"Άγρια" τροπή από το πουθενά! Η Τουρκία εξελίσσεται σε εξαγωγέα σιτηρών - Αναλαμβάνει ρόλο στην Αφρική

Το συμβούλιο σιτηρών της Τουρκίας (Toprak Mahsulleri Ofisi ή TMO) πραγματοποιεί σήμερα 1η Φεβρουαρίου, διαγωνισμό για τη συγκέντρωση προσφορών για την εξαγωγή 150.000 τόνων σκληρού  σίτου ή σίτου για ζυμαρικά.

Η Τουρκία, πρώην εισαγωγέας σιταριού, καθίσταται επίσης εξαγωγέας φυσικού αερίου και πετρελαίου, αν και μπορεί να υπερηφανεύεται για πολύ λίγους δικούς της τέτοιους υδρογονάνθρακες.

Τον Ιούνιο του 2022, η κυβέρνηση της Τουρκίας  επέτρεψε  στην TMO να αγοράζει σιτηρά απευθείας και όχι με δημόσιους διαγωνισμούς.

Κυκλοφορεί ευρέως το ερώτημα "Ποιος θα είναι ο επόμενος Ρεζά Ζαράμπ;", ο βασικός παράγοντας στο σχέδιο αποφυγής των αμερικανικών κυρώσεων στο Ιράν που έφερε εις πέρας ο Τουρκοϊρανός έμπορος χρυσού μαζί με την τουρκική Halkbank. Παρά τα όσα έκανε, ο εν λόγω άνθρωπος έχει φάρμα και εκπαιδεύει άλογα στις ΗΠΑ, ενώ ο συνεργός του παρά το ότι φυλακίστηκε για κάποιους μήνες στις ΗΠΑ, αυτή τη στιγμή εργάζεται επιτυχώς ξανά στην Τουρκία.

Ως απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022, οι πολιτικοί της Δύσης ανακοίνωσαν μπαράζ κυρώσεων και τα μέσα ενημέρωσης προκάλεσαν μεγάλη φασαρία. Μια τέτοια φασαρία είναι χρήσιμη διότι δρα ως πραγματική "αποτρεπτική δύναμη" που τρομάζει τους πιθανούς παραβάτες αυτών των κυρώσεων. Οι ακαδημαϊκοί δεν θα χρειαστεί να ξοδέψουν πολύ καιρό σε αυτό.

Το να εμποδίζουμε τον ηγέτη της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, να παραβιάζει κατά το σύνηθες τις κυρώσεις της Δύσης, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί Τούρκους στρατιώτες σε κάθε σύγκρουση από τη Λιβύη μέχρι το Αφγανιστάν (μια πρακτική που είναι ακόμα πιο εύκολη από την ανάπτυξη φθηνών εργαλείων μέσων ενημέρωσης) είναι "κόκκινη γραμμή".

Το κοινό των ΜΜΕ, φυσικά, μπορεί να μην "δει" αυτό το σημαντικό σημείο, καθώς τους σερβίρεται συνεχώς ένα "μενού" που αποτελείται από "ανησυχίες" και "εντάσεις" σχετικά με τις κυρώσεις στην κάλυψη των διεθνών σχέσεων. Μέρος αυτού του παραπλανητικού σόου είναι τακτικές ιστορίες για το πώς οι αξιωματούχοι του Ερντογάν υποτίθεται ότι ανταποκρίνονται  στις πιέσεις από αξιωματούχους των ΗΠΑ μειώνοντας τις εμπορικές ροές προς τη Ρωσία που παρακάμπτουν τις κυρώσεις.

Τον Οκτώβριο του 2023, η SaskToday  ανέφερε  πώς η διεθνής αγορά σκληρού σιταριού είχε πάρει μια "άγρια" τροπή καθώς η Τουρκία είχε αναδειχθεί από το πουθενά ως σημαντική δύναμη στις εξαγωγές αυτής της ποικιλίας σιταριού.

Επίσης, τον Οκτώβριο, η παραγωγή ηλιόσπορων της Τουρκίας προβλεπόταν να συρρικνωθεί κατά 20% την εμπορική περίοδο 2023-2024 λόγω μιας επίμονης ξηρασίας που έπληξε τη σημαντικότερη περιοχή παραγωγής τέτοιων σπόρων της χώρας.

Και μια άλλη εξέλιξη: η παραγωγή σιταριού της Τουρκίας αναμένεται να αυξηθεί ενώ οι εισαγωγές της αναμένεται να μειωθούν τη σεζόν 2023/24.

