Διάλυση της U.S.A.I.D. Απειλές στον Καναδά να γίνει η 51η πολιτεία. Ταπείνωση της Ουκρανίας. Τι συμβαίνει με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ; Κάποιοι την θεωρούν ως οδηγούμενη από την προσωπική απληστία ή την αγάπη του Προέδρου Τραμπ για τους δικτάτορες. Και τα δύο μπορεί να είναι αληθινά αλλά κανένα δεν λέει ολόκληρη την ιστορία. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τον Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ο πλούτος ή η ιδεολογία μιας χώρας αλλά το πόσο ισχυρή είναι. Πιστεύει ότι μπορεί να κυριαρχεί στους αδύναμους και να εκδηλώνει σεβασμό στους δυνατούς. Είναι μια στρατηγική τόσο παλιά όσο ο χρόνος. Λέγεται ρεαλισμός.

Μην με παρεξηγείτε. Πολλά από αυτά που κάνει ο Τραμπ στο εξωτερικό, όπως και αυτά που κάνει στο εσωτερικό, είναι κοντόφθαλμα και σκληρά. Αλλά διαπιστώνω επίσης στη διακυβέρνησή του μια αναγνώριση ότι η φιλελεύθερη διεθνής τάξη πραγμάτων ήταν δυνατή μόνο λόγω της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ και ότι οι Αμερικανοί δεν θέλουν να πληρώνουν πια τον λογαριασμό. Αυτός είναι ο ρεαλισμός – ένας χονδροειδής, μη στρατηγικός «ρεαλισμός του Νεάντερταλ», όπως τον αποκαλούσε κάποτε ο πολιτικός επιστήμονας Stephen Walt – αλλά μια μορφή ρεαλισμού ωστόσο.

Οι ρεαλιστές βλέπουν τον κόσμο ως ένα βάναυσο, άναρχο μέρος. Για αυτούς, η ασφάλεια δεν προέρχεται από τη διάδοση της ιδεολογίας της δημοκρατίας και τη δημιουργία διεθνών νόμων που πρέπει να επιβάλουμε στη συνέχεια αλλά από το να είμαστε ο ισχυρότερος νταής στην γειτονιά — και να αποφεύγουμε τις μάχες με άλλους νταήδες. Ο κ. Τραμπ θέλει να αποφύγει έναν πόλεμο με τη Ρωσία. Αυτό σημαίνει να σκληρύνουμε τις καρδιές μας με τα δεινά της Ουκρανίας.

Η ιστορία του ρεαλισμού χρονολογείται από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν η Αθήνα, μια υπερδύναμη εκείνης της εποχής, πολιόρκησε το νησί της Μήλου και ανακοίνωσε ότι αν ο λαός της δεν δεσμευόταν για την υποταγή τους, οι άντρες θα σφαγιάζονταν, οι γυναίκες και τα παιδιά θα υποδουλώνονταν και το νησί θα αποικιζόταν. Οι Μήλιοι διαμαρτυρήθηκαν ότι η Αθήνα δεν είχε δικαίωμα να το κάνει. Η Αθήνα αδιαφόρησε. Οι ευγενείς ιδέες είναι τόσο ανθεκτικές όσο ο στρατός που τις επιβάλλει. Οι Αθηναίοι πρόφεραν τη διάσημη ακόμα φράση στην ιστορία του Θουκυδίδη: «Οι δυνατοί κάνουν ό,τι μπορούν και οι αδύναμοι υποφέρουν ό,τι πρέπει».

Για να είμαι ειλικρινής, πιθανότατα θα είχαν λυγίσει το γόνατό μου και θα προτιμούσα να πολεμήσω αργότερα με μυστική αντίσταση. Αλλά οι αρχηγοί του Μήλου ήταν πιο γενναίοι από μένα. Επέλεξαν να πολεμήσουν. Το αποτέλεσμα ; Οι άνδρες σφαγιάστηκαν, τα γυναικόπαιδα σκλαβώθηκαν και το νησί αποικίστηκε. Ήταν ήρωες ή ανόητοι ; Εάν τους θεωρείτε ήρωες, είστε ένας φιλελεύθερος διεθνιστής, που πιστεύει ότι η ειρήνη και η ασφάλεια εξαρτώνται από δίκαιες κυβερνήσεις που τηρούν πεφωτισμένους κανόνες. Αν νομίζετε ότι ήταν ανόητοι είστε ρεαλιστής.

