Στις 15 Απριλίου 1989 σημειώθηκε η μεγαλύτερη τραγωδία στην ιστορία του βρετανικού ποδοσφαίρου. Στις 15:06 στο γήπεδο της Σέφιλντ Γουένσντεϊ στο Χίλσμπορο, ο ημιτελικός του Κυπέλλου Αγγλίας ανάμεσα στη Λίβερπουλ και τη Νότιγχαμ Φόρεστ διακόπηκε, ώστε ο κόσμος που ασφυκτιούσε στις κερκίδες να μπει στο χορτάρι για να γλιτώσει. 96 δεν τα κατάφεραν!

Ακόμα 766 άτομα τραυματίστηκαν και μέσα σε αυτούς ήταν ο Πίτερ Κάρνεϊ, ο οποίος διηγείται λεπτό προς λεπτό στο Sputniknews.gr, όσα βίωσε στο Χίλσμπορο και νιώθει τυχερός που επέζησε από αυτή την τραγωδία και τη διηγείται 31 χρόνια μετά.

«Ήμουν από τους τελευταίους που μπήκαν στη θύρα, όπου οι περισσότεροι πέθαναν»

Εκείνο το ηλιόλουστο Σάββατο, όλοι οι φίλοι της Λίβερπουλ είχαν κυκλώσει την ώρα 15:00 όπου ο διαιτητής θα σφύριζε για τη σέντρα του μεγάλου ματς με φόντο την πρόκριση στον τελικό. Όμως, κανείς δεν γνώριζε τι θα επακολουθούσε λόγω των υπεράριθμων φιλάθλων που εισήλθαν στις κερκίδες κυρίως στο βόρειο πέταλο του γηπέδου:

«Μπήκα στο γήπεδο μεταξύ 2:50 - 2:55 και ήμουν από τους τελευταίους ανθρώπους που μπήκαν στη θύρα 3, εκεί όπου οι περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν. Μπήκα στη κερκίδα μέσω μιας σήραγγας που ήταν γεμάτη και κινούμασταν πολύ αργά. Στα μισά του τούνελ, έχασα τη θέση μου. Όταν μπήκα μέσα, κοίταξα πίσω μου για να δω τον τρόπο που μπήκα. Καθώς προσπάθησα να γυρίσω και να ξανά σταθεροποιηθώ, είδα ένα σωρό ανθρώπους μπροστά μου και ένα σπασμένο κιγκλίδωμα. Έκανα μια προσπάθεια να πάω πίσω και αριστερά, προσπαθώντας να φτάσω σε μια ενα σημείο μπροστά από ένα κιγκλίδωμα, ένα ασφαλές μέρος», αναφέρει αρχικά ο επιζώντας.

«Δεν μπορούσα να μετακινήσω τα χέρια μου, πήγαινα με τη μάζα»

Ο Peter Carney νόμιζε μέχρι εκείνο το σημείο πως ήταν ασφαλής, αλλά οι χιλιάδες άνθρωποι που εισήλθαν στις κερκίδες, έκαναν την κατάσταση ασφυκτική και πολλοί φίλοι της Liverpool έγιναν ένα με τα προστατευτικά κιγκλιδώματα:

«Μετά από μερικά λεπτά, σκέφτηκα ότι έφτασα κοντά σε αυτό το ασφαλές μέρος, υπήρχε ένα άτομο ανάμεσα μου και στο κιγκλίδωμα. Κινιόμουν μαζί με τη μάζα των ανθρώπων, αλλά ήμουν τόσο σταθερός όσο δεν ήμουν από τότε που μπήκα στη κερκίδα. Έτσι έκατσα εκεί, παρόλο που κινιόμουν ακόμα ανάλογα με τους άλλους. Δεν μπορούσα να μετακινήσω τα χέρια μου από τα πλευρά μου και πατούσα στα δάχτυλα των ποδιών. Τόσο εγώ, όσο και άλλοι, ουρλιάζαμε στην αστυνομία μπροστά από τον φράχτη για να ανοίξουν την πύλη ασφαλείας για να μας αφήσουν έξω και να μπούμε μέσα στο γήπεδο. Η αστυνομία μας αγνόησε», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Η Αστυνομία στη τραγωδία του Χίλσμπορο

«Παρατήρησα ότι το πρόσωπο ενός ανθρώπου δίπλα μου γινόταν μπλε»

Η Αστυνομία παρότι έβλεπε πως η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη, δεν έκανε κάτι άμεσα και οι πιο τυχεροί, όπως ο Πίτερ, έπρεπε να σκεφτούν από μόνοι τους πώς θα σωθούν:

