Η κραυγή διαμαρτυρίας της Ελλάδας στη Eurovision για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (ΒΙΝΤΕΟ)

Το βράδυ, του Σαββάτου ήταν ο μεγάλος τελικός της Eurovision, στον οποίο συμμετείχαν 26 χώρες, χωρίς την παρουσία της Ελλάδας, η οποία αποκλείστηκε στα ημιτελικά σε αντίθεση με την Κύπρο που βρέθηκε ανάμεσα στις Αυστρία, Πορτογαλία, Ελβετία, Πολωνία, Σερβία, Γαλλία, Ισπανία, Σουηδία, Αλβανία, Ιταλία, Εσθονία, Φινλανδία, Τσεχία, Αυστραλία, Βέλγιο, Αρμενία, Μολδαβία, Ουκρανία, Νορβηγία, Γερμανία, Λιθουανία, Ισραήλ, Σλοβενία, Κροατία και Ηνωμένο Βασίλειo.

Νικήτρια αναδείχτηκε η Σουηδία, ενώ η είδηση της βραδιάς για τους Έλληνες ήταν η φτωχή βαθμολογία που δώσαμε στην Κύπρο ( η ελληνική κριτική επιτροπή έδωσε 4 αντί για 12άρι), που δείχνει πόσο ξεχνάμε, ότι η Μεγαλόνησος είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού. Αυτό δεν θα συνέβαινε στο παρελθόν...

Εδώ και καιρό υπάρχει μεγάλη αμφισβήτηση γύρω από τον θεσμό, ο οποίος μετράει 66 χρόνια ζωής. Θεωρείται από πολλούς διανοούμενους ως ένα σαχλό πανηγυράκι, στο οποίο τα τραγούδια βαθμολογούνται βάσει συμφερόντων και λόμπινγκ και όχι ανάλογα με τη μουσική τους αξία. Η Ελλάδα στο παρελθόν είχε κερδίσει μια φορά τον διαγωνισμό, στη δεύτερη συμμετοχή της Έλενας Παπαρίζου στην εκδήλωση, το 2005, με το τραγούδι «My number one», το οποίο μπορεί στιχουργικά λόγω του αγγλόφωνου στίχου ( σόρι για την κριτική Ναταλία, είσαι όμως καταπληκτική στιχουργός για ελληνικά τραγούδια ) να μη συγκινούσε ιδιαίτερα, αλλά μουσικοχορευτικά παρουσίασε κάποια εξαιρετικά στοιχεία εμπνευσμένα από την ελληνική παράδοση. Υπήρχε ένα μπλέξιμο ποντιακής και κρητικής λίρας, ενώ ο χορός θύμιζε μία… προχώ εκδοχή του ποντιακού πυρρίχιου.

Ιστορικά έχουν παρελάσει από τον διαγωνισμό πολύ μεγάλα ονόματα της μουσικής. Ο Γεωπόλδος δεν είναι γιουροβιζιονολόγος, δεν θα καταγράψουμε ποιος και πότε έκανε την εμφάνισή του.

Για κάποιους ο διαγωνισμός πλέον έχει εξελιχθεί σε μία γιορτή… χαχανούληδων, αφού η λάμψη έχει παραμερίσει αρκετά τη μουσική αισθητική. Με αυτό άλλοι συμφωνούν και άλλοι διαφωνούν. Έτσι και αλλιώς, ποιοι είμαστε εμείς ή οι κάποιοι που θα κρίνουμε;

Απλά με αφορμή τον τελικό της Eurovision, θέλουμε να σταθούμε στο γεγονός, ότι το event δίνει ένα πρόσφορο έδαφος, για να στείλει κάθε χώρα τα μηνύματά της.

Η Ελλάδα κατά καιρούς έχει στείλει αξιόλογα τραγούδια που δεν κέρδισαν και δεν βαθμολογήθηκαν επάξια. Τί αξιόλογα; Μιλάμε για τραγουδάρες. Για παράδειγμα η «Άνοιξη» της Σοφίας Βόσσου.

Αναρωτιόμαστε ως στήλη, από τη στιγμή που δεν μπορούμε να διεκδικούμε κάτι κάθε χρόνο, γιατί ως χώρα δεν περνάμε εθνικές θέσεις στέλνοντας τα μηνύματά μας στη διεθνή κοινότητα; Γιατί πρέπει να δείχνουμε, ότι είμαστε και εμείς μία υπερήφανη κοινωνία… χαχανούληδων, λες και έχουμε λύσει όλα τα προβλήματά μας;

Πάντως φωτεινός φάρος προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί το τραγούδι που έστειλε η Ελλάδα το 1976, δύο χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το τραγούδι «Παναγιά μου, Παναγιά μου» που ερμήνευσε η Μαρίζα Κωχ προκάλεσε αντιδράσεις (ιδιαίτερα στη γειτονική Τουρκία που την ώρα που παρουσιάστηκε το τραγούδι η τουρκική κρατική τηλεόραση διέκοψε το πρόγραμμα και έδειχνε χορό της κοιλιάς).

Το τραγούδι δεν πήγε καλά. Τερμάτισε στη 13η θέση. Μέχρι σήμερα όμως είναι διαχρονικότατο, υπέροχο και πανέμορφο ταυτοχρόνως και μας δείχνει μία άλλη Ελλάδα, ανήσυχη για τα εθνικά θέματα.

Όσοι δεν γνωρίζετε την ιστορία του τραγουδιού, που αποτέλεσε μία κραυγή διαμαρτυρίας της Ελλάδας στη Eurovision του 1976, αντιγράφω το κείμενο που υπογράφει ο Τάσος Κριτσιώλης στο musiccorner.gr.

