Στην Κύπρο βρέθηκε τις τελευταίες μέρες, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής, Ρόμπερτ Μενέντεζ ένας σταθερός και παραδοσιακός φίλος της Κύπρου.

Ο Αμερικανός γερουσιαστής σε συνέντευξή του στο «Φ», εξέφρασε για άλλη μια φορά την ανησυχία του για τη στάση που τηρεί η Τουρκία και μίλησε για το πόσο αναξιόπιστος σύμμαχος είναι η συγκεκριμένη χώρα, για τις ΗΠΑ.

Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, επεσήμανε, αφού η Άγκυρα συνεχίζει να συμπεριφέρεται επιθετικά απέναντι στους γείτονές της, να εκβιάζει τους συμμάχους των ΗΠΑ, όπως έκανε με τη Σουηδία και να φυλακίζει πολιτικούς και δημοσιογράφους. Είναι ένας σύμμαχος που προκαλεί, τόνισε και αν συνεχίσει να τηρεί την ίδια στάση, ίσως η Ουάσιγκτον να πρέπει αν εξετάσει τη λήψη μέτρων. «Εάν δούμε πρόσθετη τουρκική δραστηριότητα στα Βαρώσια, πρέπει να εξετάσουμε τις κυρώσεις ως εργαλείο για να αποτρέψουμε αυτού του είδους τις δραστηριότητες που αποσταθεροποιούν περαιτέρω το νησί», επεσήμανε.

Παράλληλα, για άλλη μια φορά ο Ρόμπερτ Μενέντεζ έστειλε μήνυμα στην Τουρκία πως πρέπει να συμμορφωθεί με τις συμμαχικές υποχρεώσεις της και να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου, προκειμένου να αποκτήσει τα μαχητικά F-16 που τόσο επιθυμεί η ηγεσία της χώρας. Το μπαλάκι, σύμφωνα με τον Αμερικανό Γερουσιαστή βρίσκεται στην πλευρά της Άγκυρας. «Πάντα έλεγα ότι ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση της πώλησης λαμβάνοντας την απόφαση να είναι ένας υπεύθυνος, συνεργάσιμος εταίρος στην περιοχή που δεν απειλεί συμμάχους και γείτονες και που σέβεται τα βασικά δικαιώματα του λαού του», επεσήμανε.

Ο Αμερικανός γερουσιαστής σημείωσε ακόμη ότι δεν μπορεί να αγνοηθεί η πορεία της Άγκυρας υπό τον Τούρκο πρόεδρος τονίζοντας ότι η δημοκρατική διαδικασία έχει υπονομευθεί σημαντικά και ότι η θρησκευτική ελευθερία δέχεται συνεχείς πιέσεις, ενώ υπόψη πρέπει να ληφθούν και οι επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων και μελών της αντιπολίτευσης και η καταστολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ελευθερίας του λόγου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

O Ρόμπερτ Μενέντεζ μίλησε και για τις προοπτικές συνεργασίας που δημιουργεί η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως εξήγησε υπάρχουν προοπτικές, που αν οι χώρες της περιοχής τις αξιολογήσουν, μπορούν να πετύχουν θετικά αποτελέσματα. «Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αναγκάσει την Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις πηγές που προμηθεύεται ενέργεια. Η Κύπρος έχει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ενεργειακής πολιτικής ασφάλειας και ενθαρρύνομαι από τις ευκαιρίες που υπάρχουν για περαιτέρω περιφερειακή ολοκλήρωση» τόνισε.

–Πως αξιολογείτε την παρούσα κατάσταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις; Ποιες δράσεις πρέπει να αναλάβει η Ουάσιγκτον για να πείσει την Άγκυρα να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου και της Ελλάδας;

