Μια αποτυχημένη προσπάθεια για βελτίωση των σχέσεων Λιβύης-Ισραήλ θα οδηγήσει στο να παγώσουν υπόγειοι δεσμοί μεταξύ τους ενώ δυνητικά θα τροφοδοτήσει την αστάθεια στη Λιβύη, καθώς οι αντιπολιτευόμενες ομάδες χρησιμοποιούν το σκάνδαλο για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση που εδρεύει στην Τρίπολη.

Στις 28 Αυγούστου, ο διεθνώς αναγνωρισμένος πρωθυπουργός της Λιβύης Abdul Hamid Dbeibah απέλυσε την Υπουργό Εξωτερικών Najla Mangoush για συνάντηση με τον Ισραηλινό Υπουργό Εξωτερικών Eli Cohen στην Ιταλία. Προηγουμένως το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ δημοσίευσε μια δήλωση που επιβεβαίωσε τη συνάντηση στις 27 Αυγούστου, προκαλώντας σάλο στη Λιβύη και διαδηλώσεις σε πόλεις όπως η Τρίπολη, η Μισράτα και η Ζιντάν.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, η οποία υποστηρίζει την αντίπαλη κυβερνητική παράταξη της Λιβύης με έδρα τη Βεγγάζη, επέκρινε επίσης την κίνηση, ενώ τουλάχιστον ένας ισλαμιστής πολιτικός στην Τρίπολη ζήτησε την απόλυση της κυβέρνησης του Dbeibah.

Σύμφωνα με ισραηλινά μέσα, η συνάντηση μεταξύ Mangoush και Cohen επικεντρώθηκε σε τομείς συνεργασίας για τη διατήρηση των εβραϊκής κληρονομιάς στη Λιβύη, την ισραηλινή βοήθεια για τη λιβυκή γεωργία, τη διαχείριση του νερού και, σύμφωνα με τους Λίβυους, το Παλαιστινιακό Ζήτημα. Η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Λιβύης δεν φαίνεται να ήταν στην ημερήσια διάταξη.

* Σύμφωνα με αναφορές στο Axios και στο ισραηλινό Walla, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν τη συνάντηση Mangoush-Cohen ως μέρος μιας προσπάθειας για εμβάθυνση της ομαλοποίησης των σχέσεων του Ισραήλ με πρώην Άραβες αντιπάλους, αλλά η Ουάσιγκτον πίστευε ότι η συνάντηση θα παρέμενε μυστική. Τον Ιανουάριο, ο διευθυντής της CIA των ΗΠΑ Bill Burns επισκέφθηκε τη Λιβύη για να μιλήσει για εξομάλυνση με το Ισραήλ, κάτι που ο πρωθυπουργός Dbeibah δεν απέκλεισε ρητά.

* Σήμερα στη Λιβύη υπάρχουν δύο κυβερνήσεις: η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) με έδρα την Τρίπολη και η Κυβέρνηση Εθνικής Σταθερότητας (GNS) με έδρα τη Βεγγάζη. Αυτή η διαίρεση δίνει στο Ισραήλ πολλαπλές ευκαιρίες να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Λιβύη, αν και καμία από τις δύο κυβερνήσεις δεν υποστηρίζει ανοιχτά τους δεσμούς με το Τελ Αβιβ.

* Η Λιβύη και το Ισραήλ δεν είχαν ποτέ επίσημους διπλωματικούς δεσμούς, καθώς η Τρίπολη έχει από καιρό τηρήσει την πανισλαμιστική και παναραβική στάση της υπεράσπισης ενός παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, ο γιος του στρατάρχη που εδρεύει στην ανατολική Λιβύη, Khalifa Hifter, φέρεται να συναντήθηκε με Ισραηλινούς αξιωματούχους το 2021 για να προσπαθήσει να κερδίσει αμυντική υποστήριξη με αντάλλαγμα τη διπλωματική αναγνώριση.

Η συνάντηση είναι ένα παράδειγμα προσπαθειών που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ για την εξομάλυνση των δεσμών του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο, παρά τα εμπόδια που θέτουν οι ισραηλινές πολιτικές και οι αραβικές απαιτήσεις. Η κυβέρνηση Μπάιντεν φέρεται να πιέζει για να βοηθήσει το Ισραήλ να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία και τώρα τη Λιβύη πριν από τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2024.

