Με ανησυχία, αλλά και με απορία, σχολιάστηκε στο Ισραήλ η χθεσινοβραδινή αιφνίδια αντικατάσταση του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου, Αμπάς Κάμαλ, ενός ανθρώπου που εδώ και δεκαετίες κατέχει νευραλγική θέση στις σχέσεις των δύο χωρών. Μπορεί, βέβαια, ο Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι να αποφάσισε να τον αναβαθμίσει ιεραρχικά, ορίζοντάς τον προσωπικό σύμβουλο, αρμόδιο για την υψηλή εποπτεία των κρατικών υπηρεσιών ασφαλείας. Ωστόσο, οι πρώτες αντιδράσεις στο Ισραήλ δεν αποκλείουν, αυτή η «αναβάθμιση», στην πραγματικότητα να σημαίνει μία «ευγενική παύση» των καθηκόντων του Αμπάς Κάμαλ, ως του σημαντικότερου αιγύπτιου συνομιλητή με τα ισραηλινά κέντρα λήψεως αποφάσεων. Οι ανησυχίες των Ισραηλινών ενισχύονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο νέος διοικητής των αιγυπτιακών μυστικών υπηρεσιών, υποστράτηγος Χασάν Μαχμούντ Ρασάντ, τους είναι παντελώς άγνωστος σε υπηρεσιακό και προσωπικό επίπεδο.

Αντικατάσταση Αμπάς Κάμαλ: Προαγωγή ή υποβάθμιση;

Μέχρι χθες βράδυ, ο Αμπάς Κάμαλ θεωρείτο ως ο πλέον έμπιστος αξιωματούχος του προεδρικού περιβάλλοντος. Ήταν ενδεικτικό ότι ήταν ο μόνος που δεν επηρεάστηκε από τον σαρωτικό κυβερνητικό ανασχηματισμό και την αιφνίδια αντικατάσταση όλων των νομαρχών της χώρας στις αρχές Ιουλίου – ένας ανασχηματισμός που τερμάτισε αιφνίδια την καριέρα του εμβληματικού Υπουργού Εξωτερικών Σάμεχ Σούκρι. Ισραηλινοί πολιτικοί παρατηρητές συσχέτισαν την «αγχωμένη» -κατά την άποψή τους- ξαφνική αντικατάσταση του αιγυπτιακού πολιτικού κατεστημένου, ως απόρροια της αποκάλυψης δεκάδων υπόγειων διόδων κατά μήκος του «Άξονα Φιλαδέλφειας», δια των οποίων ανεφοδιαζόταν η οργάνωση Χαμάς με οχήματα γεμάτα οπλισμό που ξεκινούσαν από το αιγυπτιακό έδαφος και κατέληγαν στη Γάζα, τόσο πριν όσο και μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, με την ισραηλινή πλευρά να διαρρέει ότι η Αίγυπτος είτε γνώριζε είτε αδιαφορούσε σκοπίμως να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά αυτήν την πραγματικότητα. Έκτοτε επικρατεί ψυχρότητα στις σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου, με αποτέλεσμα να παγώσουν οι επαφές του Αμπάς Κάμαλ με τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες από τα τέλη Ιουλίου και μέχρι την περασμένη Δευτέρα (14/10). Ήταν η ημέρα της συνάντησης του Αμπάς Κάμαλ και του διοικητή της ισραηλινής Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφαλείας, Ρονέν Μπαρ, στο Κάιρο, που έδινε την εντύπωση ότι άρχισε κάπως να «σπάει ο πάγος» στις επαφές Αιγύπτου-Ισραήλ. Όπως, μάλιστα, μεταδόθηκε στα κρατικά ισραηλινά ΜΜΕ, οι δύο πλευρές διαπίστωναν ότι έως τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, τίποτα νεότερο δεν αναμένεται στις διαπραγματεύσεις για την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα και την απελευθέρωση των ομήρων. Δόθηκε η εντύπωση ότι, εκτός απροόπτου, οι δύο αξιωματούχοι θα ξανασυναντηθούν στις αρχές του ερχόμενου μήνα, συνεχίζοντας κανονικά μία συνεργασία, που διατηρείται επί χρόνια. Πλην όμως, το απρόοπτο κατέστη γεγονός.