«Σταμάτησα να φωνάζω για βοήθεια, δεν υπήρχε ανταπόκριση. Επικεντρώθηκα στο να σώσω την αναπνοή μου, καθώς η κατάσταση χειροτέρευε. Παρατήρησα ότι το πρόσωπο ενός ανθρώπου δίπλα μου άλλαζε χρώμα, γινόταν μπλε. Πήρα μια συνειδητή απόφαση να αποσπάσω τον εαυτό μου, να "απενεργοποιήσω" αυτό που συνέβαινε στη κερκίδα και να επικεντρωθώ στο να συνεχίσω να έχω την αναπνοή και τον μυαλό μου».

«Έψαχνα για αέρα, ήμουν σαν ένα ψάρι έξω από το νερό»

Όσο περνούσαν τα δευτερόλεπτα, τόσο η κατάσταση γινόταν και πιο σοβαρή, με τον πανικό να επικρατεί. Ο φίλος της Λίβερπουλ αναφέρει:

«Προσπάθησα να αλλάξω αυτό που έβλεπα. Θυμάμαι συγκεκριμένα έναν παίκτη της Νότιγχαμ Φόρεστ, τον Πάρκερ, να τρέχει σε μια ευθεία γραμμή μερικές φορές. Κοίταξα την κερκίδα στα αριστερά μου, έπειτα κοίταξα αυτήν στα δεξιά μου, μετά την κερκίδα απέναντι, τους παίκτες στο γήπεδο, τους ανθρώπους εκτός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου. Κοίταζα αλλού για να συνεχίσω να ζω. Σιγά - σιγά, άρχιζα να κοιτάζω πιο ψηλά προς την οροφή σε κάθε κερκίδα. Ένιωσα ότι πήγαινα ψηλότερα πάνω από αυτό που γινόταν, νόμιζα ότι το κεφάλι και οι ώμοι μου ήταν πάνω από τους άλλους ανθρώπους γύρω μου. Έψαχνα για αέρα, ήμουν σαν ψάρι έξω από το νερό».

Τα κιγκλιδώματα στη τραγωδία του Χίλσμπορο

«Έβλεπα τον εαυτό μου να συνθλίβεται από έναν κύκλο ανθρώπων»

Αρκετοί οπαδοί αναγκάστηκαν να σκαρφαλώσουν στο πάνω διάζωμα για να σωθούν ή να πηδήξουν μέσα στον αγωνιστικό χώρο και ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης νόμιζε πως πρόκειται για μια ακόμα εισβολή από χούλιγκανς στον αγωνιστικό χώρο και ζήταγε από τον κόσμο να επιστρέψει στη θέση του με τον επιζώντα της τραγωδίας να τονίζει:

«Κοίταζα τους λόφους και τον ουρανό πάνω από την οροφή της απέναντι κερκίδας. Τότε, τα σύννεφα μετατράπηκαν σε ένα σωλήνα σύννεφου, σαν ένας τεράστιος σωλήνας από βαμβάκι και η όρασή μου ταξίδευε κάτω από αυτόν τον σωλήνα. Στη συνέχεια, ήταν σαν να κοιτούσα τον εαυτό μου, 31 μέτρα πάνω από όσα γίνονταν. Έβλεπα τον εαυτό μου να συνθλίβεται από έναν κύκλο ανθρώπων, με το κεφάλι και τους ώμους μου κάτω από το ύψος του στήθους των άλλων ανθρώπων».

«Σκέφτηκα την έγκυο γυναίκα μου παρότι το μυαλό μου ήταν κενό»

Ο αγώνας διεκόπη έπειτα από έξι λεπτά, με το BBC που μετέδιδε το ματς να δείχνει τη φρίκη σε τηλεοπτική μετάδοση. Ο 30χρονος τότε φίλος των «κόκκινων» καταλάβαινε πως αρχίζει να πεθαίνει, αφού δεν έβλεπε πώς θα μπορούσε να σωθεί από αυτό και πέρασε μπροστά από τα μάτια του η σύζυγός του και ένα νέο που είχε μάθει πριν από 10 μέρες:

«Καθώς έβλεπα τον εαυτό μου να συνθλίβεται, η τελευταία μου συνειδητή σκέψη ήταν στη γυναίκα μου. "Τι γίνεται με την Τίνα; Την Τίνα και το μωρό". Μόλις 10 ημέρες πριν, μάθαμε ότι η γυναίκα μου ήταν έξι εβδομάδων έγκυος και θα γινόμουν για πρώτη φορά μπαμπάς. Η όρασή μου έγινε μαύρη και το μυαλό μου ήταν κενό. Θυμάμαι ότι αισθάνομαι χτυπήματα στο στήθος μου, τα οποία μπορεί να ήταν άνθρωποι που μου έκαναν ανάνηψη ή άνθρωποι που προσπαθούσαν να με κάνουν να συνέλθω. Τότε άκουσα ήχους και τα τέσσερα άκρα μου τα ένιωσα τεντωμένα. Μάλλον κάποιοι με μετέφεραν πίσω από το τούνελ από το οποίο μπήκα. Δεν γνωρίζω. Ήμουν αναίσθητος. Είχα ζήσει μια εμπειρία σχεδόν θανάτου».

«Η όρασή μου από θολή έγινε καθαρή, είδα νεκρούς δίπλα μου»

Οι νεκροί είχαν συντριπτικά κατάγματα του κρανίου ή του θώρακα, εσωτερική αιμορραγία ή βαθιά τραύματα από τα γαμψά σιδερένια κάγκελα που μπήκαν στο σώμα τους. Ο Άγγλος φίλαθλος ήταν τυχερός μέσα στην ατυχία του και θα μπορούσε να είχε βρεθεί και αυτός μέσα στη λίστα των 96, αλλά για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο, όπως τονίζει, βρήκε τις αισθήσεις του:

«Ξαναβρήκα τις αισθήσεις μου, μεταξύ της σήραγγας και του τείχους του σταδίου, ξαπλωμένος σε θέση ανάρρωσης. Ο θόρυβος μετατράπηκε σε ήχους και η όρασή μου από θολή έγινε καθαρή, κοιτάζοντας μια σειρά νεκρών ανθρώπων δίπλα στον τοίχο του σταδίου. Ένα άτομο είχε φουσκωμένη κοιλιά και το σακάκι του κάλυπτε το πρόσωπό του. Ένας αστυνομικός στάθηκε μπροστά του, με κοίταξε».

«Από τον φίλο μου συνειδητοποίησα ότι ήμουν ζωντανός, έκλαψα»

Ο Πίτερ δεν είχε πάει μόνος του στο γήπεδο, αλλά με έναν φίλο του, τον Μικ, τον οποίο είχε χάσει μέσα στον χαμό που γινόταν και στο τέλος ειδώθηκαν σώοι και ασφαλείς:

«Σκέφτηκα "είμαι εδώ, είμαι εδώ". Ο φίλος μου, ο Μικ, με τον οποίο είχα πάει στο γήπεδο, ήρθε από πίσω μου, κούνησε τον δεξί ώμο μου και με κοίταξε. Τον θυμήθηκα, με κοίταξε και ένιωσα τα δάκρυα που έτρεχαν στο πρόσωπό μου. Νόμιζα ότι με είδε να κλαίω, συνειδητοποίησα ότι ήμουν ζωντανός και με είχε κουνήσει. Δεκαέξι χρόνια αργότερα, μου είπε ότι με συγκλόνισε και με κοίταξε στα μάτια. Μου είπε ότι του είπα: "Μην με αγγίζεις, γαμώτο πονάω παντού"».

Η περιπέτεια του Πίτερ Κάρνεϊ φαινόταν πως πέρασε, αλλά, για προληπτικούς κυρίως λόγους, έπρεπε να πάει στο νοσοκομείο και να περάσει από όλες τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις, ώστε να βεβαιωθούν ότι δεν έχει κάποιο εσωτερικό τραύμα:

«Μετά από όλο αυτό μεταφέρθηκα σε ένα ασφαλές μέρος, καθόμουν με την πλάτη σε έναν τοίχο. Ακόμα δεν μπορούσα να νιώσω τα πόδια μου. Λίγο αργότερα, με μετέφεραν σε ασθενοφόρο σε νοσοκομείο, όπου έκανα εξετάσεις και ακτινογραφίες. Μου δόθηκε ένα κρεβάτι σε ένα θάλαμο, τότε ένας γιατρός ήρθε και τον ρώτησα αν θα μπορούσα να πάω σπίτι. Ο γιατρός είπε ότι ήθελε να μείνω στο νοσοκομείο, αλλά επειδή ο φίλος μου ήταν μαζί μου, είπε θα με επανεξετάσει σε μια ώρα. Ακριβώς μια ώρα μετά, ο γιατρός επέστρεψε και με άφησε να πάω στο σπίτι μου, επειδή ο Μικ είχε φέρει το αυτοκίνητο στο νοσοκομείο και θα με πήγαινε κατευθείαν στο σπίτι μου. Τηλεφώνησα στη γυναίκα μου από τον θάλαμο και μετά πήγαμε σπίτι», θυμάται.