Αυτό το χρονοδιάγραμμα θα διασφαλίσει ότι ο Λευκός Οίκος δεν αποσπά την προσοχή του από την προεκλογική περίοδο και μπορεί να αυξήσει την υποστήριξη προς τον Μπάιντεν σε βασικές πολιτείες όπως η Φλόριντα που υποστηρίζουν φιλο-ισραηλινές πολιτικές. Μακροπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν την ομαλοποίηση των σχέσεων Ισραήλ-Αραβών για να μετριάσουν τις επιπτώσεις της σχεδιαζόμενης απόσυρσης στρατευμάτων στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η διαδικασία εξομάλυνσης ήταν αργή, καθώς η αυξανόμενη βία στη Δυτική Όχθη, που πυροδοτήθηκε από τις επιταχυνόμενες επεκτατικές πολιτικές του Ισραήλ, έχει δημιουργήσει περισσότερη διεθνή και περιφερειακή συμπάθεια για την παλαιστινιακή υπόθεση.

Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία απαιτεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να υποστηρίξουν ένα μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα και μια αμυντική συμφωνία προτού εξετάσει την εξομάλυνση με το Ισραήλ. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να αποτρέψουν την περιφερειακή διάδοση των πυρηνικών όπλων και να αποδεσμευτούν στρατιωτικά από την περιοχή, και οι δύο αυτές απαιτήσεις έχουν περιπλέξει τις διαπραγματεύσεις.

Η εσωτερική πολιτική αντίδραση της Λιβύης θα παγώσει κάθε περαιτέρω προσπάθεια εξομάλυνσης με το Ισραήλ και θα αποτρέψει την αξιοσημείωτη ανάπτυξη των κρυφών δεσμών μεταξύ των δύο. Η άμεση αντίδραση στη Λιβύη για τη συνάντηση Mangoush-Cohen δείχνει ότι το αντι-ισραηλινό αίσθημα παραμένει ισχυρό και τα πυρά προς την Mangoush είναι σαφές σημάδι ότι η κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη δεν είναι πρόθυμη να πληρώσει το πολιτικό κόστος.

Αυτό το κόστος θα αυξηθεί καθώς πλησιάζουν οι προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Λιβύης το 2024, ειδικά επειδή η βάση υποστήριξης του πρωθυπουργού Dbeibah είναι αβέβαιη και ευάλωτη στις πιέσεις από το αντίπαλο GNS. Ως εκ τούτου, οι δημόσιες συνομιλίες ομαλοποίησης μεταξύ Λιβύης και Ισραήλ θα γίνουν ακόμη λιγότερο πιθανές, και η Λιβύη θα διστάσει να δημιουργήσει ακόμα και κρυφούς δεσμούς λόγω της δημοσίευσης δήλωσης του Ισραήλ σχετικά με τη συνάντηση Mangoush-Cohen, παρά τις προφανείς εγγυήσεις μυστικότητας. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ πιθανότατα θα σταματήσει επίσης τις κρυφές προσπάθειες να οικοδομήσει δεσμούς με τη Λιβύη λόγω ανησυχίας για εγχώριες διαμαρτυρίες και πιθανές επιθέσεις σε χώρους εβραϊκής κληρονομιάς στη βορειοαφρικανική χώρα.

* Οι απειλές για την ασφάλεια παραμένουν υψηλές στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένης της Τρίπολης, όπου συγκρούσεις μεταξύ φατριών υπέρ του GNU σκότωσαν πάνω από δώδεκα άτομα νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Ο Dbeibah επέζησε επίσης από μια απόπειρα δολοφονίας τον Φεβρουάριο του 2022.

* Ορισμένες πολιτοφυλακές στην Τρίπολη, όπως η «444 ταξιαρχία» και η «Ειδική Δύναμη Αποτροπής», λειτουργούν ανεξάρτητα από την κυβέρνηση, αυξάνοντας περαιτέρω τους κινδύνους για την ασφάλεια. Εκτός από τις πολιτοφυλακές, οι ριζοσπάστες ισλαμιστές, όπως το Ισλαμικό Κράτος, παραμένουν ενεργοί στη Λιβύη, παρόλο που δεν ελέγχουν πλέον απροκάλυπτα εδάφη στη χώρα.

ΠΗΓΗ: Stratfor

Σαουδική Αραβία Λιβύη Ισραήλ ΗΠΑ