Την πλήρη νομική, αλλά ουσιαστική, διάσταση του ζητήματος της παραχώρησης αδειών στη Chevron για έρευνες νοτιοανατολικά της Κρήτης αναλύει στο Newsbomb ο διεθνολόγος Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, ο οποίος υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ότι ο πρόσφατος προσδιορισμός θαλασσοτεμαχίων από την Λιβύη που δεν ξεπερνά Βορείως τη μέση γραμμή προς την Ελλάδα και η αναγγελία της Αμερικανής Chevron ότι θα ερευνήσει τα δύο μεγάλα ελληνικά θαλασσοτεμάχια νοτίως του Κεντρικού και Ανατολικού ημίσεως της Κρήτης, επιβεβαιώνουν ότι τόσο η ίδια η Λιβύη, αλλά και διεθνείς παράγοντες αναγνωρίζουν την νομιμότητα των ελληνικών θαλάσσιων δικαιωμάτων στην περιοχή, μέχρι την μέση γραμμή προς Νότον (με την Λιβύη).

Η νομική διάσταση των θαλασσίων ερευνών στο Νότιο Κρητικό και η τουρκολιβυκή παρωδία οριοθέτησης

«Οι πρόσφατες εξελίξεις στο Δυτικά και Νοτίως της Κρήτης, παρέχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η Τουρκολιβυκή σύμπραξη και το μνημόνιο οριοθέτησης Τουρκίας-Λιβύης του Νοεμβρίου 2019, δεν έχουν παραγάγει νομικά αποτελέσματα και ισχυροί παράγοντες της Διεθνούς Κοινότητας, συνεχίζουν να αποδέχονται τις ρυθμίσεις του Δικαίου της Θάλασσας, όπως αυτές περιέχονται στην ομώνυμη Σύμβαση του 1982 του ΟΗΕ, που ο ίδιος ο Διεθνής Οργανισμός, αλλά και η Γενική Συνέλευσή του, όπως και το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (Χάγης), δηλώνουν ότι αντανακλούν και το Διεθνές Εθιμικό Δίκαιο. Άρα, δεσμεύουν αφενός όλα τα επικυρώσαντα Κράτη (περί τα 170) και επιπλέον και όλα τα υπόλοιπα Κράτη της Διεθνούς Κοινότητας, ως Εθιμικό Δίκαιο γενικής ισχύος», σχολιάζει στο Newsbomb, o Δρ. Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, διεθνολόγος και μόνιμος λέκτορας Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ.

Συνεπώς, σύμφωνα με τον ίδιο, αυτό που νομοθέτησε η Ελλάδα με τον Νόμο 4001 (άρθρο 156) του 2011, προβλέπει ότι, ελλείψει άλλου συμφωνημένου θαλάσσιου ορίου, η Ελλάς διεκδικεί (προσωρινά) όλες τις Θαλάσσιες Ζώνες που παρέχει το Διεθνές Δίκαιο στα παράκτια κράτη (Αιγιαλίτιδα, Συνορεύουσα, ΑΟΖ, Υφαλοκρηπίδα) μέχρι την μέση γραμμή με τις Θαλάσσιες Ζώνες των γειτονικών της παράκτιων χωρών.

«Για να ενισχύσει η Ελλάδα αυτήν την νόμιμη διεκδίκησή της, στη συνέχεια (2012-2014) προσδιόρισε 20 θαλασσοτεμάχια στο Ιόνιο, Νοτίως της Πελοποννήσου και Δυτικά και Νοτίως της Κρήτης, και προχώρησε σε διεθνή δημόσια πρόσκληση για την διενέργεια ερευνών σε όλη αυτή την θαλάσσια περιοχή. Επιπλέον, προχώρησε σε εκχώρηση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης σε ορισμένα από τα ερευνητικά θαλασσοτεμάχια αυτής της περιοχής. Η Ελλάδα δημοσίευσε σχετικούς χάρτες και έκτοτε αναγγέλθηκαν ξένες πετρελαϊκές εταιρείες που διεκδίκησαν την έρευνα σε συγκεκριμένα απ’ αυτά τα θαλασσοτεμάχια, με προοπτική την μελλοντική εκμετάλλευση πιθανών αποθεμάτων υδρογονανθράκων που θα εντοπίζονταν. Οι έρευνες (διασκοπήσεις, κ.λπ.) έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα», σημειώνει ο κ. Καρακωστάνογλου.

Σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή, το γεγονός ότι οι αμερικάνικες Exxon-Mobil και πρόσφατα η Chevron, κατέθεσαν το ενδιαφέρον τους και δεσμευτικές προτάσεις, αποδεικνύει ότι αποδέχονται την προσωρινή μέση γραμμή της Ελλάδος για την ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδα. Επίσης, η Λιβύη, πολύ πρόσφατα, με την χάραξη των δικών της ερευνητικών θαλασσοτεμαχίων στα Β.Δ. του Κόλπου της Σύρτης, επιβεβαίωσε έμμεσα ότι αποδέχεται την ελληνική μέση γραμμή προς Βορράν των ακτών της (προφανώς με συμπερίληψη της Γαύδου) και των δικών της (προσωρινών) Ζωνών ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας.

