Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ σήμερα έχει κάνει τεράστια βήματα σε όλα τα επίπεδα. Και μεταξύ αυτών βέβαια και στους χάρτες. Έτσι, σήμερα, το να ταξιδέψει κάποιος σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, μπορεί να έχει μαζί του τον γνωστό μας Google maps, τον γνωστό χάρτη της Google, με τον οποίο μπορείς να γνωρίζεις που βρίσκεται η στάση του τρόλεϊ, σε ποιο σημείο της πόλης είναι το ξενοδοχείο σου, που βρίσκεται ένα εστιατόριο ή ένα καφέ, που ακριβώς σε μια πόλη βρίσκεται ένα Μουσείο.

Τι γίνεται όμως με το διάστημα! Πώς μπορείς να ξέρει σε ποια απόσταση για παράδειγμα βρίσκεται ένα αστέρι από τον πλανήτη Γη; Πού ακριβώς βρίσκεται το τάδε νεφέλωμα, σε ποια γωνία του γαλαξία μας είναι, και ακόμα, αν βρίσκεται πίσω ή μπροστά από κάποιο άλλο αστέρι!

Θα μου πείτε θα ταξιδέψουμε ποτέ για να μας χρειαστεί; Όχι! Όμως, ένας τρισδιάστατος άτλαντας του γαλαξία μας, θα είναι ιδιαίτερα απαραίτητος στους επιστήμονες, οι οποίοι έτσι θα μπορούν να κάνουν καλύτερες μελέτες, ώστε να λύσουν ακόμα πιο εύκολα προβλήματα που τους απασχολούν!

Και ποιος άλλος μπορεί να το κάνει πολύ καλά αυτό, αν όχι μια ικανή ερευνητική ομάδα που έχει όλες τις προϋποθέσεις να το κάνει; Και βέβαια, δεν θα μπορούσε να λείπει μια πολύ συγκεκριμένη Ελληνίδα, η Δραμινή επιστήμονας Βασιλική Παυλίδου, ιδιαίτερα εξειδικευμένη σε ζητήματα αστροφυσικής και όχι μόνο.

Η κα. Παυλίδου, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Δράμα, σπούδασε στις ΗΠΑ και σήμερα είναι συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας και καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Η κα. Παυλίδου, είναι συνεπικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, μαζί με τον δρ Τόρστεν Ένσλιν από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής Max Planck στη Γερμανία και τον καθηγητή Φίλιπ Μερτς από το Πανεπιστήμιο RWTH του Άαχεν στη Γερμανία. Και στόχος τους είναι, να δημιουργήσουν τον πρώτο τρισδιάστατο χάρτη του γαλαξία μας.

Το έργο έχει την ονομασία «mw-atlas» και έχει συνολικό προϋπολογισμό 10 εκατ. ευρώ, με στόχο τη δημιουργία του πρώτου τρισδιάστατου ολοκληρωμένου άτλαντα του γαλαξία μας, ο οποίος, όπως λέει η ίδια, «θα αλλάξει δραστικά τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε το Σύμπαν».

Οι διαστάσεις

Για όλα αυτά, η κα. Παυλίδου δέχθηκε να μιλήσει στον «Πρωινό Τύπο» της Δράμας, ώστε να μας εξηγήσει σε τι μπορεί να βοηθήσει ο Άτλας του γαλαξία μας τους επιστήμονες, αλλά και πώς ακριβώς θα γίνει αυτό.

Αυτό που εξηγεί η κα. Παυλίδου είναι ότι, «το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν ένα σωρό προβλήματα στην Αστροφυσική, για τα οποία η πρόοδος είναι πάρα πολύ αργή, ακριβώς επειδή δεν έχουμε πληροφορίες βάθους γι’ αυτά που βλέπουμε στον ουρανό. Παρατηρούμε ναι μεν νέφη, τα βλέπεις σε μια κατεύθυνση, από εκεί εκπέμπουν ακτινοβολία 3, 4, 5 νέφη στη σειρά και δεν ξέρεις ποιο είναι μπροστά , ποιο είναι πίσω, ούτε τι απόσταση έχουν μεταξύ τους, πόσο μεγάλα είναι και όλα τα βλέπεις σε προβολή».

Όπως σημειώνει, «μας αρέσει να κάνουμε αυτή την αναλογία με την ιστορία του Σπηλαίου του Πλάτωνα, που λέει ότι είναι μέσα αλυσοδεμένοι άνθρωποι και βλέπουν τις σκιές στον τοίχο, αλλά δεν βλέπουν τα πραγματικά αντικείμενα. Έτσι είναι και οι παρατηρήσεις στην Αστρονομία, κυρίως στον γαλαξία μας. Και επειδή είμαστε κι εμείς οι ίδιοι μέσα σ’ αυτόν, τα βλέπουμε όλα να μας περιτριγυρίζουν και δεν ξέρουμε πόσο μακριά είναι το καθένα».

Οι γωνίες του παζλ!

Συνεχίζοντας η κα. Παυλίδου σημειώνει: «Αν μπορούσαμε να το λύσουμε αυτό το πρόβλημα και να τα αναπαραστήσουμε όλα τρισδιάστατα και να ξέρουμε που είναι το κάθε τι, θα κάναμε αμέσως παρά πολύ σημαντική πρόοδο, σε πάρα πολλά και πάρα πολύ διαφορετικά ερωτήματα. Όπως, τι έγινε τις πρώτες στιγμές του σύμπαντος, ποια είναι η υφή της σκοτεινής ύλης, πώς γίνονται τα αστέρια, πώς γίνονται οι πλανήτες, γιατί μερικά περιβάλλοντα είναι καλύτερα για τη ζωή και μερικά όχι, και άλλες μεγάλες υπαρξιακές ερωτήσεις».

