στρατιωτικών.

Η υπεράσπιση του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων την περασμένη εβδομάδα σημαίνει ότι η διαδικασία του προϋπολογισμού —συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βοήθειας για την Ουκρανία και πιθανώς για το Ισραήλ— βρίσκεται σε αδιέξοδο. Και μια κατάρρευση των κυβερνητικών υπηρεσιών  πλησιάζει τον Νοέμβριο.

Τα όπλα και τα πυρομαχικά που χρειάζεται πιο επειγόντως το Ισραήλ είναι ως επί το πλείστον διαφορετικά από αυτά που παρέχονται στην Ουκρανία ή εκείνα που μπορεί να χρειαστεί η Αμερική σε έναν πόλεμο για την Ταϊβάν.

Ωστόσο, υπογραμμίζει το γεγονός ότι η Αμερική αντιμετωπίζει πολλές απαιτήσεις για τους πόρους, το οπλοστάσιο, τις ένοπλες δυνάμεις και το κατεστημένο εθνικής ασφάλειας. Ο κομματισμός και η παράλυση στην Ουάσιγκτον μπορούν μόνο να εμποδίσουν μια συνεκτική απάντηση.

 

Προς το παρόν, τόσο από ειλικρινή πίστη όσο και από πολιτική ανάγκη, ο Biden θα αγκαλιάσει θερμά το Ισραήλ. Ο Netanyahu φάνηκε να τον ευχαριστεί για την παροχή «ελευθερίας δράσης στο Ισραήλ».

Ωστόσο, ακόμη και αν υποθέσουμε ότι η Χαμάς μπορεί να καταστραφεί, ούτε ο Biden ούτε ο Netanyahu  μπορούν να απαντήσουν στις δύσκολες ερωτήσεις σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί μετά την τιμωρία του Ισραήλ: ποιος θα διευθύνει τη Γάζα και ποιο θα είναι το καθεστώς των Παλαιστινίων στο μέσο του Ισραήλ;

Όπως έμαθε πολύ καλά το Ισραήλ με την άκαιρη εισβολή του στον Λίβανο το 1982, όπως και η Αμερική που βρέθηκε στο Αφγανιστάν και το Ιράκ μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, είναι μεν εύκολο να παρασυρθείς σε έναν πόλεμο κατά των τρομοκρατών, είναι όμως πολύ πιο δύσκολο να καταφέρεις να απεμπλακείς, παρατηρεί το περιοδικό.

ΠΗΓΗ: The Economist – Hamas’s carnage upends Joe Biden’s plans for the Middle East

Μέση Ανατολή Παλαιστίνη Ιράν Σαουδική Αραβία Ισραήλ ΗΠΑ