«Επειδή υπάρχει μερική επικάλυψη με την διεκδικούμενη από το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο περιοχή ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας στα Ανατολικά και Νότια της Κρήτης, μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι οι ισχυροί παράγοντες της Υφηλίου, δηλαδή οι ΗΠΑ, η Ε.Ε., οι κολοσσοί των πετρελαϊκών εταιρειών, ο ΟΗΕ, κ.λπ., δεν επείσθησαν με τις τουρκικές παράνομες μεθοδεύσεις και αποδέχονται την μέση γραμμή μεταξύ Ελλάδος (Πελοποννήσου-Κρήτης) και Λιβύης, ως προσωρινής, έστω, γραμμής για την οριοθέτηση της ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας στην περιοχή. Αντίθετα τα Τουρκολιβυκό μνημόνιο: α) υπογράφηκε από μία αναρμόδια Κυβέρνηση για τέτοιο κυριαρχικό θέμα θαλάσσιων συνόρων, στη Λιβύη, που έχει προσωρινό μεταβατικό χαρακτήρα για διεξαγωγή μόνο των εκλογών στην διχασμένη χώρα, β) το Δίκαιο της Θάλασσας δεν επιτρέπει διαγώνια οριοθέτηση ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας, αλλά μόνο απέναντι (αντίκρυ) ευρισκόμενων ακτών (η παρακείμενων). Όταν μάλιστα αυτό παραβιάζει δικαιώματα ενδιάμεσων παράκτιων Κρατών, είτε ηπειρωτικών είτε νησιωτικών ακτών, τότε αυτή η οριοθέτηση είναι απολύτως άκυρη και άρα ανυπόστατη. Η αποστολή του μνημονίου στον ΟΗΕ και η ανάρτησή του, δεν θεμελιώνει δικαιώματα υπέρ της Τουρκίας ή της Λιβύης, αλλά αποτελεί απλά μια μονομερή διεκδίκηση, την οποία τόσο η Ελλάδα ,η Ε.Ε, και άλλοι φορείς έχουν απορρίψει. Το ίδιο προφανώς γνωμοδότησαν και οι Νομικές Υπηρεσίες της EXXON-MOBIL και της CHEVRON», εξηγεί στο Newsbomb.

Στην περίπτωση του Τουρκολιβυκού μνημονίου «οριοθέτησης» , όπως σημειώνει ο κ. Καρακωστάνογλου, πρόκειται για αγνόηση των πλήρων δικαιωμάτων ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου, και της Ανατολικής Κρήτης.

«Ο πρόσφατος προσδιορισμός θαλασσοτεμαχίων από την Λιβύη που δεν ξεπερνά Βορείως την μέση γραμμή προς την Ελλάδα και η αναγγελία της Αμερικανής Chevron ότι θα ερευνήσει τα δύο μεγάλα ελληνικά θαλασσοτεμάχια νοτίως του Κεντρικού και Ανατολικού ημίσεως της Κρήτης, επιβεβαιώνουν ότι τόσο η ίδια η Λιβύη, αλλά και διεθνείς παράγοντες αναγνωρίζουν την νομιμότητα των ελληνικών θαλάσσιων δικαιωμάτων στην περιοχή, μέχρι την μέση γραμμή προς Νότον (με την Λιβύη). Η οριοθέτηση ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας Ελλάδος-Αιγύπτου, μερική από τον 26ο μέχρι τον 28ο μεσημβρινό προς Ανατολικά, αντιθέτως προς το Τουρκολιβυκό παράνομο μνημόνιο, γίνεται αποδεκτή και παράγει έννομες συνέπειες, τόσο μεταξύ Ελλάδος-Αιγύπτου, όσο και διεθνώς. Το ίδιο ισχύει και για τις οριοθετήσεις του 2003 και 2010 μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου και Ισραήλ, αντίστοιχα, που γίνονται αποδεκτές διεθνώς και οδήγησαν ήδη σε έρευνες και συντόμως και σε γεωτρήσεις, στα Κυπριακά θαλασσοτεμάχια, από Γαλλικές, Ιταλικές και άλλες εταιρείες. Η όποια τουρκική αντίδραση θα είναι παράνομη και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως τέτοια από την Κύπρο, την Ελλάδα, την Ε.Ε. και τα Κράτη στα οποία ανήκαν οι εταιρείες», υπογραμμίζει.

