Αθλητικοί επιστήμονες! Μια σημαντική επένδυση για την υγεία των αθλητών

Πολλές φορές βλέπουμε αθλητές που οι ομάδες τους έχουν συχνές αγωνιστικές υποχρεώσεις να βιώνουν τραυματισμούς ή να χρειάζονται αποφόρτιση, προκειμένου να επιστρέψουν στην κατάσταση που βρίσκονταν. Σε τέτοιες περιπτώσεις το ερώτημα που απασχολεί το φίλαθλο κοινό είναι πότε θα επιστρέψει. Οι απαντήσεις όμως σε τέτοια ζητήματα είναι πολύ πιο σύνθετες και μόνο ειδικοί μπορούν να τις δώσουν.

Μπάσκετ και βόλεϊ είναι δύο αθλήματα, τα οποία έχουν πολλά κοινά τόσο στη φυσιολογική διαδικασία αγώνα και αντίδραση των παικτών όσο και το γεγονός ότι έχουν καθυστερήσει να λάβουν την ίδια προσοχή και αναγνώριση στα ελληνικά δεδομένα . Ενώ το μπάσκετ αυξάνει με εκθετικό βαθμό τις προσπάθειες προώθησης της δημοτικότητας του με σκοπό να βοηθάει τους αθλητές του, το βόλεϊ είναι ακόμα σε αναπτυξιακό επίπεδο για πολλούς λόγους. Ωστόσο οι αθλητές και των δύο αθλημάτων χρειάζονται επιπλέον καθοδήγηση με περισσότερο συγκεντρωμένη στη φυσιολογία του καθενός αθλήματος. Όσο περισσότερο εξειδικευμένος είναι ο αθλητικός επιστήμονας (γιατρός, αθλητικός διαιτολόγος , γυμναστής, φυσικοθεραπευτής ) τόσο περισσότερο θα βοηθήσει τους παίκτες να γίνουν αθλητές και τους προπονητές να κατευθύνουν τους αθλητές καλύτερα.

Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο αθλητής εκτός παρκέ; Πώς να διαχειριστεί σωστά την καθημερινότητα του για την απόδοση του και την υγεία του; Η Αλεξάνδρα Γαβαλά Strength &Conditioning Coach Athletic Performance Nutritionist για αθλητές Μπάσκετ-Βόλεϊ-Στίβου μιλώντας στο Sportdog μας μυεί σε ένα αθλητικό επιστημονικό πεδίο, για το οποίο υπάρχει μεγάλη άγνοια στον κόσμο, οι απαντήσεις που δίνει όμως είναι πολύ σημαντικές και βοηθούν στην κατανόηση της βιολογικής κατάστασης ενός αθλητή.

Ποιές ικανότητες -δεξιότητες χρειάζεται να έχει ο αθλητής και πόσο επηρεάζoυν στην επιλογή αγωνιστικής θέσης στον κάθε παίκτη; Τί σημαίνει να είσαι ελίτ;

«Ο όρος ελίτ χρησιμοποιείται ως ένας ευρύτερος και παγκόσμιος χαρακτηρισμός για πολλούς παίκτες που έχουν διακρίσεις. Ωστόσο υπάρχει διαφορά ενός ελίτ αθλητή σε ατομικά αθλήματα όπως τεννις, στίβος συγκριτικά με τα ομαδικά αθλήματα, ειδικά αυτά του μπάσκετ και βόλεϊ που αποτελούνται απο 5’αδα και 6άδα αντίστοιχα. Στα ομαδικά αθλήματα , το να ονομαστεί μία ομάδα ελίτ καθορίζεται από τους παίκτες όπου ο ένας θα πρέπει να συμπληρώνει τον άλλον και να υπάρχει μία ροή στην αγωνιστική σκεπτική με στόχο τη νίκη.

Οπότε οι αθλητές σε μία ομάδα χρειάζεται να έχουν όμοια και ταυτόχρονα αντίθετα χαρακτηριστικά για να μπορούν την ίδια στιγμή να συμπληρώνουν ο ένας την επίδοση του άλλου αλλά να είναι και σε ομοιγενές επίπεδο, άρα ελίτ εφόσον μιλάμε για ομάδα υψηλού επιπέδου με ανάλογες αγωνιστικές επιβαρύνσεις. Η επιτυχία σε αυτό είναι ο αθλητής να αξιολογηθεί με βάσει των ανθρωπομετρικών χαρακτηριστικών του , των φυσιολογικών ικανοτήτων και ταλέντου ώστε να καταταχθεί να παίζει σε θέση που θα αποδόσει αυτά τα ταλέντα σύμφωνα και με τα χαρακτηριστικά του όπως ύψος, ταχύτητα, ύψος άλματος, ικανότητα χρόνου αντίδρασης(reaction time ) να καλύπτει χιλιόμετρα κ.ο.κ . Για παράδειγμα έχουμε δει πως όταν ένας παίκτης μπάσκετ μεταφέρεται σε θέση 4 από τη θέση 5, μπορεί να αποδίδει τα βέλτιστα ή να μην μπορεί να ανταποκριθεί στα ΄΄καθήκοντα αυτής της θέση. Όπως και στο βόλεϊ ένας ακραίος μπορεί να μην είναι αποδοτικός σε θέση λιμπερο και το αντίστροφο»

