Ο ιός mpox είναι η νέα απειλή για τη δημόσια υγεία. Είναι η ευλογιά των πιθήκων ο νέος κορωνοϊός; Γιατί στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε παγκόσμια υγειονομική έκτακτη ανάγκη για την ευλογιά των πιθήκων (mpox), προκαλώντας μούδιασμα. 

Ο κορυφαίος οργανισμός υγείας της ηπείρου κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις λοιμώξεις, καθώς φέτος μόνο έχουν καταγραφεί περισσότερα από 17.000 κρούσματα και 517 θάνατοι.

Πριν προχωρήσουμε στην απάντηση του θέματος, καλό είναι να δοθεί ο ορισμός του προβλήματος. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η πρώην ευλογιά των πιθήκων είναι σπάνια ιογενής λοίμωξη, η οποία μεταδίδεται κυρίως από άγρια ζώα που απαντώνται σε περιοχές της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής.

Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες/σωματικά υγρά του πάσχοντος ή/και μολυσμένα αντικείμενα, καθώς και μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων κατόπιν παρατεταμένης στενής επαφής σε μικρή απόσταση.

Πώς μεταδίδεται ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων;

Στην Αφρική, όπου ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων κυκλοφορεί μεταξύ των ζώων, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τα ζώα στον άνθρωπο μέσω της άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα, όπως τρωκτικά. 

Στην Ευρώπη, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μέσω: 

  • της στενής επαφής με τις δερματικές βλάβες του προσβεβλημένου ατόμου
  • των αναπνευστικών σταγονιδίων και σε παρατεταμένη επαφή
  • της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες.

Κατά την επιδημική έξαρση του 2022, τα περισσότερα διαγνωσμένα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους ήταν μεταξύ ανδρών που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η μετάδοση πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων;

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βλάβες που μπορεί να είναι δύσκολο να διαφοροδιαγνωστούν από λοιμώξεις που προκαλούν άλλοι ευλογοιοί και, σε κάποιο βαθμό, από την ευλογιά των πουλερικών.

Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από την ευλογιά των πιθήκων εμφανίζουν συχνά έναν συνδυασμό των ακόλουθων συμπτωμάτων:

  • πυρετό
  • κεφαλαλγία
  • ρίγος
  • εξάντληση
  • οίδημα των λεμφαδένων
  • οσφυαλγία και μυϊκούς πόνους
  • βλάβες των βλεννογόνων και δερματικό εξάνθημα. 

Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί πριν ή μετά των άλλων συμπτωμάτων και συνήθως εντοπίζεται στο πρόσωπο, στα χέρια, στα πόδια, γύρω από τα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό. 

Οι δερματικές βλάβες συχνά εμφανίζονται αρχικά ως κηλίδες που εξελίσσονται σε φυσαλίδες με υγρό και, στη συνέχεια, σε εφελκίδες με εσχάρα, πριν από την πλήρη επούλωση του δέρματος.

Παρότι δεν υπάρχει ειδική θεραπεία, οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως σε λίγες εβδομάδες.

Ποιοί κινδυνεύουν;

Παρότι η πλειονότητα των περιστατικών το 2022 αφορούσαν άνδρες που είχαν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οποιοσδήποτε έχει στενή, άμεση επαφή (συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής επαφής) με κάποιον που νοσεί από την ευλογιά των πιθήκων διατρέχει τον κίνδυνο να προσβληθεί από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Η επαφή με ρουχισμό, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, αντικείμενα και άλλες επιφάνειες που έχει αγγίξει κάποιος που νοσεί με την ευλογιά των πιθήκων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μετάδοση του ιού της ευλογιάς των πιθήκων.

Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω των υποκείμενων νοσημάτων τους, καθώς και λόγω της λήψης ορισμένων φαρμάκων ή θεραπειών (π.χ. η χημειοθεραπεία), μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στην ευλογιά των πιθήκων και στις επιπλοκές της.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, παρότι αυτές οι ομάδες μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, η ευλογιά των πιθήκων μπορεί δυνητικά να προσβάλει οποιονδήποτε έρχεται σε επαφή με άτομο που έχει προσβληθεί από αυτήν.

Η λοίμωξη από την ευλογιά των πιθήκων μπορεί να προληφθεί με αποφυγή της στενής επαφής με προσβεβλημένα άτομα και με την εφαρμογή ορθών πρακτικών υγιεινής, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό. 

Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς, μιας νόσου που προκαλείται από ιό που ανήκει στην ίδια οικογένεια, παρέχει κάποια προστασία έναντι της ευλογιάς των πιθήκων.  Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός έναντι της Μpox ξεκίνησε στις 22 Ιουλίου 2024 στα νοσοκομεία Αττικόν και Ανδρέας Συγγρός. Ο εμβολιασμός ενδείκνυται στις ομάδες υψηλού κινδύνου όπως αυτές περιγράφονται στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ. Τον Αύγουστο 2024, λειτουργούν 5 εμβολιαστικά κέντρα στην Ελλάδα, σε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Κρήτη, Πάτρα και Αθήνα. 

Και για να απαντήσουμε στο αρχικό ερώτημα, είναι η ευλογιά των πιθήκων ο νέος κορωνοϊός; Η απάντηση είναι όχι. Την Τρίτη 20 Αυγούστου, αξιωματούχος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) κατεύνασε τις ανησυχίες, υπογραμμίζοντας ότι η ευλογιά των πιθήκων (Mpox), ανεξαρτήτως αν πρόκειται για το νέο ή το παλιό στέλεχος της ασθένειας, δεν είναι ο νέος κορωνοϊός.

Ευλογιά των πιθήκων Κορωνοιός LIFE