-Για όσο διάστημα η Τουρκία συνεχίζει να συμπεριφέρεται επιθετικά απέναντι στους γείτονές της, να εκβιάζει τους συμμάχους μας, όποτε τη βολεύει όπως έκανε με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, να φυλακίζει πολιτικούς μέλη της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφους, θα έλεγα πως έχουμε κάποιες σημαντικές προκλήσεις στη σχέση μας. Σε ό,τι αφορά την κυριαρχία της Κύπρου και την εδαφική της ακεραιότητα, το γεγονός είναι πως τον επόμενο χρόνο θα συμπληρωθεί μισός αιώνας από τότε που η Τουρκία εισέβαλε στο νησί. Έχω ηγηθεί των προσπαθειών για ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας της Κύπρου και της ενδυνάμωσης της οικονομικής ανάπτυξης με το νησί να αποτελεί σημαντικό, δημοκρατικό εταίρο στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο νόμος που στηρίχθηκε από δημοκρατικούς και ρεπουμπλικάνους, για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία της Ανατολικής Μεσογείου του 2019 παρείχε μια οδό για την άρση των απηρχαιωμένων περιορισμών στις εξαγωγές όπλων στην Κύπρο, έτσι ώστε να της επιτραπεί να αγοράζει αμερικανικό εξοπλισμό για την ασφάλειά της. Είμαι ενθουσιασμένος που η κυβέρνηση Μπάιντεν ενήργησε ως εταίρος σε αυτήν την προσπάθεια, πιστοποιώντας ότι η Κύπρος έχει εκπληρώσει τα προαπαιτούμενα για αγορές αμυντικού εξοπλισμού τα τελευταία χρόνια. Τώρα ηγούμαι μιας προσπάθειας να διευκολύνω τον μακροπρόθεσμο αμυντικό σχεδιασμό σε αυτές τις πωλήσεις επιτρέποντας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ να εκδώσει την πιστοποίησή του για τρία χρόνια αντί για ένα  χρόνο μόνο.

–Ανάλογες προσπάθειες έχετε κάνει και για την Ελλάδα, έτσι δεν είναι;

-Η νομοθεσία για την Ελλάδα (Defense and Interparliamentary Partnership Act) έδρασε συμπληρωματικά στην Ομάδα 3+1 για δέσμευση των βουλευτών να πραγματοποιούν συναντήσεις και να αξιοποιούν αξιοποιήσουν τις κοινές προτεραιότητες των δύο χωρών. Φέτος, συναντήθηκα με νομοθέτες από την Κύπρο, την Ελλάδα και το Ισραήλ, με τους οποίους δεσμευτήκαμε να συνεχίσουμε την συνεργασία μας για οικονομική ανάπτυξη, ενεργειακή και θαλάσσια ασφάλεια και γενικά για σταθερότητα. Καθώς οι δημοκρατίες μας συνεργάζονται για να ενισχύσουμε τις οικονομικές μας δυνατότητες, θα αποδείξουμε πως η δημοκρατία αποδίδει, πως η Κύπρος αποδίδει. Τέλος, πιστεύω πως μπορούμε να ισορροπήσουμε σε μια πολιτική μαστίγιου και καρότου, προκειμένου να δώσουμε κίνητρα στην Τουρκία, ώστε να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου. Η Άγκυρα, για παράδειγμα έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της για να αναζωογονήσει την διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα. Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης έχουν απόλυτο δίκαιο όταν επεσήμαναν πως περαιτέρω ενσωμάτωση της Τουρκίας στους ευρωατλαντικούς θεσμούς πρέπει να είναι σταδιακή και αν χρειαστεί αναστρέψιμη. Η Τουρκία έχει διάφορα θέματα να αντιμετωπίσει προτού εξακριβωθεί ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στην ΕΕ και ο σεβασμός της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας ενός μέλους πρέπει να είναι βασική απαίτηση. Οφείλουμε, παράλληλα, να είμαστε έτοιμοι να πάμε προς την άλλη κατεύθυνση. Εάν δούμε πρόσθετη τουρκική δραστηριότητα στα Βαρώσια, πρέπει να εξετάσουμε τις κυρώσεις ως εργαλείο για να αποτρέψουμε αυτού του είδους τις δραστηριότητες που αποσταθεροποιούν περαιτέρω το νησί.

–Έχετε ήδη αναφερθεί στην Τουρκία. Τελικά τι είδους σύμμαχος είναι για τις ΗΠΑ;

-Στην ακρόαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, νωρίτερα φέτος απαντώντας σε ερώτησή μου ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Άντονι Μπλίνκεν αποκρίθηκε πως η Τουρκία είναι «ένας σύμμαχος που προκαλεί». Θεωρώ πως ήταν μια γενναιόδωρη απάντηση. Πρέπει να συνεχίσουμε να καταστήσουμε την Άγκυρα υπόλογη για τις ενέργειές της, οι οποίες υπονομεύουν την περιφερειακή σταθερότητα, υπονομεύουν τους ευρύτερους στόχους των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό της. Όπως έχω ήδη πει, πρέπει να καταστεί υπόλογη για τις ανταγωνιστικές της ενέργειες εναντίον των γειτόνων της συμπεριλαμβανομένου και της Κύπρου, λαμβάνοντας υπόψη την παραβίαση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών και εναέριου χώρου, τη φυλάκιση δημοσιογράφων και ηγετών της αντιπολίτευσης, την στέρηση θρησκευτικής ελευθερίας, ιδίως σε μέλη της Ελληνορθόδοξης κοινότητα και τη φυλάκιση του προσωπικού της πρεσβείας των ΗΠΑ. Ένας αξιόπιστος και διαρκής εταίρος ή σύμμαχος πρέπει να έχει κοινή δέσμευση σε ένα πρότυπο αξιών και προτεραιοτήτων εθνικής ασφάλειας.