Τι κανουμε τότε;

«Είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη οι αθλητικοί επιστήμονες και προπονητές αφενός να σκανάρουν τον παίκτη και να τον κατατάξουν από μικρό σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο θέσης που φαίνεται ότι μπορεί να ανταποκριθεί και να εξελιχθεί . Αφετέρου να εκπαιδεύσουν τον παίκτη ώστε να δουλεύει και να αναπτύσσει ικανότητες που θα τον βοηθήσουν να έχει επίδοση στα χαρακτηριστικά αυτής της θέσης. Οπότε θέλουμε ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του αθλητή να γνωρίζει τα ταλέντα που χρειάζεται να βγάλει στην επιφάνεια και για ποιόν λόγο».

Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο αθλητής εκτός παρκέ; Πώς να διαχειριστεί σωστά την καθημερινότητα του για την απόδοση του και την υγεία του;

«Τα δύο αθλήματα έχουν αρκετές ομοιότητες τόσο σε επίπεδο αθλητικού μεταβολισμού όσο και αγωνιστικής διαδικασίας. Και ενώ υπάρχει ένα επιπλέον ποσοστό 30% στους αγώνες και λόγω της απαίτησης να υπάρχει και αερόβια ικανότητα και υψηλό επίπεδο ταχύτητας-έκρηξης τότε η δουλειά του προπονητικού επιτελείου και των αθλητών γίνεται πιο περίπλοκη. Οπότε χρειάζεται κατάρχάς ο αθλητής να έχει την ευκαιρία να εκπαιδευτεί για τα δεδομένα του αγωνιστικού επιπέδου που οφείλει να λαμβάνει υπόψιν ως συνιστώσες της απόδοσης . Σε αυτή τη διαδικασία , η εκάστοτε ομοσπονδία ή /και η ομάδα που θα είναι ο αθλητής πρέπει να φροντίσουν ώστε να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες με επαγγελματίες του χώρου εξειδικευμένοι για το άθλημα, με τον καθένα να βοηθάει διαφορετικά τις ανάγκες του κάθε αθλητή, ανάλογα με το προφίλ του αθλητή και του επιστήμονα .

Η καθημερινότητα του αθλητή off court χρειάζεται να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά/ρουτίνες οι οποίες αφενός θα διαφέρουν από αθλητή σε αθλητή και αφετέρου θα έχουν ένα περιοδισμό ώστε να συντονίζονται με την αγωνιστική περίοδο και επιβάρυνση. Για να επιτευχθεί αυτό, ο αθλητής θα λάβει βοήθεια από περιφερειακούς επιστήμονες οι οποίοι σε συννενόηση θα βγάλουν ένα ατομικό αθλητικό πρωτόκολλο ή ένα μοτίβο που θα είναι για κάποιους αθλητές με παρόμοιες ανάγκες. Διατροφή , προπόνηση φυσικής κατάστασης, λήψη συμπληρωμάτων, τρόποι ξεκούρασης λαο active rest έιναι μερικά από αυτα».

Πως θα βοηθήσουν οι COACHES, head coach , ο γυμναστής(strength/contitioning coach) , ο εξειδικευμένος για το άθλημα διατροφολόγος(nutrition coach), ο ειδικός σε αθλητές γιατρός και φυσικοθεραπευτής( medical /physio coach; Πως θα ξέρει ο αθλητής που να απευθυνθεί;

«Coach ή Προπονητης είναι μία βασική έννοια στον χώρο του αθλητισμού . Απο πού προέρχεται;

COACH είναι μία έννοια που σημαίνει ότι γίνεται η εκπαίδευση ικανοτήτων ειδικά σε αθλήματα προκειμένου να αναπτυχθούν σε ανώτερα επίπεδα.

Προ-πονώ έχει σαν συνθετικές λέξεις το πονέω που σημαίνει μοχθώ-προσπαθώ πολύ για κάτι ή/και εκπαιδεύω και την πρόθεση ‘’προ’’ που δείχνει την έννοια υπεράσπισης και προάσπισης της λέξεις που ακολουθεί και ζητάει την ανέλληξη , να προπορευτεί.

Με άλλα λόγια είναι ο άνθρωπος που στοχεύει να εκπαιδεύσει προκειμένου ένα βελτιστοποιημένο αποτέλεσμα και να υποστηρίξει την προσπάθεια που χρειάζεται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αυτός από τον εκπαιδευόμενο.

Οπότε ο εκάστοτε αθλητής ειδικά σε πολυπαραγοντικά ομαδικά αθλήματα όπως τα ομαδικά αθλήματα του μπάσκετ και βόλλευ , χρειάζεται να λαμβάνει την καθοδήγηση αυτή ώστε να βελτιώνει όλες τις συνιστώσες που θα οδηγήσουν σε μία ελίτ απόδοση.