Την περασμένη εβδομάδα στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ έπαιξε τον ρόλο ενός Αθηναίου. Όταν είπε στον Πρόεδρο Ζελένσκι της Ουκρανίας, «Δεν έχετε τα χαρτιά αυτή τη στιγμή», μιλούσε για τη στρατηγική θέση της χώρας, όχι για ευγενείς ιδέες ή κοινές αξίες. Ένας λόγος που αυτή η κυβέρνηση μοιάζει τόσο αποπροσανατολιστική είναι ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ καθοδηγείται εδώ και δεκαετίες από το αντίθετο του ρεαλισμού. Οι βασικές μάχες στην Ουάσιγκτον, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, ήταν μεταξύ νεοσυντηρητικών που ήθελαν να διαδώσουν τη δημοκρατία μέσω πολέμου και φιλελεύθερων που ήθελαν να διαδώσουν τη δημοκρατία μέσω της ήπιας δύναμης όπως η U.S.A.I.D. για την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών.

Για χρόνια, οι ρεαλιστές διανοούμενοι εξορίζονταν στον ακαδημαϊκό χώρο ή αγνοούνταν. Ο Hans Morgenthau, ένας σημαντικός πολιτικός επιστήμονας του 20ου αιώνα που ήταν ένας από τους πιο διάσημους ρεαλιστές της γενιάς του, συμβούλεψε την κυβέρνηση Τζόνσον να μην επεκτείνει τον πόλεμο του Βιετνάμ και απολύθηκε το 1965. Ο George Kennan τάχθηκε κατά της επέκτασης του ΝΑΤΟ σε αυτές τις σελίδες το 1997, προβλέποντας ότι θα πυροδοτούσε τον ρωσικό μιλιταρισμό. Κανείς δεν άκουγε. Ο Brent Scowcroft είπε στον Πρόεδρο George W. Bush ότι η εισβολή στο Ιράκ θα ήταν σοβαρό λάθος. Αντιμετωπίστηκε ως outsider μετά από αυτό.

Όμως τα τελευταία χρόνια, ο ρεαλισμός δυναμώνει στην Ουάσιγκτον. Εμφανίστηκαν ρεαλιστικά think tank πολιτικής, όπως το Quincy Institute for Responsible Statecraft, το Defense Priorities και το Center for Anlysis of U.S.Grand Srtategy at the RAND Corporation. Η ταμπέλα «ρεαλιστής» περιγράφει ανθρώπους στη νέα διοίκηση, όπως ο αντιπρόεδρος JD Vance, ο υπουργός Εξωτερικών Marco Rubio και η διευθύντρια της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, Tulsi Gabbard. Ένας από τους σημαντικότερους ρεαλιστές στοχαστές αυτής της εποχής, ο Elbridge Colby είναι ο υποψήφιος του Trump για υφυπουργός Άμυνας για θέματα πολιτικής. «Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή του αμερικανικού ρεαλισμού», δήλωσε πρόσφατα στο Fox News ο γερουσιαστής Eric Schmitt.

