Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, η Κίνα έχει σημειώσει σημαντικά επιτεύγματα στη διατήρηση της επισιτιστικής ασφάλειας μέσω θεσμικών μεταρρυθμίσεων, τεχνολογικής προόδου και αυξημένων επενδύσεων σε δημόσιες γεωργικές υποδομές. Μεταξύ 1978 και 2022, η συνολική ποσότητα της γεωργικής παραγωγής αυξήθηκε με ρυθμό 4,5 % ετησίως — περισσότερο από τέσσερις φορές την αύξηση του πληθυσμού την ίδια περίοδο. Το 2022, η συνολική παραγωγή σιτηρών της Κίνας έφτασε στο ιστορικό υψηλό των 686,53 εκατομμυρίων τόνων, ενισχύοντας σημαντικά τον εγχώριο εφοδιασμό της σε τρόφιμα.

Ωστόσο, η Κίνα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας, με τη ζήτηση για προϊόντα υψηλής αξίας και υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη να αυξάνεται μαζί με το κατά κεφαλήν εισόδημα.

Οι περιορισμοί στην παροχή γης και νερού, προβλήματα με μικρές φάρμες, η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή μπορούν να διαταράξουν την παραγωγή και τη διανομή τροφίμων.

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι ακραίες βροχοπτώσεις οδήγησαν σε μείωση κατά 8 % στις αποδόσεις των καλλιεργειών ρυζιού της Κίνας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, επιδεινώνοντας τις ανησυχίες για την επισιτιστική ανασφάλεια που προκαλούνται από συχνούς κραδασμούς, όπως παράσιτα, σοβαρές ξηρασίες και αυξανόμενες εκπομπές άνθρακα.

Για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, η κινεζική κυβέρνηση έχει εφαρμόσει τρία σετ μέτρων. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν τη βελτίωση των συστημάτων άρδευσης και άλλων γεωργικών υποδομών και υποδομών μεταφορών. Αυτό περιλαμβάνει πρωτοβουλίες όπως η διοχέτευση νερού από το νότο προς το βορρά και η κατασκευή γεωργικών εκτάσεων και εγκαταστάσεων εξοικονόμησης νερού υψηλών προδιαγραφών . Η κυβέρνηση έχει επίσης επενδύσει στη γεωργική έρευνα και στην τεχνολογική καινοτομία, προωθώντας την υιοθέτηση ποικιλιών καλλιεργειών ανθεκτικών στο κλίμα. Επιπρόσθετα, έχουν γίνει προσπάθειες για την ενίσχυση του ασφαλιστικού συστήματος της αγροτικής παραγωγής.

Η Κίνα έχει θεσπίσει δημόσιες πολιτικές για να προωθήσει ενεργά τη μετάβαση προς ένα βιώσιμο σύστημα γεωργικής παραγωγής. Το 2015, η Κίνα εισήγαγε τη στρατηγική «απόκρυψης σιτηρών στο έδαφος και απόκρυψης σιτηρών στην τεχνολογία», τονίζοντας τη σημασία της δημιουργίας ικανοτήτων αντί να εστιάζει αποκλειστικά στους στόχους παραγωγής στην παραγωγή σιτηρών. Από την εφαρμογή του «Σχεδίου Δράσης για Μηδενική Ανάπτυξη στη Χρήση Λιπασμάτων» το 2015, η χρήση λιπασμάτων και χημικών στη γεωργία μειώθηκε κατά ένα τρίτο .

Ως μέρος του 14ου Πενταετούς Σχεδίου της, η Κίνα ξεκίνησε μια νέα πρωτοβουλία με στόχο την αύξηση της εγχώριας παραγωγής σιτηρών κατά 50 εκατομμύρια τόνους επιπλέον. Πολλές νέες πολιτικές έχουν εφαρμοστεί σε συνδυασμό με αυτήν την εκστρατεία για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτών στο κλίμα. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν την ενίσχυση των ικανοτήτων πρόληψης και μετριασμού των καταστροφών με την υιοθέτηση τεχνολογιών ΤΠΕ, την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων του γενετικού υλικού, την κατασκευή τραπεζών σπόρων, την εφαρμογή ασφάλισης πλήρους κόστους για παραγωγούς σιτηρών σε κομητείες με έλλειψη τροφίμων και την πρόληψη της χρήσης καλλιεργήσιμης γης για μη γεωργικούς σκοπούς.

Η Κίνα εξετάζει επίσης τη διαφοροποίηση των πηγών διατροφής της μέσω της αύξησης των εισαγωγών σιτηρών ζωοτροφών και ελαιούχων καλλιεργειών. Το 2022, η Κίνα εισήγαγε 91 εκατομμύρια τόνους σόγιας και 20,6 εκατομμύρια τόνους αραβόσιτου , που αντιστοιχούσαν περίπου στο 14 % της συνολικής κατανάλωσης σιτηρών . Ενώ αυτή η εκστρατεία βοηθά στον μετριασμό των πιθανών ελλείψεων τροφίμων που προκαλούνται από διαταραχές που σχετίζονται με το κλίμα βραχυπρόθεσμα, ενισχύοντας την αυτάρκεια των εγχώριων σιτηρών, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των πολιτικών στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής παραμένουν αβέβαιες.

Η Κίνα συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικές πιέσεις για τη διατήρηση της σταθερής παραγωγής σιτηρών, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την πράσινη ανάπτυξη και τη βιώσιμη χρήση των πόρων. Ενώ οι προσπάθειες έχουν ήδη συμβάλει στη διατήρηση των πόρων, στη μείωση των εκπομπών και στην αύξηση της γεωργικής παραγωγικότητας, τα λιπάσματα και τα χημικά εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στη γεωργία με ρυθμό πολύ υψηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Κοιτάζοντας το μέλλον, η Κίνα βρίσκεται στο σωστό δρόμο για τη θέσπιση του σχεδίου πολιτικής για τον αγροτικό της τομέα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους αυξανόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους. Την επόμενη δεκαετία, οι νέες γεωργικές πρακτικές, όπως η γεωργία ακριβείας και η κάθετη γεωργία, αναμένεται να διαδραματίσουν πιο σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση του μετασχηματισμού της παραγωγής τροφίμων στην Κίνα προς μια βιώσιμη πορεία.

Ωστόσο, το μέλλον της γεωργικής παραγωγής και της επισιτιστικής ασφάλειας δεν εξαρτάται μόνο από τις κυβερνητικές πολιτικές και τις τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά και από την ενεργό συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η διεθνής συνεργασία διαδραματίζει επίσης κρίσιμο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της στο παγκόσμιο σύστημα τροφίμων.

Η Κίνα εργάζεται ενεργά για να βελτιώσει την ικανότητα προσαρμογής των αγροτών με περαιτέρω μεταρρύθμιση του συστήματος γεωργικής παραγωγής. Γίνονται επίσης συνεργατικές προσπάθειες με άλλες χώρες και περιοχές για την έρευνα, την ανταλλαγή γνώσεων και τις βιώσιμες πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής του συστήματος μείωσης των εκπομπών άνθρακα για την εξασφάλιση σταθερού εφοδιασμού τροφίμων για τον πληθυσμό της Κίνας. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικών που σχετίζονται με την επισιτιστική ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει.

Ο Yu Sheng* είναι Καθηγητής στη Σχολή Προηγμένων Γεωργικών Επιστημών και Αναπληρωτής Διευθυντής στο Νέο Ινστιτούτο Αγροτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.

Ο Siying Jia** είναι επιστημονικός συνεργάτης στο School of Advanced Agricultural Sciences του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.

Επισιτιστική κρίση Κίνα