–Η ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχει δημιουργήσει νέα ζητήματα στην περιοχή. Μπορεί και με ποιο τρόπο το φυσικό αέριο να αποτελέσει μέσο επίλυσης των διαφορών των χωρών της περιοχής;

-Πιστεύω πως πρέπει να διερευνήσουμε τις ευκαιρίες που υπάρχουν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους έργων στην ενέργεια αλλά και στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία μπορούν να παίξουν θετικό ρόλο, συμπεριλαμβανομένων και των σημαντικών εξελίξεων που αφορούν το EuroAfrica Interconnector αλλά και το EuroAsia Interconnector. Συνεργάζομαι με τις κυβερνήσεις της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ για να προχωρήσουμε σε ένα Ενεργειακό Κέντρο της Μέσης Ανατολής, όπως προνοεί η νομοθεσία που προώθησα, για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο (Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act). Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αναγκάσει την Ευρώπη να διαφοροποιήσει τις πηγές που προμηθεύεται ενέργεια. Η Κύπρος έχει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ενεργειακής πολιτικής ασφάλειας και ενθαρρύνομαι από τις ευκαιρίες που υπάρχουν για περαιτέρω περιφερειακή ολοκλήρωση.

–Φαίνεται πως έχει δημιουργηθεί κάποιου είδους βεντέτα ανάμεσα σε εσάς και τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Σε ποιο βαθμό ισχύει αυτό;

-Δεν έχω κρύψει τη βαθιά δυσαρέσκειά μου για κάποιες από τις πράξεις του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν. Τόσο η ρητορική του όσο και οι πολιτικές του δεν είναι ακριβώς ότι θα περίμενε κάποιος από ένα σύμμαχο στο ΝΑΤΟ. Το να απειλεί πως θα στείλει πυραύλους εναντίον ενός ΝΑΤΟϊκού συμμάχου, να συνεχίζει να κατέχει εδάφη ενός σημαντικού εταίρου των Ηνωμένων Πολιτειών, να φυλακίζει πολιτικούς του αντιπάλους και δημοσιογράφους, απλά δεν είναι αποδεκτά. Πάντα θα υποστηρίζω τους θεμελιώδεις δημοκρατικούς κανόνες και τις αρχές όπως και τον σεβασμό της ειρήνης και της σταθερότητας.

Πρέπει να αναζωογονήσουμε μια ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία

-Υπάρχει πιθανότητα να συναινέσετε για να αγοράσει και να αναβαθμίσει η Τουρκία τα μαχητικά F-16? Ποιοι όροι πρέπει να πληρούνται, ώστε να δώσετε πράσινο φως εσείς και οι συνάδελφοι σας στο Κογκρέσο;

-Οι μακροχρόνιες ανησυχίες για την αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιοχή καθώς και η ανατροπή των δημοκρατικών αρχών στο εσωτερικό έχουν τροφοδοτήσει τον δισταγμό μου όπως, επίσης και των συναδέλφων μου σχετικά με την έγκριση της πώλησης νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία. Πάντα έλεγα ότι ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να βοηθήσει στη διευκόλυνση της πώλησης λαμβάνοντας την απόφαση να είναι ένας υπεύθυνος, συνεργάσιμος εταίρος στην περιοχή που δεν απειλεί συμμάχους και γείτονες και που σέβεται τα βασικά δικαιώματα του λαού του.

–Οι σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κύπρου έχουν να παρουσιάσουν αξιοσημείωτη πρόοδο και σε αυτό έχετε συνεισφέρει και εσείς. Πως βλέπετε να προχωρεί αυτή η σχέση, πολιτικά, οικονομικά αλλά και αμυντικά;

-Οι σχέσεις ΗΠΑ και Κύπρου ιστορικά βρίσκονται σε ένα από τα υψηλότερα τους σημεία. Είμαι περήφανος που έχω συνεισφέρει στην εμβάθυνση αυτής της φιλίας και που συνεχίζω να κτίζω δεσμούς με Κύπριους αλλά και Ελληνοαμερικανούς που έχουν επενδύσει στο να κτιστεί αυτή η σχέση. Τον περασμένο χρόνο είδαμε να καταγράφονται απίστευτες ευκαιρίες για συνεργασίας συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της εταιρικής σχέσης μεταξύ του Νιου Τζέρσι και της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου, της ανταλλαγής των καλύτερων πρακτικών για την αντιμετώπιση καταστροφών και της συνεργασίας για την ενίσχυση της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας ειδικά μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ελπίζω να συνεχίσω να οικοδομώ τη σχέση και με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας μου με το Υπουργείο Ενέργειας για την τελική ίδρυση ενός Ενεργειακού Κέντρου Ανατολικής Μεσογείου των ΗΠΑ.