Η 15η Απριλίου 1989 θα μείνει για πάντα χαραγμένη στη μνήμη του Πίτερ, ολόκληρου του βρετανικού ποδοσφαίρου, αλλά και πολλών φιλων της στρογγυλής θεάς:

«Δεν πρόκειται να ξεχάσω τίποτα από όλα αυτά. Έπρεπε να θυμηθώ τα πάντα για να καταλάβω και να συνειδητοποιήσω τι είχα περάσει. Ήταν η χειρότερη μέρα της ζωής μου. Δεν ήξερα κανέναν από αυτούς που σκοτώθηκαν. Από τότε, όμως, γνωρίζω πολλές από τις οικογένειές τους και μαθαίνω τι άνθρωποι ήταν», εξιστορεί ο 61χρονος σήμερα οπαδός των reds.

Ο Βρετανός φίλος του ποδοσφαίρου έζησε από μέσα την τραγωδία του Χίλσμπορο και, όπως είναι λογικό, φοβήθηκε, όχι μόνο τη μέρα του αγώνα, αλλά και μετά. Ακόμα και σήμερα...

«Φοβόμουν να πάω σε αγώνα αμέσως μετά το Χίλσμπορο. Αλλά οι παίκτες έπρεπε να παίξουν, οπότε έπρεπε να τους υποστηρίξω. Ήμουν ευτυχής που είδα το τέλος της σεζόν το 1989. Ο φόβος έχει γίνει όλο και λιγότερος καθώς τα χρόνια έχουν περάσει. Ακόμα αισθάνομαι λίγο επιφυλακτικός όταν πηγαίνω σε ένα γήπεδο. Προσέχω πάντα η θέση μου να είναι κοντά στην έξοδο. Στο Άνφιλντ είμαι τυχερός που η θέση μου βρίσκεται δίπλα σε μια έξοδο και πολύ κοντά στον αγωνιστικό χώρο», εξομολογείται.

«Στην Αθήνα ήταν η χειρότερη εμπειρία μου μετά το Χίλσμπορο»

Ο Πίτερ Κάρνεϊ συνέχισε να ακολουθεί την αγαπημένη του ομάδα στα εκτός έδρας παιχνίδια της και βρέθηκε στην Αθήνα το 2007 για τον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ απέναντι στη Μίλαν, μια εμπειρία που δεν θα ξεχάσει ποτέ:

«Ο τελικός του Τσάμπιονς Λιγκ στην Αθήνα το 2007, ήταν η χειρότερη εμπειρία που είχα σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μετά το Χίλσμπορο. Πήγα με τον γιο μου, τον Τόμας, και του είπα ότι αυτός είναι ο τελευταίος ποδοσφαιρικός αγώνας που θα έχω πάει ποτέ. Η διοργάνωση ήταν άθλια. Δεν απόλαυσα το παιχνίδι, αλλά ήμουν ευτυχής που βγήκα από το γήπεδο ζωντανός. Πάλι».

«Όλοι ήταν υπεύθυνοι για την τραγωδία»

Επρεπε να περάσουν πολλά χρόνια για να διαλευκανθεί η υπόθεση και να λάμψει η αλήθεια, με την Ανεξάρτητη Αρχή, η οποία επιστρατεύτηκε από τις οικογένειες των θυμάτων, να αποκαλύπτει σωρεία παραλείψεων από την τότε κυβέρνηση και να ξεκαθαρίζει πως ευθύνη για την τραγωδία δεν είχαν οι οπαδοί της Λίβερπουλ.

«Όλοι ήταν υπεύθυνοι που είχαν την ευθύνη για την ασφάλεια του αγώνα. Η Σέφιλντ Γουένσντεϊ επειδή δεν κράτησε το γήπεδό της σε ασφαλή κατάσταση. Οι μηχανικοί που άλλαξαν τη διάταξη των κερκίδων, το δημοτικό συμβούλιο του Σέφιλντ επειδή δεν εξασφάλιζε ότι το γήπεδο ήταν ασφαλές, η Αστυνομία του Νότιου Γιορκσάιρ για κακή διαχείριση της εκδήλωσης και η υπηρεσία ασθενοφόρων του Νότιου Γιορκσάιρ επειδή δεν ανταποκρίθηκε τον κωδικό ασφαλείας. Οι ανασυγκροτημένες έρευνες αποφάσισαν ότι τα θύματα σκοτώθηκαν παράνομα και οι επιζώντες και οι υποστηρικτές του σταδίου δεν συνέβαλαν στην επικίνδυνη κατάσταση», θεωρεί.

