Η Μέση Ανατολή αποτελεί μια από τις πιο περίπλοκες και ασταθείς περιοχές του κόσμου, με πολλαπλές διαμάχες, πολιτικά συμφέροντα και ιστορικές εντάσεις. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δυναμική, και τα γεγονότα μπορούν να εξελίσσονται ραγδαία.

Μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948, η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με τις αραβικές χώρες της περιοχής που δεν αναγνώρισαν το νέο κράτος και προσπάθησαν να το καταστρέψουν μέσα από πολλαπλές πολεμικές συγκρούσεις (1948, 1956, 1967, 1973). Ωστόσο, μετά την υπογραφή ειρηνευτικών συμφωνιών με την Αίγυπτο (1979) και την Ιορδανία (1994), η κατάσταση άρχισε να αλλάζει. Οι λεγόμενες «Συμφωνίες του Αβραάμ» ανάμεσα στο Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, ήταν το σημαντικότερο γεγονός του Σεπτεμβρίου του 2023. Ο σχεδιασμός ολοκληρωνόταν με έναν οικονομικό, εμπορικό και ενεργειακό «διάδρομο» που ξεκινούσε από την Ινδία, διερχόταν από τις προαναφερθείσες χώρες και κατέληγε στη Ελλάδα.
Ωστόσο το Ιράν έμεινε εκτός από τη συμφωνία γεγονός που συνετέλεσε αν δεν ήταν ο κομβικός λόγος των τρομοκρατικών επιθέσεων στον Ισραήλ από τη Χαμάς. Την ίδια ώρα ο Ιρανός Πρόεδρος του θεοκρατικού καθεστώτος του Ιράν εκτιμούσε ότι το «διπλωματικό παζάρι» Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ γινόταν σε βάρος του Παλαιστινιακού και έκανε λόγο για «προδοσία» των Παλαιστινίων. Υποστήριζε ότι μια σχέση μεταξύ των χωρών της περιοχής και του «σιωνιστικού» καθεστώτος θα ήταν μια πισώπλατη μαχαιριά για τον παλαιστινιακό λαό και την παλαιστινιακή αντίσταση.

Στη σύγχρονη εποχή, η κύρια απειλή για το Ισραήλ δεν προέρχεται πλέον από τα αραβικά κράτη αλλά από το Ιράν και τις παραστρατιωτικές οργανώσεις που υποστηρίζει:

Ιράν: Το Ιράν θεωρείται ο μεγαλύτερος αντίπαλος του Ισραήλ στην περιοχή, κυρίως λόγω των φιλοδοξιών του για περιφερειακή κυριαρχία και των πυρηνικών του προγραμμάτων.
Χαμάς: Μια παλαιστινιακή ισλαμική οργάνωση που ελέγχει τη Γάζα και έχει επανειλημμένα εμπλακεί σε συγκρούσεις με το Ισραήλ.
Χεζμπολάχ: Μια σιιτική παραστρατιωτική οργάνωση με έδρα τον Λίβανο που χρηματοδοτείται και εξοπλίζεται από το Ιράν.
Χούθι: Μια σιιτική επαναστατική ομάδα στην Υεμένη που επίσης υποστηρίζεται από το Ιράν.

Το Ισραήλ έχει ως κύριο στόχο την εξασφάλιση της εθνικής του ασφάλειας και της ειρήνης στην περιοχή. Λόγω της ιστορικής του εμπειρίας με πολέμους και συγκρούσεις, το Ισραήλ επιδιώκει να διατηρήσει ένα ισχυρό στρατιωτικό και αμυντικό σύστημα για να αντιμετωπίζει τυχόν απειλές. Η διατήρηση της ειρήνης με τις γειτονικές αραβικές χώρες μέσω διπλωματικών σχέσεων και συμφωνιών είναι επίσης σημαντική επιδίωξη.

Περιφερειακή συμμαχία και στρατηγική συνεργασία

Το Ισραήλ προσπαθεί να ενισχύσει τις συμμαχίες του στην περιοχή, κυρίως με αραβικές χώρες που αντιμετωπίζουν το Ιράν ως κοινή απειλή. Η Συμφωνία του Αβραάμ (Abraham Accords), που υπογράφηκε το 2020 με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, είναι ένα παράδειγμα αυτής της στρατηγικής. Το Ισραήλ επιδιώκει να επεκτείνει τέτοιες συμφωνίες και με άλλες χώρες της περιοχής.

Τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη

Το Ισραήλ επιδιώκει να αναπτύξει περαιτέρω τις τεχνολογικές και οικονομικές του δυνατότητες. Ως μια χώρα με ισχυρή τεχνολογική βιομηχανία, στοχεύει να συνεχίσει να καινοτομεί και να προσελκύει επενδύσεις. Η συνεργασία με άλλες χώρες στον τομέα της τεχνολογίας και της οικονομίας είναι επίσης βασική επιδίωξη.

Επιδιώξεις του Ιράν – Περιφερειακή κυριαρχία και επέκταση της επιρροής

Το Ιράν επιδιώκει να εδραιώσει τη θέση του ως περιφερειακή υπερδύναμη και να επεκτείνει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της υποστήριξης συμμαχικών καθεστώτων και παραστρατιωτικών οργανώσεων, όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Χούθι στην Υεμένη και η Χαμάς στην Παλαιστίνη. Η στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη αυτών των οργανώσεων βοηθά το Ιράν να επεκτείνει την επιρροή του και να αποσταθεροποιήσει τις αντίπαλες χώρες.

Πυρηνικό πρόγραμμα

Ένα από τα πιο επίμαχα θέματα είναι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το Ιράν επιδιώκει να αναπτύξει τις πυρηνικές του δυνατότητες, ισχυριζόμενο ότι το πρόγραμμα είναι ειρηνικό. Ωστόσο, πολλοί στη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, φοβούνται ότι το Ιράν προσπαθεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, κάτι που θα άλλαζε δραματικά την ισορροπία ισχύος στην περιοχή.

Αντιμετώπιση των κυρώσεων και οικονομική ανάπτυξη

Το Ιράν αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες λόγω του πυρηνικού του προγράμματος και της υποστήριξής του σε παραστρατιωτικές οργανώσεις. Μια βασική επιδίωξη του Ιράν είναι η άρση αυτών των κυρώσεων και η οικονομική ανάπτυξη μέσω της διεθνούς συνεργασίας και του εμπορίου.

Επικίνδυνο σενάριο περιφερειακής κλιμάκωσης

Η ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει κλιμακωθεί με τις δολοφονίες της ηγεσίας, πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Χαμάς και της Χεζμπολάχ καθώς είναι παραστρατιωτικές οργανώσεις που υποστηρίζει το Ιράν και έτσι αυτές οι συνθήκες αυξάνουν τον κίνδυνο περιφερειακής πολεμικής ανάφλεξης. Αν οι συγκρούσεις αυτές εξελιχθούν σε έναν περιφερειακό πόλεμο, οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές για την περιοχή.