-Ασχολείστε με το Κυπριακό για χρόνια. Και είστε επίσης ένας από τους λίγους ξένους αξιωματούχους που τοποθετούν το πρόβλημά του στη σωστή του διάσταση ότι πρόκειται δηλαδή για ένα θέμα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής. Κατά τη γνώμη σας πως πρέπει να λυθεί το ζήτημα και είναι εφικτή μια τέτοια λύση;

-Δυστυχώς, ακριβώς αυτή τη βδομάδα οι τουρκοκυπριακές αρχές μάς υπενθύμισαν ξανά ότι επιδιώκουν να απειλούν και να αποσταθεροποιούν την αποστολή των Ηνωμένων Εθνών. Προφανώς, τέτοιου είδους επιθετική συμπεριφορά δεν εξυπηρετεί την πλειοψηφία των ανθρώπων, που επιδιώκουν  ειρηνική επίλυση. Έχοντας πει αυτό, να προσθέσω πως πιστεύω ότι πρέπει να πρέπει να αναζωογονήσουμε μια ουσιαστική και άμεση ειρηνευτική διαδικασία. Πριν όμως φτάσουμε σε αυτό το σημείο τόνισα στην πρεσβευτή μας Τζούλι Φίσερ τη σημασία που έχει αυτό το ζήτημα και πιστεύω ότι αυτή και η ομάδα της εργάζονται σκληρά για την εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης. Βραχυπρόθεσμα, πρέπει να συνεχίσουμε να χτίζουμε εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινοτήτων, μεταξύ άλλων μέσω της εμβάθυνσης των οικονομικών δεσμών, της προώθησης προγραμμάτων ανταλλαγών και της πρότασης νέων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως πρότεινε η ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας τον Μάιο του 2022. Μακροπρόθεσμα, πρέπει να εξερευνήσουμε όλα τα εργαλεία ώστε να πιεστεί η Τουρκία να σταματήσει να αποθαρρύνει τους Τουρκοκύπριους από το να εμπλακούν με ουσιαστικό τρόπο.

–Έχετε πολλούς Κύπριους φίλους και ένας από τους στενότερους σας είναι ο Τάσος Ζαμπάς, πρόσφυγας και αντιπρόσωπος της διασποράς στις ΗΠΑ, που θέλει να επιστρέψει στο κατεχόμενο σπίτι του. Σε ποιο βαθμό η ανησυχία και το δικαίωμα των προσφύγων για επιστροφή σας έχει επηρεάσει;

-Είμαι περήφανος να αποκαλώ τον Τάσο ένα στενό μου φίλο και να συνεχίζω να μαθαίνω και να αποκτώ πληροφορίες από τις εμπειρίες και τις προοπτικές του. Πιστεύω, πως ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Τάσος και εγώ κατανοούμε τόσο πολύ ο ένας τον άλλο είναι γιατί οι γονείς μου αναγκάστηκαν να φύγουν μακριά από ένα επιθετικό καθεστώς, όπως είναι αυτό στην Κούβα. Και οι δύο είμαστε ευγνώμονες που οι ΗΠΑ καλωσόρισαν τις οικογένειές μας και που μας παρείχαν ένα ασφαλές χώρο για να συνεχίσουμε να τιμούμε την παράδοση των οικογενειών μας και τις παραδόσεις μας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει δεν λαχταρούμε να επισκεφτούμε μια επανενωμένη Κύπρο ή μια δημοκρατική Κούβα. Έχω εμπνευστεί από τη γενναιότητα του Τάσσου, την ψυχραιμία και την δέσμευσή του να αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον για το λαό της Κύπρου. Θα στέκομαι στο πλευρό του και θα τον βοηθώ να πράξει το σωστό.

Φιλελεύθερος 

Κατεχόμενα Ελληνοτουρκικά Ρόμπερτ Μενέντεζ Τουρκία ΗΠΑ Κύπρος