Τουρκία: Ανθρώπινα δικαιώματα και Προκρούστειος κλίνη

του Λεωνίδα Κουμάκη*

Η Τουρκία είναι μια χώρα που χαρακτηρίζεται ανέκαθεν από μια πολύ ιδιότυπη αντίληψη πάνω στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικά όμως την τελευταία δεκαετία, το καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε στην Τουρκία, δηλαδή στο «Ερντογανιστάν», δεν είναι τίποτα άλλο από μια απροκάλυπτη δικτατορία, στολισμένη με πολλά και εντυπωσιακά φτιασίδια «δημοκρατίας»: 

Γίνονται εκλογές (δεν έχει καμιά  σημασία που είναι προκλητικά νοθευμένες), υπάρχει Δικαιοσύνη (δεν έχει καμιά σημασία που είναι αλυσοδεμένη και ασφυκτικά ελεγχόμενη), υπάρχουν Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (δεν έχει καμιά σημασία αν σε ποσοστό 95% ανήκουν σε ελεγχόμενους από το καθεστώς ομίλους και αν το υπόλοιπο 5% καταδιώκεται συστηματικά μέχρι την εξόντωση του).

Ο ίδιος ο Ρ.Τ. Ερντογάν είναι ταυτόχρονα πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, πρόεδρος της Τουρκικής κυβέρνησης και πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος (ΑΚΡ), πετυχαίνοντας αυτά που περιέγραψε, πριν γίνει συνέταιρος στην ληστεία του τουρκικού κράτους και δεκανίκι του καθεστώτος, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελή, αρχηγός των γκρίζων λύκων και πολιτικός προϊστάμενος του τουρκικού υπόκοσμου : «… Ο Ερντογάν δεν ονειρεύεται τουρκικό προεδρικό σύστημα, αλλά προεδρία στα δικά του μέτρα... Τρέχει πίσω από στόχο που θα έχει όλες τις αρμοδιότητες στα χέρια του, θέλει σύστημα του ενός δικτάτορα... Μια δικτατορία δίχως θρόνο και στέμμα, όπου δεν θα υπάρχει κανένα φρένο και έλεγχος του Κοινοβουλίου...»**

Επί πλέον στην Τουρκία έχει επιβληθεί ένα «σύστημα ασφαλείας» το οποίο προστατεύει τον τουρκικό υπόκοσμο υπό την υψηλή εποπτεία του Ντεβλέτ Μπαχτσελή. Το «σύστημα» αυτό συνηθίζει π.χ. να συλλαμβάνει όχι τους βαρόνους των ναρκωτικών ή τους αρχηγούς των διαφόρων συμμοριών, αλλά αυτούς που τους καταγγέλλουν, είτε είναι πολίτες, είτε είναι δημοσιογράφοι, είτε είναι αστυνομικοί!

Τα πάσης μορφής και κατηγορίας ανθρώπινα δικαιώματα κακοποιούνται καθημερινά και συστηματικά στην σημερινή Τουρκία.

Από τα 30 άρθρα της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα ανθρώπινα δικαιώματα της 10 Δεκεμβρίου 1948, με την οποία όλα τα κράτη ανέλαβαν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν, σε συνεργασία με τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, τον αποτελεσματικό σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιακών ελευθεριών σε όλο τον κόσμο, είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς κάποιο άρθρο το οποίο να σέβεται η Τουρκία.

Η Τουρκία έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με εκατοντάδες αποφάσεις που πετιούνται στον κάλαθο των άχρηστων (χωρίς βέβαια η Τουρκία να παύει να επικαλείται επιλεκτικά και φορτικά όσες αποφάσεις του ΕΔΑΔ πιστεύει ότι την βολεύουν), έχουν εκδοθεί πολλά και διαφορετικά ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την άσχημη κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία (περιπτώσεις Selahattin Demirtaş, Mehmet Osman Kavala και πολλών άλλων κρατουμένων συνείδησης οι οποίοι φυλακίζονται για όσα πιστεύουν και όχι για τις πράξεις που έκαναν).

Τα τελευταία χρόνια, η  ετήσια έκθεση του Τμήματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπογραμμίζει ότι είναι πολύ σημαντικές οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, καθώς υπάρχουν καταγγελίες «για αυθαίρετες δολοφονίες, ύποπτους θανάτους υπό κράτηση, καταναγκαστικές εξαφανίσεις, βασανιστήρια, αυθαίρετες συλλήψεις και φυλακισεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων πρώην βουλευτών της αντιπολίτευσης, δικηγόρων, δημοσιογράφων, αλλοδαπών πολιτών, αλλά και υπαλλήλων της διπλωματικής αποστολής των ΗΠΑ».