Στις τελευταίες του  εκθέσεις δημητριακών  και γεωργικής  παραγωγής  που δημοσιεύθηκαν στις 12 Ιανουαρίου, το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ υπολόγισε ότι η παραγωγή σιταριού της Τουρκίας θα αυξηθεί σε 19,5 εκατ. τόνους την περίοδο εμπορίας 2023/24 από 17,25 εκατ. τόνους πριν από ένα χρόνο. Το USDA είδε επίσης τις εισαγωγές σιταριού της Τουρκίας σε 10 εκατ. τόνους, από 13 εκατ. τόνους πριν από ένα χρόνο.

Την περίοδο Ιουνίου 2022 έως Ιουνίου 2023, η Τουρκία παρέμεινε ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού σιταριού, με εισαγωγές να αυξάνονται σε 9,2 εκατ. τόνους από 6,8 εκατ. τόνους πριν από ένα χρόνο.

Επίσης τη σεζόν 2022/23, η Τουρκία παρέμεινε ο κορυφαίος εισαγωγέας ρωσικών σιτηρών. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν σε 12,6 εκατ. τόνους από 9,4 εκατ. τόνους.

Κατά το πρώτο μισό της σεζόν 2023/24, η Τουρκία παρέμεινε ο κορυφαίος εισαγωγέας ρωσικών σιτηρών, αν και οι εισαγωγές της μειώθηκαν σε 4,3 εκατ. τόνους από 4,9 εκατ. τόνους.

Η Τουρκία δεσμεύει γη

Η Τουρκία μισθώνει γεωργικές εκτάσεις σε πολλές περιοχές της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής για να τις καλλιεργήσει με απώτερο στόχο να ενισχύσει τη γεωργική παραγωγή εν μέσω αυξανόμενων παγκόσμιων ανησυχιών για την επισιτιστική ασφάλεια, είχε αποκαλύψει πριν από ενάμιση χρόνο η Hürriyet.

Η κίνηση της Τουρκίας να μισθώσει γη και να κάνει αγροτική παραγωγή στην Αφρική με τη βοήθεια του κράτους χρονολογείται από το 2013, όταν το ΑΚΡ ανέλαβε την εξουσία. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του έκπτωτου δικτάτορα Αλ Μπασίρ, ο οποίος είχε πολύ στενές σχέσεις με τον Ερντογάν όσο ήταν στην εξουσία, 500.000 εκτάρια γης μισθώθηκαν για 99 χρόνια από τον ποταμό Λευκό Νείλο στο Σουδάν. Επιπλέον, μια στρατιωτική βάση ιδρύθηκε σε μια περιοχή που παραχωρήθηκε στην Τουρκία για 99 χρόνια στο νησί Σουακίν. Το 2013, τα αφεντικά του Ομίλου Εταιρειών ELSE, Σεϊφετίν Κοτσάκ, Ιμάμ Αλτινμπάς και Κασίμ Κιουλέκ Οζ ξεκίνησαν την παραγωγή βαμβακιού σε μια έκταση 50.000 εκταρίων που μισθώθηκε για 25 χρόνια στην κοιλάδα Όμο της Αιθιοπίας. Προσέλαβαν εργάτες, κυρίως ντόπιους, με 30 έως 50 δολάρια το μήνα. Χάρη σε αυτά τα αφεντικά από μακριά οι ντόπιοι απέκτησαν κανονικούς μισθούς!

Φυσικά, η τουρκική παρουσία στην Αφρική δεν περιορίζεται στον αγροτικό τομέα. Ιδιαίτερα οι τομείς των κατασκευών, της ενέργειας, της εκπαίδευσης, της υγείας και του πολιτισμού είναι δημοφιλείς επενδυτικοί τομείς. Ειδικά οι κατασκευές συγκοινωνιών και υποδομών βρίσκονται στα χέρια Τούρκων επιχειρηματιών. Παρέχεται και ενθαρρύνεται χρηματοδότηση με εγγύηση του Δημοσίου σε εταιρείες που επενδύουν στην περιοχή. Λέγεται ότι η Εμινέ ταξίδεψε, είδε, ενέκρινε και δεν υπάρχει χώρος για δισταγμό. 

Υπάρχει όμως σχέδιο

Το 2014 υπογράφηκε συμφωνία μεταξύ του Σουδάν και της Τουρκίας για την αύξηση της αγροτικής παραγωγής. Η συμφωνία τέθηκε σε εφαρμογή το 2015. Αποφασίστηκε να δημιουργηθεί μια "πιλοτική φάρμα" σε 12.500 εκτάρια γης στο Σουδάν. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε η "Turkish Sudan International Agriculture and Livestock Inc.", το 80% της οποίας ανήκει στην TİGEM και το 20% στο Σουδάν. Τα πράγματα πήγαιναν σύμφωνα με το σχέδιο. 