Ερωτώμενη, γιατί δεν μπορούσαμε μέχρι τώρα και τι είναι αυτό που αλλάζει τώρα, η κα. Παυλίδου απαντάει: «Δεν μπορούσαμε μέχρι τώρα για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι, δεν είχαμε κάποιες απαραίτητες παρατηρήσεις. Είναι σαν συναρμολογείς ένα μεγάλο παζλ και δεν έχεις τις γωνίες. Τώρα όμως έχουμε κάποιες παρατηρήσεις που μας έδωσαν τις γωνίες. Και αυτές είναι για τα αστέρια και μόνο για τα αστέρια του γαλαξία μας, τα οποία μπορείς να μετρήσεις – με μια πολύ καλή τεχνολογία – το βάθος τους. Το πόσο μακριά είναι δηλαδή».

Όπως σημειώνει, «πριν από 10 χρόνια, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαστήματος πέταξε την αποστολή ΓΑΙΑ, ο οποίος μέτρησε 1 δισ. εκατομμύριο άστρα, πόσο μακριά είναι. Για να καταλάβουμε πόσο μεγάλο άλμα είναι αυτό, πριν ξέραμε για μερικές δεκάδες χιλιάδες άστρα και ξαφνικά πηγαίνουμε στο 1 δισ.»

Και τι γίνεται από εδώ και πέρα; Όπως εξηγεί στον «Π.Τ.» η κα. Παυλίδου, «πλέον, επειδή έχουμε τις γωνίες του παζλ, μπορούμε σιγά – σιγά να συναρμολογήσουμε τον τρισδιάστατο άτλαντα του γαλαξία. Ξέρουμε τώρα που είναι τα αστέρια. Όμως το φως των αστεριών απορροφάται από σκόνη. Άρα λοιπόν, αν δω πως απορροφάται το φως των αστεριών από την σκόνη, μπορώ να δω που είναι τα νέφη της σκόνης. Αλλά η σκόνη δεν έρχεται μόνη της, συνοδεύεται πάντα από αέριο. Άρα λοιπόν, αν δω πού είναι η σκόνη μετά μπορώ να βρω που είναι το αέριο, το οποίο αλληλεπιδρά με κοσμικές ακτίνες και φτιάχνει ακτινοβολία Γ. Οπότε, μπορώ να βρω από πού έρχεται η ακτινοβολία. Και έτσι βήμα προς βήμα, χρησιμοποιώντας τις διαφορετικές συνδέσεις ανάμεσα στα συστατικά στοιχεία του γαλαξία μπορείς να τον οικοδομήσεις».

Και όπως χαρακτηριστικά μας λέει, «γι’ αυτό μιλάμε για Google maps, γιατί δεν είναι μόνο οι δρόμοι. Ξέρεις που είναι το μετρό, τα πάρκα και όλα τα σχετικά».

Μέχρι τώρα…

Ερωτώμενη για το τι έχει γίνει μέχρι τώρα, η κα. Παυλίδου σημειώνει ότι, «οι προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι τώρα, είναι μικρά κομμάτια γύρω από τον ήλιο, γιατί η πληροφορία είναι πιο εύκολη, έχουμε καλύτερες μετρήσεις ακρίβειας κτλ., και μόνο λίγα συστατικά, όχι όλα. Άρα λοιπόν, αυτό που άλλαξε τώρα, είναι ότι αναπτύξαμε τους αλγορίθμους που μπορούν να συνδυάσουν όλα αυτά. Χρειαζόμαστε πλέον μεθόδους για να διαχειριστούμε την αβεβαιότητα. Κι αυτό όταν έχεις μετρήσεις που είναι στο περίπου, είναι πάρα πολύ σημαντικό κι αυτό είναι πρόβλημα αλγορίθμων. Αυτό είναι μεγάλο άλμα που έκανε η δική μας ομάδα.

Το δεύτερο που έκανε, είναι ότι αυξήθηκε η υπολογιστική ισχύς. Άρα λοιπόν είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό αυτό που μας έδωσαν, αλλά αυτό που έρχεται στην Ελλάδα, τα 3,5 εκατομμύρια ευρώ, το 1,5 από αυτό, θα πάει στην αγορά υπολογιστών. Ακριβώς τώρα επειδή υπάρχει και η μεγάλη πίεση για τεχνητή νοημοσύνη και συστήματα που μπορούν να διαχειριστούν μεγάλο όγκο δεδομένων, αυτές τις βελτίωσεις, μπορούμε να τα εκμεταλλευτούμε κι εμείς. Κι αυτό το πρόβλημα που πριν από δύο χρόνια ήταν αδύνατον να το λύσεις και να το διαχειριστείς σαν σύνολο, τώρα πια είναι εφικτό και γι’ αυτό προχωράμε, ακριβώς γιατί το αποτέλεσμα θα είναι πολύ σημαντικό».

Καταλήγοντας, τονίζει ότι «για να μην περιμένει ο κόσμος να λύσουμε εμείς τα υπαρξιακά, κάθε φορά που θα τελειώνει ένα κομμάτι, εμείς θα το βάζουμε σε περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, ώστε όλοι με τα απαραίτητα γυαλιά, θα μπορούν να κολυμπήσουν στον γαλαξία, στα νέφη και θα μπορούμε να δούμε πόσο μικρή είναι η Γη μας».

ΠΗΓΗ: Πρωινός Τύπος

Διάστημα LIFE