Την πεποίθηση, ότι οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ θα διχάσουν τις σχέσεις Αζερμπαϊτζάν-Ισραήλ, εξέφρασε ο Μάικλ Ρούμπιν. Σε άρθρο του στο Middle East Forum, ο Αμερικανός αναλυτής υποστήριξε ότι ο Ερντογάν είναι έτοιμος να τραβήξει την πρίζα στις σχέσεις του Μπακού με το Τελ Αβίβ.

Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο:

Πριν από δέκα μήνες, καθώς ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant ολοκλήρωσε μια επίσκεψη στο Αζερμπαϊτζάν, ήταν διστακτικός σχετικά με τις σχέσεις Ισραήλ-Αζερμπαϊτζάν. Επαίνεσε την αυξανόμενη «δυνατότητα για αμυντικές, βιομηχανικές και στρατιωτικές ανταλλαγές» και δήλωσε ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι «όχι μόνο στρατηγικός εταίρος αλλά και πλεονέκτημα». Το εμπόριο όπλων για ενέργεια του Ισραήλ με το Αζερμπαϊτζάν έχει γίνει πυλώνας της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ. Οι πωλήσεις του Αζερμπαϊτζάν αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 40 % του πετρελαίου του Ισραήλ. Θα ήταν δύσκολο για την οικονομία και τη βιομηχανία του Ισραήλ να λειτουργήσουν χωρίς το Αζερμπαϊτζάν ή χωρίς μια στροφή σε μια εναλλακτική λύση.

Αλίμονο, η ενθουσιώδης αγκαλιά του Ισραήλ για το Αζερμπαϊτζάν ήταν κοντόφθαλμη. Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να είναι ανεξάρτητο, αλλά έχει από καιρό υποτάξει τον εαυτό του στα συμφέροντα της Τουρκίας. Ο αείμνηστος πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Heydar Aliyev, πατέρας του σημερινού προέδρου Ilham Aliyev, αποκρυστάλλωσε την έννοια με το σύνθημα, «ένα έθνος, δύο κράτη». Ο τουρκικός στρατός εκπαιδεύει τους ομολόγους του από το Αζερμπαϊτζάν. Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν συνδέονται περίπλοκα. Όταν ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έριξε οργή στο Ισραήλ το 2012, ο Χακάν Φιντάν, ο μακροχρόνιος επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών της Τουρκίας (και νυν υπουργός Εξωτερικών), διέρρευσε λεπτομέρειες για υποτιθέμενη ισραηλινή κατασκοπεία στο Ιράν, με βάση εν μέρει όσα γνώριζε ο Φιντάν για την ισραηλινή παρουσία στο Αζερμπαϊτζάν.

Παρατήρησα τον σεβασμό του Αζερμπαϊτζάν προς την Τουρκία σε προσωπικό επίπεδο. Η πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν στην Ουάσιγκτον, DC, συνήθιζε να διοργανώνει ετήσια δεξίωση Χανούκα. Θα με προσκαλούσαν μαζί με πολλούς άλλους μελετητές δεξαμενών σκέψης, διπλωμάτες, αναλυτές και δημοσιογράφους. Δύο φορές παρευρέθηκα. Τότε σταμάτησαν να έρχονται οι προσκλήσεις. Δεν το σκέφτηκα πολύ. Απέφευγα τις δεξιώσεις υπέρ της υπηρεσίας πάνας και των μικρών παιχνιδιών (σ.σ. λόγω φροντίδας των παιδιών του). Μια μέρα, όμως, ένας διπλωμάτης ζήτησε συγγνώμη από έναν κοινό φίλο γι' αυτό. Εξήγησε ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είχε διαμαρτυρηθεί στον ομόλογό του από το Αζερμπαϊτζάν στο Μπακού με μια λίστα Αμερικανών τους οποίους ο Ερντογάν ήθελε να μπουν στη μαύρη λίστα λόγω της κριτικής τους στον Ερντογάν. Ήμουν στη λίστα. Ήταν παράλογο ότι οποιαδήποτε ανεξάρτητη χώρα θα δεχόταν μια τέτοια απαίτηση από μια άλλη. Το συμπέρασμά μου; Το Αζερμπαϊτζάν ήταν περισσότερο σατραπεία για την Τουρκία παρά ίσο. Δεν ήταν το Ντόνετσκ στη Ρωσία, αλλά πλησίαζε.

