Γιατί η Ταϊβάν έχει σημασία για την Κίνα;

Η Κίνα πραγματοποίησε ευρείας κλίμακας στρατιωτικά γυμνάσια στο στενό της Ταϊβάν, με τη συμμετοχή δεκάδων μαχητικών, βομβαρδιστικών αεροσκαφών, πολεμικών πλοίων – ακόμη κι αεροπλανοφόρου – και προχώρησε ακόμα και σε αποκλεισμό της νήσου.

Το υπουργείο Άμυνας της Ταϊβάν κατέγραψε 91 πτήσεις κινεζικών αεροσκαφών γύρω από το νησί χθες Δευτέρα, αριθμό που κατά το Central News Agency αποτέλεσε ρεκόρ, αν και το ίδιο το υπουργείο απέφυγε να το επιβεβαιώσει.

Το Πεκίνο θεωρεί την Ταϊβάν μια επαρχία που δεν έχει καταφέρει ακόμη να επανενώσει με την υπόλοιπη επικράτειά της, μετά το τέλος του κινεζικού εμφυλίου πολέμου το 1949. Ο πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ διαμηνύει πως «η επανένωση με τη Ταϊβάν πρέπει να πραγματοποιηθεί», χωρίς μάλιστα να αποκλείει τη χρήση βίας για την επίτευξη του στόχου.

Από την άλλη, η Ταϊβάν αυτό-αναγνωρίζεται ως έδαφος διακριτό από την ηπειρωτική Κίνα, με δικό της Σύνταγμα και δική της δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση.

Τι οδήγησε στην κλιμάκωση

Το σημείο καμπής στις σχέσεις Ταϊβάν και Κίνας τοποθετείται χρονικά στον Αύγουστο του 2022, όταν στο νησί πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη η τότε πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Νάνσι Πελόζι.

Το Πεκίνο καταδίκασε με σφοδρότητα εκείνη την επίσκεψη ως «εξαιρετικά επικίνδυνη», με τη χώρα να προχωρά σε μπαράζ στρατιωτικών ασκήσεων με τη χρήση βαλλιστικών πυραύλων.

Η Ταϊβάν αντέτεινε πως οι ενέργειες αυτές, που ανάγκασαν τη διεθνή εμπορική αεροπλοΐα και ναυσιπλοΐα να βρουν εναλλακτικές διαδρομές στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, παραβίαζαν την εθνική κυριαρχία της.

Έκτοτε, η ένταση μεταξύ των δύο βαίνει διαρκώς κλιμακούμενη. 

Στρατιωτική ισχύς Κίνας και Ταϊβάν

Η Κίνα θα επιχειρήσει να επαναφέρει το θέμα της «επανένωσης» μέσω μη στρατιωτικών μέσων – όπως η ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων.

Οι ένοπλες δυνάμεις της Κίνας επισκιάζουν μακράν εκείνες της Ταϊβάν. Οι αμυντικές δαπάνες τη Κίνας είναι οι μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου, πλην των ΗΠΑ, ενώ το φάσμα στρατιωτικών δυνατοτήτων είναι τεράστιο, από τη ναυτική ηγεμονία έως την πυραυλική τεχνολογία αιχμής και τις κυβερνοεπιθέσεις.

Η Ταϊβάν και οι… άλλοι

Η Κίνα προφανώς και δε βλέπει θετικά την προσέγγιση Ταϊπέι – Ουάσινγκον – η οποία, αν και απουσία επίσημων σχέσεων, παρέχει στο νησί ουσιαστική στρατιωτική υποστήριξη.

Πρέπει οι ΗΠΑ να υπερασπιστούν την Ταϊβάν; Διερωτάται ο Γκίντεον Ράχμαν των Financial Times , σημειώνοντας πως δεν πρόκειται για μια αφηρημένη δημόσια συζήτηση.

Σε απάντηση στην κλιμάκωση των στρατιωτικών γυμνασίων, ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν δεσμεύτηκε –τέσσερις φορές – για το ότι οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν την Ταϊβάν σε ενδεχόμενη επίθεση από την Κίνα.

Για ορισμένους οι δεσμεύσεις Μπάιντεν συνιστούν σχεδόν τρέλα. «Οι περισσότεροι Αμερικανοί σε θέσεις χάραξης πολιτικής είναι έτοιμοι να διακινδυνεύσουν μια εθνική αυτοκτονία προκειμένου να προστατεύσουν την Ταϊβάν» σημειώνει ο Νταγκ Μπάντοου του think tank Cato Institute.