Ωστόσο, έχοντας διανύσει μικρή απόσταση στην υλοποίηση της συμφωνίας, αποδείχθηκε ότι οι εκτάσεις που θα καλλιεργούνταν ήταν υπό τον έλεγχο των τοπικών αρχών ή των φυλών και όχι της κεντρικής κυβέρνησης. Υπήρχαν χωριά στα εδάφη στα οποία έγινε η συμφωνία, και αυτά τα χωριά δεν γνώριζαν για τη συμφωνία. Ένα μέρος της γης δεν ήταν κατάλληλο για γεωργία. Υπήρχαν επίσης προβλήματα ασφαλείας, φυλές και ένοπλες συμμορίες απαιτούσαν φόρο τιμής με το όνομα "ζακάτ" [ισλαμικός ηθικώς υποχρεωτικός φόρος τιμής] από τις επιχειρήσεις που θα έμπαιναν στην περιοχή. Το χειρότερο ήταν ότι αν δεν δινόταν το ζακάτ, οι ντόπιοι θα προσπαθούσαν να το πάρουν με το ζόρι. Τέσσερα εκατομμύρια εκτάρια γεωργικής γης παρέμειναν έτσι σε αδράνεια. 

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης ρώτησαν την κυβέρνηση: "Τι θα γίνει τώρα;" Το 2020, ο Ερντογάν επιτέθηκε στους επικριτές χαρακτηρίζοντάς τους αδαείς. Ο σκοπός της ενοικίασης γης ήταν να προετοιμαστεί για τις απαιτήσεις ενός αιώνα αργότερα. "Όσοι δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί η χώρα μας νοικιάζει γη στο Σουδάν και τον Νίγηρα. Αυτή η ανήθικη νοοτροπία φαίνεται σε κάθε θέμα".   

Υπήρχε πρόβλημα στο Σουδάν, αλλά υπήρχε άφθονη γη στο αφρικανικό κράτος. Οι συχνές επισκέψεις του Ερντογάν και της ομάδας του στην Αφρική, τα εμπορικά φόρουμ, συναντήσεις και δεκάδες πτήσεις της Turkish Airlines ήταν όλα για τον ίδιο σκοπό. 

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι οι κορυφαίες χώρες που αγοράζουν την περισσότερη γη από την Αφρική. Τα ΗΑΕ, το Κατάρ, η Ρωσία, η Ιαπωνία, το Ισραήλ και η Τουρκία βρίσκονται στο τέλος της λίστας. Το εργατικό δυναμικό είναι φθηνότερο από ότι το νερό στην ήπειρο. Υπάρχει ένα σύστημα παρόμοιο με το σύστημα τω αγάδων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το οποίο ομολογουμένως, κάνει τα πράγματα πιο εύκολα. Επιπλέον, υπάρχουν επίσης πολλά ορυκτά και πετρέλαιο. Χώρες όπως το Κονγκό και το Σουδάν, που τείνουν να πωλούν και να ενοικιάζουν γη, προκαλούν το ενδιαφέρον στην ήπειρο. Αυτές οι χώρες είτε πουλούν τα εδάφη τους είτε τα μισθώνουν για περίοδο εκατό ετών. Τόσο πολύ που το Κονγκό μίσθωσε 8,1 εκατομμύρια εκτάρια γεωργικής γης, που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο της έκτασής του. Κατά μία έννοια, έχει μεταβιβάσει την κυριαρχία των εδαφών του στα κράτη-ενοικιαστές κομμάτι-κομμάτι. Οι ενοικιαστές βρίσκονται τώρα στον πυρήνα της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής της Αφρικής. 

"Αποστολή Αφρική" για την Άγκυρα

Ο προσανατολισμός της Τουρκίας προς τις αφρικανικές χώρες ξεκίνησε με το "Σχέδιο Δράσης Ανοίγματος στην Αφρική" που εκπονήθηκε το 1998. Όμως αυτό το σχέδιο, που παρέμεινε ιδέα, μετατράπηκε σε μακροπρόθεσμη δράση με την κυβέρνηση του AKP. Τουρκικές εταιρείες και η TİGEM νοικιάζουν γη για γεωργικούς σκοπούς σε αφρικανικές χώρες από το 2013. Αυτές οι χώρες περιλαμβάνουν το Σουδάν, τη Ζάμπια, την Αιθιοπία, τον Νίγηρα και τη Νιγηρία. Ωστόσο, το έργο δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί λόγω του πραξικοπήματος και της αλλαγής διαχείρισης στο Σουδάν. Στη συνέχεια, η Τουρκία μίσθωσε γη στον Νίγηρα. Εδώ θα παράγονται κτηνοτροφικές καλλιέργειες. Η πρόοδος είναι προφανής, αν και με πολύ αργά, βαριά βήματα. Τα στοιχεία της TÜİK δείχνουν ότι το εμπόριο της Τουρκίας με την αφρικανική ήπειρο αυξήθηκε από 4,3 δισ. δολάρια το 2002 σε περίπου 22 δισ. δολάρια το 2020.