Λόγω της ιδεολογικής του συγγένειας με τη Χαμάς, ο Ερντογάν έχει πλέον διακόψει τις εμπορικές του σχέσεις με το Ισραήλ μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και τις τρέχουσες επιχειρήσεις του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα.

Όσον αφορά το Αζερμπαϊτζάν, ο Ερντογάν μπορεί να ακολουθήσει τρεις δρόμους. Πρώτον, μπορεί να επιτρέψει στο Αζερμπαϊτζάν να συνεχίσει ανοιχτά το επικερδές ενεργειακό του εμπόριο με το Ισραήλ από το οποίο μπορεί να επωφεληθεί και η οικογένειά του. Αυτό όμως τον ανοίγει σε κατηγορίες για υποκρισία. Μπορεί επίσης να επιμείνει στο Αζερμπαϊτζάν να επιβάλει δημόσια εμπάργκο στο Ισραήλ, αλλά να αγνοήσει τις αποστολές πετρελαίου μέσω τρίτων. Υπάρχει ήδη ένας μηχανισμός για αυτό, καθώς οι Κούρδοι του Ιράκ αποστέλλουν πετρέλαιο στο εβραϊκό κράτος στέλνοντάς το μέσω τουρκικών λιμανιών, αλλά στη συνέχεια αγοράζουν τρίτα μέρη καθώς κατευθύνονται προς το Ισραήλ. Ιδεολογικά, ωστόσο, το μίσος του Ερντογάν για το Ισραήλ και τους Εβραίους μπορεί να υπερισχύσει της προθυμίας του να βρει λύση.

Πολύ πιο πιθανό είναι ότι η Τουρκία θα απαιτήσει από το Αζερμπαϊτζάν να σταματήσει τους δεσμούς του με το Ισραήλ. Όσον αφορά τους Τούρκους, η ώρα είναι ώριμη. Έχοντας ήδη εθνοκάθαρση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ο Ερντογάν μπορεί να υποστηρίξει ότι το Αζερμπαϊτζάν δεν χρειάζεται ισραηλινά όπλα. Εδώ, ο Ερντογάν θα έχει ιδεολογικά κίνητρα αλλά και προσωπικά: ο γαμπρός του κατασκευάζει τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και όπλα, οπότε η διακοπή του εμπορίου του Αζερμπαϊτζάν με το Ισραήλ επιτρέπει στην Τουρκία να επωφεληθεί.

Οι Ισραηλινοί ήταν από τους μεγαλύτερες μαζορέτες (σ.σ. εννοεί υποστηρικτές) του Αζερμπαϊτζάν, ακόμη και όταν η δικτατορία του Αλίεφ έγινε ασταθής. Δυστυχώς, ο προηγούμενος ενθουσιασμός της Ιερουσαλήμ εκ των υστέρων μπορεί να φαίνεται ότι είναι ένα τεράστιο στρατηγικό λάθος, παρόμοιο με την προσέγγιση της κυβέρνησης Ρίγκαν στον Σαντάμ Χουσεΐν. Το Ιράν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ, αλλά η απειλή της Τουρκίας είναι σοβαρή και αυξανόμενη. Ακριβώς όπως το Ιράν οι πληρεξούσιοι του εναντίον του Ισραήλ, η Τουρκία θα απαιτήσει από το Αζερμπαϊτζάν να πιέσει το Ισραήλ.

Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Το Ισραήλ πρέπει να βαθμονομήσει την οικονομική του πολιτική προς το μέλλον και την πραγματικότητα και όχι με ευσεβείς πόθους και το παρελθόν. Η σχέση Ισραήλ-Αζερμπαϊτζάν βρίσκεται σε επιφυλακή ακόμη κι αν ούτε η Ιερουσαλήμ ούτε το Μπακού το παραδεχτούν. Ο Ερντογάν είναι έτοιμος να τραβήξει την πρίζα.

ΠΗΓΗ: Infognomonpolitics.gr

Ιλχάμ Αλίγιεφ Χαμάς Παλαιστίνη Αζερμπαϊτζάν Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν Ισραήλ ΗΠΑ