Όμως, γιατί οι ΗΠΑ, μια επιβαρυμένη από πολέμους χώρα, απειλεί να σταθεί απέναντι σε μια άλλη πυρηνική δύναμη, για χάρη ενός νησιού «24 εκατομμυρίων ψυχών» που βρίσκεται 160 χιλιόμετρα ανοιχτά των κινεζικών ακτών;

Ο σκεπτικισμός απέναντι στο ερώτημα αυτό κυριαρχεί όχι μόνο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αλλά και στην Ευρώπη. Επιστρέφοντας από επίσκεψή του στην Κίνα την περασμένη εβδομάδα, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν υπαινίχθηκε πως η Γαλλία δε θα κάνει την παραμικρή προσπάθεια για την υπεράσπιση του νησιού. «Ο μεγάλος κίνδυνος για την Ευρώπη είναι να εμπλακεί σε κρίσεις που δεν είναι δικές της» είπε στο Politico.

Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ανέμενε από ευρωπαϊκούς στρατούς να εμπλακούν απευθείας σε μια σύγκρουση για την Ταϊβάν. Όμως, εκπεφρασμένες απόψεις όπως του Μακρόν και δημόσιες τοποθετήσεις Ευρωπαίων ηγετών για τη στάση τους δίνουν την ευχέρεια στο Πεκίνο να «ζυγίσει» το διπλωματικό και οικονομικό ρίσκο μιας ενδεχόμενης επίθεσης.

Γιατί η Ταϊβάν έχει σημασία

Η οικονομία της Ταϊβάν είναι εξαιρετικά σημαντική και οποιαδήποτε διατάραξη της ομαλότητας αναμένεται να έχει επιπτώσεις στον πλανήτη.

Μεγάλο μέρος του ηλεκτρονικού εξοπλισμού που χρησιμοποιούν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο  -από κινητά τηλέφωνα, λάπτοπ και κονσόλες παιχνιδιών έως εξαρτήματα αυτοκινήτων και βαρέως βιομηχανικού εξοπλισμού- τροφοδοτείται από τσιπ που κατασκευάζονται στην Ταϊβάν. Συγκεκριμένα, το νησί παράγει πάνω από το 60% των τσιπ του κόσμου – και περί το 90% των πιο εξελιγμένων από αυτά.

Μόνο μία ταϊβανέζικη εταιρεία, η TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company), μια εταιρεία που κατασκευάζει τσιπ για εμπορικές συσκευές αλλά και στρατούς, κατέχει πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας αγοράς, με την αξία της να ξεπερνά τα 100 δις. δολ. το 2021.

Σε περίπτωση εισβολής, τα εργοστάσια παραγωγής ημιαγωγών ενδέχεται να καταστραφούν ή να περιέλθουν σε κινεζικό έλεγχο, κάτι που επίσης θα είχε τεράστιες οικονομικές συνέπειες, καθώς ο έλεγχος της τεράστιας βιομηχανίας των πιο προηγμένων ημιαγωγών στον κόσμο θα έδινε στο Πεκίνο τεράστιο και παγκόσμιο οικονομικό πλεονέκτημα.

Πλην, όμως, των οικονομικών συνεπειών, ενδεχόμενη κινεζική κυριαρχία επί της Ταϊβάν, με ή χωρίς χρήση στρατιωτικής βίας, θα είχε ευρύτερες συνέπειες, πολιτικές και γεωστρατηγικές, που θα αφορούσαν αφενός το μέλλον της πολιτικής ελευθερίας στον κόσμο και αφετέρου τη διεθνή ισορροπία δυνάμεων.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας υποστηρίζει πως η εξουσία του ενός κόμματος είναι το ιδανικό πολιτικό σύστημα για την Κίνα. Ωστόσο, το Χονγκ Κονγκ όπως και η Ταϊβάν ακολουθούν ένα πρότυπο φιλελεύθερης πολιτικής ζωής . 

Ο Ράχμαν τονίζει στο άρθρο του πώς αν η Κίνα καταλύσει την αυτονομία της Ταϊβάν, τότε η αμερικανική επιρροή στην περιοχή θα δεχτεί ισχυρό πλήγμα. Αντιμέτωπες με την προοπτική μιας νέας ηγεμονικής δύναμης στον Ινδο-Ειρηνικό, οι χώρες της περιοχής, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία (μεταξύ άλλων που σε κάποιο βαθμό βασίζονται στις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας) θα αντιδρούσαν, επιλέγοντας ίσως να αλλάξουν πολιτική στάση απέναντι στον αιχμηρό, πανίσχυρο πλέον γείτονά τους και ακόμα και άρμα πρόσδεσης.

«Η ιδέα πως η Ευρώπη δε θα επηρεαστεί από την αλλαγή αυτή ισορροπιών, είναι εξωφρενική (…) Κάποιοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι αφηρημένες έννοιες όπως η “ηγεμονία”, ελάχιστη σημασία έχουν για τους πολίτες. Ωστόσο, η ιδιορρυθμία αυτή της οικονομικής ανάπτυξης και της τεχνολογικής επιρροής της Ταϊβάν σημαίνει πως πιθανός κινεζικός έλεγχος του νησιού θα είχε γρήγορα σημαντικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των απλών πολιτών σε όλο τον κόσμο» προσθέτει ο Ράχμαν. 

Πηγή: Financial Times/BBC