Αυτά είναι σημάδια ότι η Τουρκία έχει καταστήσει πλέον εαυτόν παίκτη στην ήπειρο. Όσοι ήρθαν στην ήπειρο από την Τουρκία δεν διαφέρουν από άλλες χώρες, αλλά αν κρίνουμε από το αφήγημα που παρουσιάζουν το AKP και τα μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται ή ελέγχονται από αυτό, οι Τούρκοι δεν ενεργούν με ιμπεριαλιστικό ενθουσιασμό. Σκοπός είναι να βοηθηθεί η ήπειρος! Ο Αχμέτ Νταβούτογλου το εξέφρασε αυτό το 2009 όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών."Έχουμε μια κληρονομιά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το αποκαλούν 'νέο-οθωμανισμό'. Ναι, είμαστε Νεο-Οθωμανοί. Πρέπει να νοιαστούμε για τις χώρες της περιοχής μας. Στην πραγματικότητα, ανοιγόμαστε στη Βόρεια Αφρική. Τα μεγάλα κράτη ακολουθούν με έκπληξη. Συγκεκριμένα, η Γαλλία διερευνά το γιατί κάναμε άνοιγμα στη Βόρεια Αφρική. Έδωσα και οδηγίες. Σε όποια αφρικανική χώρα κι αν πάει ο Σαρκοζί, θα δει το κτήριο της τουρκικής πρεσβείας και τη σημαία όπου σηκώνει το κεφάλι. 'Διατηρήστε κτήρια στα πιο όμορφα μέρη', ήταν η οδηγία που έδωσα.

Στην πραγματικότητα, η βοήθεια και άλλες αμοιβαίες σχέσεις προχωρούν μέσω των δογμάτων του Οθωμανισμού και του Ισλαμισμού. Δηλαδή του πολιτικού Ισλάμ. Καθώς αυτό συνέβαινε, οι Γκιουλενιστές, ως η μεγαλύτερη παραθρησκευτική οργάνωση της Τουρκίας τότε, έγιναν ο μεγαλύτερος μεσάζων της παρουσίας της Τουρκίας στην Αφρική. Οι Γκιουλενιστές μπήκαν στην περιοχή με κάθε είδους μηχανισμό και εγκαταστάθηκαν με τα σχολεία και τις ανθρωπιστικές οργανώσεις τους. Μετά την υποτιθέμενη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, όταν ο Ερντογάν αποφάσισε να εκκαθαρίσει τους μηχανισμούς από άτομα μη πιστά σε αυτόν, οι γκιουλενιστές κυνηγήθηκαν σχεδόν από παντού και το κενό που δημιουργήθηκε από αυτούς καλύφθηκε από το Ίδρυμα Maarif, το Ινστιτούτο Yunus Emre και το TİKA. Υποστηρίχθηκε επιπλέον από την Ερυθρά Ημισέληνο, το φιλανθρωπικό ίδρυμα İHH και το πρακτορείο Anadolu. Ο αριθμός των τουρκικών πρεσβειών στην Αφρική ήταν 12 το 2002, ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σε 42 μέχρι το 2020. Προκειμένου να αναπτυχθεί το εμπορικό δυναμικό της Τουρκίας στην Αφρική, πολλές εταιρείες και εμπορικά ιδρύματα έχουν αλλάξει τη ρότα τους προς Αφρική. Τώρα το Συμβούλιο Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων (DEIK) έχει κοινά επιχειρηματικά συμβούλια με 45 αφρικανικές χώρες. 

Οι τουρκικές εταιρείες που επενδύουν περισσότερο στην Αφρική είναι οι εξής:  

• Summa AS: Σενεγάλη, Κονγκό, Νίγηρας, Ρουάντα
• Limak: Μοζαμβίκη, Ακτή Ελεφαντοστού,  Σενεγάλη
• Yapı Merkezi: Αιθιοπία, Τανζανία 
• Karadeniz Holding: Μοζαμβίκη, Γκάνα 
• Albayrak: Σομαλία

Η "αφρικανική εκστρατεία" της Τουρκίας, σε συνδυασμό με το λαθρεμπόριο ρωσικών σιτηρών αρχίζει και αποδίδει.

ΠΗΓΗ: capital.gr