Σε μια από τις τελευταίες εκθέσεις του, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρθηκε και στις θρησκευτικές ελευθερίες ανά τον κόσμο, για το έτος 2022, κάνοντας συγκεκριμένη αναφορά στη συστημική διάκριση που υφίσταται το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης από τις τουρκικές αρχές, ενώ επισήμανε την έκκληση της Αμερικής για την επαναλειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία περιφρονεί (μεταξύ πολλών άλλων) το άρθρο 6 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα ανθρώπινα δικαιώματα της 10ης Δεκεμβρίου 1948 (Καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας) αρνούμενη πεισματικά νομική προσωπικότητα σε ένα θρησκευτικό θεσμό 17 αιώνων όπως είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως καθώς και το άρθρο 18 (Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Στο δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται η ελευθερία για την αλλαγή της θρησκείας ή πεποιθήσεων, όπως και η ελευθερία να εκδηλώνει κανείς τη θρησκεία του ή τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, μόνος ή μαζί με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά, με τη διδασκαλία, την άσκηση, τη λατρεία και με την τέλεση θρησκευτικών τελετών) αρνούμενη πεισματικά την επαναλειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης .

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), έχει κρίνει ρητά, ότι οι εθνικές ρυθμίσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να σέβονται τα άρθρα 13, 14 παρ. 3 και 16 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία της εκπαίδευσης και την επιχειρηματική ελευθερία.

Παρ΄όλα αυτά, το «Ερντογανιστάν» δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα να εμφανίζεται διεθνώς σαν μια δυτικού τύπου «κοινοβουλευτική δημοκρατία» που εκπληρώνει όλα τα σχετικά «κριτήρια», απαιτώντας σεβασμό από όλους και ισχυριζόμενο ότι υπάρχει απόλυτος σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στην Τουρκία.  Φυσικά, η Τουρκία επικαλείται φορτικά και εκμεταλλεύεται στο έπακρο όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν καθιερωθεί διεθνώς για να προωθήσει τα συμφέροντα, τις σκοπιμότητες και τις επιδιώξεις της σε διάφορες άλλες χώρες του κόσμου.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το  Yunus Emre Institute, το οποίο κάνει προβολή τουρκικής πολιτισμικής ισχύος (soft power), προκειμένου να ξεπεράσει αντιστάσεις στον τομέα του Πολιτισμού των χωρών εκείνων, τις οποίες θέλει να χειραγωγήσει. Πρόκειται για μια πρώην Γκιουλενική σχολή η οποία έχει μετατραπεί σε φερέφωνο των πιο σκληρών ισλαμιστών, με γνωστές διασυνδέσεις μέσα στο βαθύτατο κράτος του Ερντογάν. Βρίσκεται  ήδη δικτυωμένη, αξιοποιώντας τα ελάχιστα, διεθνώς καθιερωμένα ανθρώπινα δικαιώματα και λειτουργεί σε δέκα διαφορετικές γλώσσες (Τούρκικα, Αραβικά, Βοσνιακά (για Βοσνία-Ερζεγοβίνη), Κινεζικά (για τους Ουιγούρους φανατικούς ισλαμιστές που επιδιώκουν την ανεξαρτησία της Κινεζικής επαρχίας Ζινγιάγκ), Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ρωσικά, Ισπανικά). Ήδη, προετοιμάζεται να λειτουργήσει σύντομα και στην Ελλάδα, αμέσως μόλις γίνει νόμος του Ελληνικού Κράτους η δυνατότητα λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων, αξιοποιώντας τον γενικό σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στην Ελλάδα.

Η σημερινή Τουρκία όμως δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα να περιφρονεί προκλητικά τις αλλεπάλληλες διεθνείς εκκλήσεις για την  επαναλειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αρνούμενη να εφαρμόσει τα ίδια ακριβώς ανθρώπινα δικαιώματα που επικαλείται η ίδια για να λειτουργήσει σε διάφορες χώρες το Yunus Emre Institute και διάφορες άλλες τουρκικές σχολές – όλες υπό τον έλεγχο της ΜΙΤ.

Η Τουρκία αρνείται πεισματικά να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης (ΙΘΣΧ) με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες λειτούργησε για πλέον του ενός αιώνα τόσο κάτω από καθεστώς οθωμανικής αυτοκρατορίας όσο και κάτω από καθεστώς Τουρκικής «Δημοκρατίας». Βάζει συνεχώς πρόσθετους όρους και προϋποθέσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει την συνεχιζόμενη φίμωση της ΙΘΣΧ που επιβλήθηκε από το έτος 1971.

Σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α :  Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είναι ένας από τους μακροβιότερους και αρχαιότερους θρησκευτικούς θεσμούς της ανθρωπότητας, ο οποίος ήδη αριθμεί 17 ολόκληρους αιώνες πολύτιμης πνευματικής και θρησκευτικής δραστηριότητας. Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης υπήρξε η κύρια Θεολογική Σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης για Ορθόδοξους Θεολόγους από ολόκληρο τον κόσμο, τροφοδοτώντας όχι μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο αλλά και άλλες ανά τον κόσμο αδελφές εκκλησίες με καταρτισμένους επιστημονικά κληρικούς.

Η φίμωση της ΙΘΣΧ αποτελεί βάναυση παραβίαση της παγκόσμια αναγνωρισμένης και καθιερωμένης θρησκευτικής ελευθερίας και αφορά κάθε χώρα του πλανήτη, κάθε μορφωμένο άνθρωπο χωρίς να αποτελεί “διμερές” Ελληνοτουρκικό θέμα. Γι΄αυτό άλλωστε οι διεθνείς εκκλήσεις για την αυτονόητη επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, από διαφορετικούς Προέδρους των Ηνωμένων Πολιτειών και το Κογκρέσο των ΗΠΑ μέχρι ηγέτες διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνεχίζονται επί ολόκληρες δεκαετίες.

Τι θα συνέβαινε αλήθεια αν οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σταματούσαν να επιτρέπουν την λειτουργία τουρκικών, ιδιωτικών σχολών και ινστιτούτων με διάφορα προσχήματα, επειδή η Τουρκία περιφρονεί, το παγκόσμιο, ανθρώπινο δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας εδώ και 53 (μέχρι σήμερα) χρόνια στην ΙΘΣΧ, το οποίο επιπλέον αναγνώρισε πανηγυρικά με την ιδρυτική της Τουρκικής Δημοκρατίας Συνθήκη της Λωζάνης του 2023;

Είναι πλέον αδιανόητο η Τουρκία να αρνείται, πάνω από μισό αιώνα, να εφαρμόσει τους δικούς της νόμους και τις διεθνείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει για τις θρησκευτικές ελευθερίες και παρ΄όλα αυτά, να παραμένει ατιμώρητη.

Είναι πλέον αδιανόητο η Τουρκία να αλωνίζει σε παγκόσμιο επίπεδο, επικαλούμενη τα ανθρώπινα δικαιώματα και να τα περιφρονεί προκλητικά η ίδια μέσα στην Τουρκία!

Είναι καιρός, τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πάρουν πρακτικά και αποφασιστικά μέτρα ώστε να υποχρεώσουν την Τουρκία να μην περιφρονεί τις ίδιες ακριβώς υποχρεώσεις που η ίδια απαιτεί από άλλες χώρες!

Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ήδη προχώρησαν σε ένα αποφασιστικό βήμα, υιοθετώντας στις 10 Φεβρουαρίου 2024 ένα Μνημόνιο Εθνικής Ασφάλειας που αφορά στις διαβεβαιώσεις που πρέπει να παρέχει κάθε χώρα η οποία αγοράζει αμυντικό υλικό από τις ΗΠΑ αλλά και στην ενίσχυση της εποπτείας για την τελική χρήση αυτών των όπλων, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αμήν και πότε!

 _____________________________________________________

* Λεωνίδας Κουμάκης: Νομικός, Συγγραφέας, Αρθρογράφος-Αναλυτής, μέλος του International Hellenic Association. Το αυτοβιογραφικό, διαχρονικό βιβλίο του «Το Θαύμα-Μια πραγματική ιστορία», το οποίο αναφέρεται στην μεθοδική εξολόθρευση του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης από το τουρκικό κράτος, υπάρχει εντελώς δωρεάν στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ΙΗΑ, τόσο στην Ελληνική όσο και στην Αγγλική γλώσσα. Σις 29/1/2024 στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ΙΗΑ προστέθηκε και το βιβλίο «ΕΡΝΤΟΓΑΝΙΣΤΑΝ» το οποίο βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση της σημερινής Τουρκίας και το οποίο είναι επίσης διαθέσιμο εντελώς δωρεάν.

** Προεκλογική ομιλία Ντεβλέτ Μπαχτσελή, 12 Μαΐου 2015, στην πόλη Nevsehir – η πλήρης δήλωση του υπάρχει στην σελίδα 204 του βιβλίου «Ερντογανιστάν» το οποίο είναι διαθέσιμο εντελώς δωρεάν σε πολλές ιστοσελίδες του διαδικτύου.