Το 1976, αποφασίστηκε η επιστροφή της Ελλάδας στο Φεστιβάλ της Eurovision. Ο τότε διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και διάσημος συνθέτης Μάνος Χατζιδάκις, σκέφτηκε ότι η χώρα μας θα έπρεπε να παρουσιαστεί στον εν λόγω διαγωνισμό, μ’ ένα τραγούδι-κραυγή διαμαρτυρίας για τα βάσανα της Κύπρου, γνωρίζοντας βεβαίως πολύ καλά τις αντιδράσεις που επρόκειτο να ξεσπάσουν, κυρίως από τουρκικής πλευράς.

Σε κατοπινή συνέντευξή της, η Μαρίζα Κωχ διηγήθηκε πώς επελέγη εκείνη εν μία νυκτί για να εκπροσωπήσει την πατρίδα μας στη διοργάνωση, που εκείνη τη χρονιά έλαβε χώρα στη Χάγη της Ολλανδίας.

Ένα βράδυ λοιπόν, της τηλεφώνησε ο ίδιος ο Χατζιδάκις και της είπε ορθά-κοφτά να πάρει ένα …λαούτο και να φύγει για την ολλανδική πόλη, μ’ ένα τραγούδι που θα είχε να κάνει με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και θα διακρινόταν έντονα από τα στοιχεία του μοιρολογιού, αλλά και της κραυγής διαμαρτυρίας. Δεν υπήρχε καν χρόνος για συζητήσεις, αφού ο αξέχαστος δημιουργός ήθελε το κομμάτι έτοιμο …το επόμενο πρωί!

Από εκεί και πέρα, ακολούθησε …ολονυχτία. Η Κωχ τηλεφώνησε στον στιχουργό Μιχάλη Φωτιάδη που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη και τους βρήκε το ξημέρωμα στο ακουστικό να γράφουν …τηλεφωνικά το τραγούδι –η ερμηνεύτρια τη μουσική και ο συνομιλητής της τους στίχους-, τελειώνοντάς το την ώρα που ήθελε ο Χατζιδάκις.

Τίτλος του, «Παναγιά μου-Παναγιά μου», με πραγματικά συγκλονιστικά και συγκινητικά λόγια. Την ενορχήστρωση, ανέλαβε ο Μάικ Ροζάκης.

Απειλές και πορείες

Ωστόσο, τα δύσκολα μόλις τότε ξεκινούσαν. Όταν έγινε διεθνώς γνωστό το περιεχόμενο του κομματιού και πλησίαζε η μέρα διεξαγωγής του διαγωνισμού, στη Χάγη οργανώθηκαν μεγάλες πορείες διαμαρτυρίας από τους Τούρκους που ζούσαν εκεί, αλλά και στις γύρω χώρες, εναντίον της συμμετοχής μας.

Εν συνεχεία, το βράδυ της 3ης Απριλίου, προτού η Κωχ βγει στη σκηνή για να τραγουδήσει, οι διοργανωτές της είπαν ότι δε θα έπρεπε να το κάνει, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες τους, υπήρχε στην αίθουσα ελεύθερος σκοπευτής, έτοιμος να την πυροβολήσει άμα τη εμφανίσει της.

Εκείνη όμως δεν πτοήθηκε κι αφού υπέγραψε ένα χαρτί με το οποίο θα εμφανιζόταν με δική της ευθύνη, βγήκε κι ερμήνευσε αυτό το κομμάτι-καταγγελία για τις θηριωδίες των Τούρκων στο νησί.

Φυσικά, οι «γείτονες» δεν υπήρχε περίπτωση να το μεταδώσουν και την ώρα που η Κωχ ήταν επί σκηνής, οι τηλεοράσεις της χώρας άρχισαν να παίζουν πρόγραμμα με …χορό της κοιλιάς, ενώ διέκοψαν τη μετάδοση και σε όλες τις χώρες της «επιρροής» τους! Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν «στο κόκκινο» -και- εκείνη την περίοδο και παρά τρίχα δεν έσπασε το «θερμόμετρο» λίγο καιρό αργότερα, με το περιβόητο «Χόρα».

Φυσικά, ουδείς περίμενε την πρώτη θέση για το ελληνικό τραγούδι. Άλλωστε, η παρουσία μας εκεί, είχε ως μοναδικό σκοπό την καταγγελία για τα τραγικά συμβάντα στη Μεγαλόνησο και σίγουρα το μήνυμα ελήφθη. Τερμάτισε στην 13η θέση με 20 βαθμούς, οι οκτώ εκ των οποίων από τη Γαλλία. Επίσης, έλαβε πέντε από την Ιταλία, τέσσερις από την Ισλανδία, δύο από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία.

Λίγες ημέρες αργότερα, κυκλοφόρησε και ο ομότιτλος δίσκος της Μαρίζας Κωχ, που περιλάμβανε και μια εκτέλεση του τραγουδιού με αγγλικούς στίχους. Προσωπικά, πιστεύω ότι ήταν η πιο ουσιαστική και σημαντική συμμετοχή μας στη Eurovision, ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος, που έτσι κι αλλιώς δεν ήταν το ζητούμενο…

Επί του θέματος, ο Μάνος Χατζιδάκις μετά το τέλος του φεστιβάλ, σε επιστολή που απέστειλε προς τον Τύπο, ανέφερε τα εξής: “Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση.

Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“.

Για την ιστορία, την πρώτη θέση κέρδισε ένα επιεικώς σαχλό τραγουδάκι, με τίτλο “Save your kisses for me”, ερμηνευμένο από to συγκρότημα “Brotherhood of man”, για λογαριασμό του Ηνωμένου Βασιλείου…