Ο κάθε αθλητικός επιστήμονας , για να είναι συνεπής με τη συμβουλευτική και εκπαίδευση στον αθλητή χρειάζεται να έχει γνώση της αγωνιστικής διαδικασίας και φυσιολογίας του αθλήματος , να αναγνωρίζει ή/και να προβλέπει τα σημεία κλειδιά στην απόδοση του αθλητή ή τις διατροφικές ανάγκες και να κάνει στοχευμένες παρεμβάσεις. Οπότε ο αθλητής μέσα από την ομάδα , τις ομοσπονδίες ή αθλητικούς επιστήμονες με εξειδίκευση και γνώση στο άθλημα θα εμπιστευτεί τον εκάστοτε coach . Επίσης όδες περισσότερες συνδυαστικές καταρτίσεις έχει ο επαγγελματίας τόσο λιγότερος χρόνος αξιολόγησης θα χρειαστεί ο αθλητής. Συνεπώς οφείλει και ο ίδιος ο αθλητής να αξιολογεί τον coach του στις παραπάνω ειδικότητες για καλύτερο αποτέλεσμα».

Διπλοί αγώνες, διπλές προπονήσεις; Τί πρέπει να επιλέξει ένας αθλητής; Ξεκούραση ή ενεργητική αποκατάσταση;

«Οι διπλές αγωνιστικές είναι κύριο χαρακτηριστικό στο μπάσκετ και βόλεϊ λόγω της φύσης του αθλήματος και των πρωταθλημάτων. Όμως το θέμα της ξεκούρασης είναι κάτι που δεν έχει προβλεφθεί από τις διοργανώσεις και έτσι ο αθλητής πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτά τα δεδομένα. Όταν τα ταξίδια που είναι κουραστικά πρέπει να ταυτίζονται με τις ώρες ανάκαμψης, όταν πρέπει ο αθλητής να είναι σε ετοιμότητα αλλά και σε αναπλήρωση ενεργειακών αποθεμάτων ή όταν είναι σε θέση υπερπροπόνησης και πρέπει να αγωνιστεί επιπλέον είναι καταστάσεις δύσκολες που για τον αθλητή αποτελούν ερωτήματα.

Ο αθλητής σε ελίτ επίπεδο εκπαιδεύεται να έχει ανοχή στην κούραση, οπότε καθ’όλη τη διάρκεί της χρονιάς πρέπει να δουλεύει και να βελτιώνεται σε αυτό το κομμάτι , να δυναμώνει σωματικά και πνευματικά αλλά και ψυχολογικά και να εκμεταλεύεται τις off seasons ώστε να πειραματίζεται σε προπονητικές τεχνικές που μπορεί να του ταιριάζουν καλύτερα στην παρούσα προπονητική του κατάσταση.

ΔΙΑ-ΤΡΟΦΗ , δηλαδή μέσα από την τροφή=ενέργεια θα υποστηρίξει τις υπερ-αγωνιστικές ελιτ υποχρεώσεις, ενώ η σωστή χρήση και συνδυασμός συμπληρωμάτων επιβάλλονται επίσης. Ο αθλητής εκτελεί υπερπροσπάθειες οπότε η διαχείριση του και οι συστάσεις για το διατροφικό του πλάνο είναι διαφορετικές απο του γενικού πληθυσμού . Αρκέι να γίνονται σωστά και στοχευμένα.

ACTIVE REST πολύ σημαντικό επίσης να μην πέφτει απότομα ο αθλητής σε μεταβολικά λιθαργηκή κατάσταση. Επίσης θέλει εξατομίκευση και σωστή διαχείριση και επιβάρυνση ανάλογα με τις αγωνιστικές υποχρεώσεις.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΉ ΞΕΚΟΎΡΑΣΗ που αποτελείται από την επιστροφή ομοιόστασης σε μύς, πνεύμα και συναίσθημα. Άλλωστε η συναισθηματική κόπωση επηρεάζει τόσο την επίδοση όσο και την ξεκούραση.

Γιατί να επενδύσει μία ομάδα, ένας αθλητής ή μία Ομοσπονδία στην εκπαίδευση σε θέματα Υγείας του αθλητή;

«Ο αθλητής εκτελεί υπερπροσπάθεια τουλάχιστον 11 μήνες του χρόνους για αρκετά χρόνια. Το κίνητρο να συνεχίζει και να μη χάνονται ταλέντα είναι να υπάρχει υποστήριξη απο τα πιο συνηθισμένα μέχρι τα πιο εξεζητημένα αθλητικά θέματα. Ο κάθε αθλητής είναι διαφορετικός θέλει άλλη διαχείριση άλλη επιβάρυνση άλλη προσέγγιση και να μην κουράζεται επιπλέον στην αναζήτηση και εύρεση του σωστού επαγγελματία. Επίσης ο επαγγελματίας του αθλητισμού πρέπει να διαθέτει τόσο συνδυαστικές γνώσεις αφού πλέον το ελίτ εθνικό και ευρωπαικό επίπεδο έχει αναπτυχθεί αρκετά, και να έχει ενέργεια ώστε να τη δίνει στον αθλητή/την ομάδα που κοουτσάρει».