Το επίπεδο ασφαλείας των χωρών του Περσικού Κόλπου και της Μέσης Ανατολής καθορίζει και το επίπεδο ανταγωνισμού στην ευρύτερη περιοχή. Η πολιτική του Ιράν και η κατάσταση που επικρατεί στη χώρα δεν μπορούν να παραβλέπονται, αντίθετα, αποτελούν μέρος και παράγοντα της παγκόσμιας οικονομίας. Δεν υπάρχουν άλλωστε άλλες σοβαρές επιλογές για την οικονομία της Μέσης Ανατολής πέρα από το πετρέλαιο καθώς σε αυτό και στην εξόρυξή του βασίζονται, σχεδόν εξ’ ολοκλήρου.

Ο Δυτικός παράγοντας αναφέρει ότι η επιρροή του Ιράν στην περιοχή έχει ενισχύσει τη δημιουργία ομάδων αντίστασης και τρομοκρατίας, οι οποίες χρηματοδοτούνται απευθείας από το ίδιο το Ιράν, ενώ χαρακτηρίζει ως τεράστια πρόκληση την προσπάθεια του Ιράν να δημιουργήσει πυρηνικό πρόγραμμα, όπως και τη διασπορά του Ισλάμ μέσω της Χεζμπολάχ σε γειτνιάζουσες με αυτό χώρες που δεν έχουν μεγάλη ισχύ.

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα τεταμένη στην περιοχή, ιδιαίτερα από το 2006 και μετά, καθώς, λόγω των επαναλαμβανόμενων και αυξομειούμενων εντάσεων μεταξύ Αράβων και Ισραηλινών μειώνονται οι πιθανότητες ειρήνευσης μεταξύ τους, διατρέχοντας τον κίνδυνο αύξησης των στρατιωτικών συγκρούσεων.

Πρωτίστως, θα πρέπει να γίνουν αντιληπτά – και κατ’ επέκταση, να μελετηθούν – τα οικονομικά ρίσκα μίας επίθεσης στις ενεργειακές εγκαταστάσεις του Ιράν, δεδομένης της ήδη πολύ τεταμένης κατάστασης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ. Οι σκληρές κυρώσεις που προσπαθούν να επιβάλλουν στο Ιράν τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν αποτελούν λύση και ότι θα πρέπει να βρεθεί τόσο λογικότερη, όσο και ηπιότερη προσέγγιση. Παρατηρούμε άλλωστε ότι η Δύση δεν προσεγγίζει με το δέοντα τρόπο το Ιράν, αντίθετα προσπαθεί να επιβληθεί με έναν επιθετικό τρόπο.

Από μόνη της, μία προσπάθεια της Δύσης να σταματήσει την πυρηνική πολιτική και τις δυνατότητες περαιτέρω πυρηνικής ανάπτυξης του Ιράν θα έχει σοβαρό οικονομικό αντίκτυπο, ενώ και το Ιράν θα έχει επιπτώσεις στην οικονομία του εάν ξεπεράσει τα προκαθορισμένα όρια. Υπό μορφή “αντιποίνων” στη Δύση το Ιράν θα μπορούσε, σαν ένα πρώτο και πιο απλό βήμα, να περιορίσει τη ροή πετρελαίου.

Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επηρεάσει δραματικά τη γεωπολιτική σταθερότητα (στο μικρό, ομολογουμένως, βαθμό που αυτή υφίσταται στην παρούσα φάση, καθώς οι εντάσεις παρατηρείται να αυξάνουν) της περιοχής θετοντας τις πιθανότητες – ακόμα και τις βάσεις – πλήρους αποσταθεροποίησης σε όλη την περιοχή.

Geopolitico.gr

Η γεωοικονομική και γεωπολιτική αξία του Ιράν και της Περσικής ενέργειας

Το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής είναι κρίσιμο για την παγκόσμια οικονομία. Πάνω από το ήμισυ των εξαγωγών πετρελαίου γίνεται από τον Περσικό Κόλπο και τις αραβικές χώρες. Από την περιοχή πραγματοποιείται διά θαλάσσης το 35% του πετρελαϊκού εμπορίου παγκοσμίως, και συγκεκριμένα από τα στενό του Ορμούζ. Εάν λάβει χώρα κάποιο χτύπημα – καθ’ οιονδήποτε τρόπο – στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, είναι βέβαιο ότι οι τιμές του πετρελαίου, των πετροχημικών προϊόντων και των παραγώγων τους θα εκτιναχθούν σε δυσθεώρητα ύψη, με αποτέλεσμα μία παγκόσμια οικονομική ζημιά.

Η φυσική γεωγραφία και ο ανθρώπινος παράγοντας της περιοχής ευνοούν την ανάπτυξη ομάδων αντίστασης που πολλές φορές προβαίνουν σε τρομοκρατικές δράσεις. Σε αυτό συμβάλλουν και οι εξής παράγοντες: τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, η ευρύτερη τοπογραφία με τις γεωγραφικές πολυπλοκότητες της περιοχής, η γεωγραφική απομόνωση, η περιφερειακή αστάθεια και οι θρησκευτικές διαφορές με τις κεντρικές κυβερνήσεις, τον αυτόχθονα πληθυσμό και τους εθνο-θρησκευτικούς συνδέσμους πέραν των συνόρων.