Σε εμπλοκή οι σχέσεις Ισραήλ-Αιγύπτου

Η συνθήκη ειρήνης Ισραήλ-Αιγύπτου του 1978 διαμόρφωσε με την πάροδο των δεκαετιών έναν σταθερό φιλοδυτικό άξονα συνεργασίας στη περιοχή, με τις δύο χώρες να συνεργάζονται στενά στους τομείς της ασφάλειας και της ανταλλαγής πληροφοριών. Ο άξονας αυτός απέδειξε την χρησιμότητά του αμέτρητες φορές, και κυρίως από το 2007 μέχρι σήμερα, οποτεδήποτε αυξανόταν η ένταση στη Γάζα αφότου η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο του θύλακα. Η αιγυπτιακή διαμεσολάβηση, με πρωτεργάτη τον Αμπάς Κάμαλ, δρούσε άμεσα και αποτελεσματικά. Ωστόσο, με το ξέσπασμα του πολέμου της 7ης Οκτωβρίου και όταν το Ισραήλ ανέκτησε τον στρατιωτικό έλεγχο ολόκληρης της Γάζας, η διακυβέρνηση Σίσι συνειδητοποίησε γρήγορα ότι το «πρόβλημα της Γάζας» δεν πρέπει να μετατεθεί στην αιγυπτιακή Χερσόνησο του Σινά, έστω ως τόπος ‘προσωρινής φιλοξενίας’ προσφύγων. Άλλωστε, μόλις την τελευταία πενταετία ο αιγυπτιακός στρατός κατάφερε να θέσει υπό έλεγχο τζιχαντιστικούς πυρήνες που δρούσαν στην περιοχή.

Παράλληλα, η ασυνήθιστη μακρά διάρκεια του πολέμου που ξέσπασε τον περσινό Οκτώβριο, δοκίμασε τις αντοχές των αιγυπτιακών διαμεσολαβητικών προσπαθειών, με αποτέλεσμα, εδώ και αρκετό καιρό, να αμφισβητείται η αποτελεσματικότητά τους. Με την ανάληψη της ηγεσίας της Χαμάς από τον -περισσότερο αδιάλλακτο- Γιαχία Σινουάρ, οι Ισραηλινοί θέτουν ανοικτά στο τραπέζι το ενδεχόμενο της εγκαθίδρυσης μόνιμης στρατιωτικής διοίκησης στη Γάζα, κάτι που βρίσκει αντίθετες τόσο την διακυβέρνηση Μπάιντεν, όσο και τον Πρόεδρο Σίσι. Ο τελευταίος μάλιστα, εκφράζει ανοικτά την άποψη ότι η Παλαιστινιακή Αρχή θα πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο στη μεθόριο Γάζας-Αιγύπτου, ενώ δεν αποκλείει ακόμα και μία ενδεχόμενη παρουσία της Χαμάς – όπως ακριβώς συμφώνησαν οι εκπρόσωποι των δύο παλαιστινιακών οργανώσεων κατά τις διήμερες επαφές τους στο Κάιρο την περασμένη εβδομάδα. Το γεγονός ότι τα αιγυπτιακά ΜΜΕ δεν σχολίασαν αυτήν την εξέλιξη, δεν σημαίνει ότι αυτό το ενδεχόμενο δεν απηχεί τις απόψεις του προεδρικού περιβάλλοντος. Από την άλλη, όσο το Ισραήλ παρατηρεί την άρνηση του Καΐρου να αποδεχθεί μία μόνιμη ισραηλινή ανακατάληψη της μεταπολεμικής Γάζας, τόσο περισσότερο «παγώνει» τις επαφές του με το βαθύ κράτος της Αιγύπτου.

Νέος δίαυλος επικοινωνίας Καΐρου-Τεχεράνης

Από συνάντηση του ηγέτη της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ και του πρώην επικεφαλής των αιγυπτικών μυστικών υπηρεσιών Αμπάς ΚάμαλΕικόνα: Ashraf Amra/AP/dpa/picture alliance

Αξιοποιώντας στο έπακρον και επί σειρά ετών τις διαμεσολαβητικές της δυνατότητες, η Αίγυπτος του Προέδρου Σίσι κατάφερε να απωθήσει από το δικό της έδαφος το άλυτο «πρόβλημα της Γάζα». Σήμερα όμως, καλείται να αναπροσαρμόσει το ρόλο της ενόψει πιθανών δυσάρεστων γι’ αυτήν μεταπολεμικών πραγματικοτήτων, προσπαθώντας πάντοτε να διασφαλίσει τη σταθερότητα στο εσωτερικό της.

Σε αυτήν της την προσπάθεια, η διακυβέρνηση Σίσι δείχνει να προβαίνει σε σπασμωδικές κινήσεις, εγκαινιάζοντας επαφές ακόμα και με την Τεχεράνη. Η αντικατάσταση του Αμπάς Κάμαλ ίσως δεν συνέπεσε τυχαία με την χθεσινή, εξίσου αιφνιδιαστική, επίσκεψη στο Κάιρο του Ιρανού Υπουργού Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, δημιουργώντας πλείστα ερωτηματικά σε εχθρούς και φίλους. 

ΠΗΓΗ: DW

Αμπάς Κάμαλ Μυστικές υπηρεσίες Ιράν Αίγυπτος Ισραήλ LIFE