Τι έφερε αυτή την στροφή ; Εν μέρει, είναι η ανασφάλεια. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η ασυναγώνιστη υπερδύναμη του κόσμου, οι Αμερικανοί είχαν την πολυτέλεια να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ για να προωθήσουν τη δημοκρατία, αγνοώντας ουσιαστικά το ενδιαφέρον της Κίνας για την Ταϊβάν και το ενδιαφέρον της Ρωσίας για την Ουκρανία. Σήμερα η Ρωσία και η Κίνα διαθέτουν υπερηχητικούς πυραύλους που ο στρατός των ΗΠΑ δεν γνωρίζει ακόμη πώς να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά. Η Κίνα έχει ήδη τη δυνατότητα να χτυπήσει δορυφόρους των ΗΠΑ στο διάστημα, καταστρέφοντας τα συστήματα GPS από τα οποία εξαρτώνται ο αμερικανικός στρατός και η οικονομία μας και η Ρωσία πιστεύεται ότι δοκιμάζει τέτοια όπλα.
Οι Αμερικανοί δεν είναι έτοιμοι για πόλεμο με την Κίνα. Στην πραγματικότητα, μεγάλο μέρος της βιομηχανικής ικανότητας που απαιτείται για να πολεμήσει έναν τέτοιο πόλεμο βρίσκεται τώρα στην Κίνα, χάρη στην αφέλεια των φιλελεύθερων διεθνιστών που αποφάσισαν να κάνουν την Κίνα το εργοστάσιο του κόσμου. Ακόμα κι έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους είναι ισχυρότεροι από την ομάδα της Ρωσίας και της Κίνας εάν σταθούν μαζί. Αλλά πολλοί Αμερικανοί δεν θέλουν πλέον να πολεμούν με τους συμμάχους μας για ευγενείς ιδέες στο εξωτερικό, ειδικά μετά από καταστροφικούς πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Το ερώτημα τώρα είναι ποια γεύση ρεαλισμού θα ενστερνιστεί ο Τραμπ. Επιθετικοί ρεαλιστές όπως ο John Mearsheimer βλέπουν τον πόλεμο με την Κίνα ως μια πολύ πραγματική και θανατηφόρα σοβαρή πιθανότητα και οτιδήποτε άλλο ως απόσπαση της προσοχής. Οι αμυντικοί ρεαλιστές υποστηρίζουν ότι οι μεγάλες δυνάμεις πρέπει να αποφεύγουν να κάνουν πράγματα που προκαλούν τα ασθενέστερα κράτη να χτίσουν τη δική τους ισχύ. Εκεί είναι που ο Τραμπ χωρίζει τους δρόμους του με πολλούς ρεαλιστές. Κανένας αληθινός ρεαλιστής δεν θα απειλούσε να προσαρτήσει τον Καναδά, τη Γάζα και τη Γροιλανδία, μου είπε ο Stephen Walt.

Ενώ ο Τραμπ ενστερνίζεται ορισμένα στοιχεία ρεαλισμού – υποχωρεί στους ισχυρούς και θυσιάζει τους αδύναμους – οι δασμολογικοί πόλεμοι και οι απειλές του εναντίον ειρηνικών γειτόνων θα μπορούσαν να καταλήξουν να είναι τόσο δαπανηρές όσο ο στρατιωτικός τυχοδιωκτισμός της προηγούμενης φιλελεύθερης τάξης. Ο Rajan Menon, ομότιμος καθηγητής στο City College της Νέας Υόρκης, μου είπε ότι οι άνθρωποι που περιμένουν από την κυβέρνηση Τραμπ «να ακολουθήσει το βιβλίο του ρεαλισμού» επιδεικνύοντας αυτοσυγκράτηση «θα απογοητευτούν πολύ».
Στη συνάντηση του Λευκού Οίκου ο Ζελένσκι υπενθύμισε στον Τραμπ ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να βλάψει και τους Αμερικανούς μια μέρα. «Δεν αισθάνεστε τώρα, αλλά θα το νιώσετε στο μέλλον», είπε ο κ. Ζελένσκι.

Ο Τραμπ προσβλήθηκε, απαντώντας: «Δεν το ξέρετε αυτό. Μη μας λέτε τι θα νιώσουμε».

Για τον κ. Τραμπ, η Αμερική είναι μια μεγάλη δύναμη που η Ρωσία δεν θα τολμούσε να επιτεθεί και η Ουκρανία είναι ένα πιόνι που μπορεί να θυσιαστεί. Αλλά εδώ είναι το θέμα με τις μεγάλες δυνάμεις: Όλες τελικά παρακμάζουν. Ο ρεαλισμός του Νεάντερταλ δεν τους σώζει. Αφού η Αθήνα λεηλάτησε τη Μέλος, η είδηση για τη βαναυσότητά της διαδόθηκε. Οι σύμμαχοί της στράφηκαν εναντίον της. Η Αθήνα έχασε τον πόλεμο. Οι ευγενείς ιδέες, όπως αποδεικνύεται, έχουν σημασία.

ΠΗΓΗ: New York Times

Βολοντίμιρ Ζελένσκι Ντόναλντ Τραμπ Ρωσία Ουκρανία ΗΠΑ