Παρατηρούμε ότι η τιμή του πετρελαίου διαρκώς αυξομειώνεται, κάτι που καταδεικνύει την αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή, ο στρατός του Ιράν προβαίνει διαρκώς σε ασκήσεις και η εκατέρωθεν επιθετικότητα – τόσο από πλευράς Ισραήλ με τους βομβαρδισμούς όσο και από πλευράς Ιράν με ρίψη πυραύλων και ανταρτοπόλεμο από τις σιιτικές ομάδες εναντίον του Ισραήλ – προμηνύουν μία κατάσταση που έχει ήδη ξεπεράσει το ψυχροπολεμικό επίπεδο και τείνει προς ολοκληρωτική σύγκρουση. Από αυτό το γεγονός θεωρούμε σχεδόν βέβαιο ότι το Ισραήλ είτε από μόνο του είτε με τη βοήθεια της Αμερικής θα πραγματοποιήσει χτύπημα εναντίον του Ιράν, στις πετρελαϊκές του εγκαταστάσεις και τις ενεργειακές του υποδομές.

Τα διεθνή σωματεία της παγκόσμιας αγοράς εκφράζουν τις ανησυχίες τους σχετικά με τις τρέχουσες εξελίξεις και εκτιμούν ότι οι απαιτήσεις σε πετρέλαιο δεν θα μπορούν να ικανοποιηθούν εάν γενικευτεί η σύγκρουση στην περιοχή και προσβληθούν οι εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου του Ιράν. Για να προληφθεί μία τέτοια εξέλιξη, θα πρέπει να υπάρξουν δυνάμεις με συγκλίνουσες απόψεις ώστε να υποβληθούν προτάσεις που θα θέσουν τις βάσεις για τη δημιουργία μίας συνεργασίας μεταξύ καθοριστικών γεωπολιτικών παιχτών της περιοχής. Τυχόν επικράτηση διασπαστικών δυνάμεων θα επέφερε μεγαλύτερη επιδείνωση στην ήδη τεταμένη κατάσταση. Εάν η διπλωματία κατορθώσει να παίξει θετικό ρόλο, τότε θα επικρατήσει η ομαλότητα και η συνεργασία, που θα επιφέρουν γενική σταθερότητα. Με τον τρόπο αυτό η περιοχή θα καταστεί ομαλή και λειτουργική. Σε αντιδιαστολή, εάν οι διπλωματικές επαφές αποτύχουν, τότε είναι βέβαο ότι η σύγκρουση που ήδη πραγματοποιείται θα ενταθεί και θα επεκταθεί, με την εμπλοκή και άλλων δυνάμεων.

Εάν η παραγωγή πετρελαίου και η εξαγωγές από την περιοχή διακοπούν, αυτό θα δυσκολέψει πολύ την συμπλήρωση της υπολειπόμενης ποσότητας, με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των τιμών. Μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου έχουν καταγραφεί πολλές φορές κατά τα τελευταία 70 χρόνια.

Iran Oil Gas

Σύντομη ιστορική αναδρομή

Οι στρατιωτικές συγκρούσεις έχουν οδηγήσει σε παύση λειτουργίας των κέντρων διακίνησης πετρελαίου, με κύριο παράδειγμα την κρίση του Σουέζ το 1956, που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της τάξεως του 9% στην τιμή, που παρατηρήθηκε εκείνη την περίοδο και κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.

Άλλες συγκρούσεις προκάλεσαν ζημιές σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις που σε κάποιες περιπτώσεις απεκόπησαν ακόμα και από τις αγορές, όπως συνέβη το 1979 στο Ιράν με την Επανάσταση, την εισβολή του Ιράκ στο Ιράν και τα χτυπήματα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του το 1980. Το ίδιο συνέβη και κατά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990, αλλά και κατά την πρώτη φάση του Ιρακινού Πολέμου το 2003.

Κάθε ένα από αυτά τα ιστορικά γεγονότα μας δείχνει ότι ο Περσικός Κόλπος ανέκαθεν υπέφερε από κρίσεις, πολέμους, και φυσικά την παρεμβατικότητα των ΗΠΑ.

Το παράδοξο

Ενώ τα κράτη του Περσικού Κόλπου επιθυμούν την οικονομική ανάπτυξη, κάτι που είναι εφικτό λόγω των τεραστίων ποσοτήτων πετρελαίου, και συνεπώς των εσόδων λόγω των εξαγωγών του, υποχρεώνονται σε πολιτικούς συμβιβασμούς με αποτέλεσμα να μην επέρχεται η επιθυμητή ανάπτυξή τους, ή, στην καλύτερη περίπτωση, αυτή να είναι περιορισμένη.

Συμπεράσματα

Το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής είναι κρίσιμο για την παγκόσμια οικονομία. Ο Περσικός Κόλπος και τα κράτη πέριξ αυτού παράγουν σχεδόν όλο το πετρέλαιο του πλανήτη.

Εάν διακοπεί η παραγωγή λόγω της τεταμένης κατάστασης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, μέσω κάποιου χτυπήματος στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν, ή παρεμποδιστούν οι εξαγωγές πετρελαίου λόγω πιθανού κλεισίματος του στενού του Ορμούζ ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης, το πρόβλημα που θα προκύψει θα είναι δυσεπίλυτο. Η αραβο-ισλαμική επικράτεια εν γένει είναι μία ενεργειακά νευραλγική περιοχή στην οποία η ισορροπία στη δομή και την ισχύ της θα πρέπει να διατηρηθεί, καθώς οποιαδήποτε αλλαγή, και από οποιοδήποτε αίτιο, θα επιφέρει πολύ ισχυρό – και ίσως ανεπανόρθωτο – πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία.

ΠΗΓΗ: Geopolitico.gr

Ιράν Ισραήλ LIFE