Η πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδος

Όλες οι προαναφερόμενες εξελίξεις δύνανται να λειτουργήσουν ως καταλύτης και για τη συνέχιση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου με τελικό αποδέκτη το Ισραήλ. Η Τουρκία είχε προηγουμένως επιχειρήσει να παρεμποδίσει το έργο αυτό, χρησιμοποιώντας το παράνομο μνημόνιο με τη Λιβύη προκειμένου να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας, αναπτύσσοντας πολεμικά πλοία για να εμποδίσει ερευνητικά σκάφη στην περιοχή, όπως στην Κάσο.

Εν κατακλείδι ο κ. Καρακωστάνογλου παραθέτει και μια σειρά από πληροφορίες-αξιολογήσεις για την πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδος.

«Κατά το Δίκαιο της Θάλασσας, στην ανοιχτή θάλασσα (διεθνή ύδατα), μεταξύ άλλων, επιτρέπεται για όλα τα Κράτη η ελευθερία επικοινωνίας, δηλαδή η κατασκευή σωληναγωγών και η πόντιση υποβρύχιων καλωδίων, στον βυθό, χωρίς έγκριση από τα γειτονικά Κράτη (α.87 1.γ ΔτΘ). Όπου υπάρχει νόμιμα οριοθετημένη ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδα, επίσης υπάρχει ελευθερία τοποθέτησης σωληναγωγών ή καλωδίων. Τότε όμως, μόνο όμως για τους σωληναγωγούς (που είναι πιο βαριές και σταθερές κατασκευές στον βυθό) (άρθρο 79 ΔτΘ), η χάραξη της πορείας τους πάνω στην Υφαλοκρηπίδα υπόκειται στη συναίνεση του παράκτιου Κράτους, ώστε να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι δικές του αντίστοιχες εγκαταστάσεις, που ενδεχομένως είναι ήδη τοποθετημένες εκεί. Το παράκτιο Κράτος δεν μπορεί να εμποδίζει , πάντως, την τοποθέτηση ή συντήρηση αυτών των καλωδίων ή αγωγών.

Στην περιοχή ανατολικά της Κάσου ή Βόρεια του Κόλπου του Αγ. Νικολάου της Κρήτης, όπου πρόσφατα εκδηλώθηκε παρενόχληση προς τα Ιταλικά ερευνητικά σκάφη που αποτύπωναν τον θαλάσσιο βυθό, από Τουρκικά πολεμικά πλοία, η περιοχή ήταν ανοιχτή θάλασσα, λίγο πέραν των 6 ν.μ. της Ελληνικής Αιγιαλίτιδας Ζώνης, και εντός της εν δυνάμει Αιγιαλίτιδας Ζώνης των 12 ν.μ. της Ελλάδος,αλλά και εντός της ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδας που οριοθετήθηκε από την Ελλάδα και την Αίγυπτο (από τον 26ο έως τον 28ο μεσημβρινό). Με δεδομένο ότι η Ελλάδα και η Ε.Ε. αλλά και άλλοι διεθνείς φορείς, έχουν καταγγείλει το Τουρκολιβυκό μνημόνιο οριοθέτησης, ως άκυρο και ανυπόστατο, αλλά και επειδή ισχύει στην περιοχή Κάσου-Αγ. Νικολάου η οριοθετηθείσα Ελληνική-Αιγυπτιακή ΑΟΖ/Υφαλοκρηπίδα (εν προκειμένω το ελληνικό τμήμα της) την οποία υπερασπίζονται και οι δύο χώρες και βέβαια η Ε.Ε., της οποίας τα θαλάσσια εξωτερικά σύνορα ταυτίζονται με τα αντίστοιχα ελληνικά, δεν υφίσταται καμία αρμοδιότητα της Τουρκίας για οποιοδήποτε έλεγχο, ή αδειοδότηση ερευνών για πόντιση καλωδίου. Και αυτό ισχύει, επιπλέον, ακόμη και αν δεν υπήρχε η Ελληνο-Αιγυπτιακή ΑΟΖ, και η περιοχή ήταν ανοιχτή θάλασσα, όπου ισχύει, όπως ήδη ανέφερα, και η ελευθερία επικοινωνίας. Άλλωστε, η ίδια η γεωγραφία καταδεικνύει σε ποιον ανήκει λόγω προφανούς γειτνίασης (στην Κάσο και στον Αγ. Νικόλαο) η θαλάσσια περιοχή όπου η επεκτατική Τουρκία επιχείρησε να προσδώσει στον εαυτό της θαλάσσια δικαιώματα, που καταφανώς ανήκουν στην Ελλάδα ή στην Διεθνή Κοινότητα, ως ελευθερία επικοινωνίας της ανοιχτής θάλασσας…!»

Βενιαμίν Καρακωστάνογλου ΑΟΖ Λιβύη Τουρκία LIFE Ελλάδα