Το πανό του Πίτερ Κάρνεϊ για την τραγωδία της Θύρας 7 και του Χίλσμπορο

«Έφτιαξα ένα πανό για την κοινή θλίψη των οπαδών του Ολυμπιακού και της Λίβερπουλ»

Μια παρόμοια τραγωδία με αυτή του Χίλσμπορο είναι και της Θύρας 7 του Ολυμπιακού με τον Πίτερ να την γνωρίζει και να έχει φτιάξει πανό για αυτό το λόγο, αφού είναι ο άνθρωπος που... στολίζει το Άνφιλντ με τις δημιουργίες του:

«Γνωρίζω την τραγωδία της Θύρας 7. Πάντα με "ζεσταίνει" να βλέπω τα πανό του Ολυμπιακού να φέρουν το σύνθημα της Θύρας 7. Μου θυμίζει, πόσο σημαντικό είναι, να κρατάς εκείνους που σου λείπουν κοντά στην καρδιά σου. Έφτιαξα ένα πανό για να σηματοδοτήσω την κοινή εμπειρία και την κοινή θλίψη των οπαδών του Ολυμπιακού και της Λίβερπουλ».

Λόγω της τεράστιας έξαρσης του κορονοϊού στη Μεγάλη Βρετανία το φετινό μνημόσυνο των 96 φίλων της Λίβερπουλ δεν θα πραγματοποιηθεί, όπως μας εξηγεί:

«Το μνημόσυνο για το Χίλσμπορο ακυρώθηκε. Οι οικογένειες των θυμάτων σχεδιάζουν πρωτοβουλίες υποστήριξης που περιλαμβάνουν την εμφάνιση εικόνων στα παράθυρα του σπιτιού τους, την ανάρτηση πανό, τηλεδιάσκεψη, προγράμματα κοινωνικών μέσων και άλλες προσπάθειες για προσφορά και αναζήτηση υποστήριξης σε ασφαλές στυλ. Η Λίβερπουλ συμφώνησε να εμφανίσει το πρωτότυπο Hillsborough Memorial Banner, το οποίο έφτιαξα την εβδομάδα μετά την καταστροφή».

Ο 61χρονος, σήμερα, επιζώντας της τραγωδίας του Χίλσμπορο ανησυχεί για τον COVID-19 που έχει πλήξει τη Μεγάλη Βρετανία και συγκρίνει τα δυο περιστατικά:

«Μου φαίνεται ότι υπάρχουν εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ της καταστροφής του Χίλσμπορο και της κρίσης του κορονοϊού. Οι αρχές δεν κατάφεραν να προετοιμαστούν σωστά, έχουν κακοδιαχειριστεί την κρίση και επί του παρόντος κατηγορούν τα θύματα, κατηγορώντας τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας ότι κάνουν κακή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας. Κατά συνέπεια πολλοί άνθρωποι θα πεθάνουν άσκοπα. Μου φαίνεται επίσης ότι δεν μας λένε τον αληθινό αριθμό θανάτων. Πολλοί άνθρωποι στα σπίτια φροντίδας (ΚΑΠΗ) έχουν πεθάνει από κορονοϊό και δεν υπολογίζονται στα επίσημα στοιχεία».

Ο Πίτερ δεν ανησυχεί μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για την 87χρονη μητέρα του που βρίσκεται στις ευπαθείς ομάδες:

«Σε μια θετική προοπτική, πολλοί άνθρωποι βοηθούν άλλους λιγότερο τυχερούς από τους ίδιους. Πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις και κοινότητες υποστηρίζουν άτομα που βρίσκονται σε δύσκολες καταστάσεις. Οι φίλαθλοι που υποστηρίζουν το Foodbanks αύξησαν την υποστήριξη που δίνουν σε άτομα που αγωνίζονται για να επιβιώσουν σε κανονικές συνθήκες και σε άλλους που έχουν προβλήματα εξαιτίας του COVID-19. Η Λίβερπουλ και οι παίκτες τους βοήθησαν πολύ. Η ομάδα υποστηρικτών του Λίβερπουλ, Spirit of Shankly, έχει οργανώσει δέματα τροφίμων για ευάλωτα άτομα. Υπάρχουν πολλά παρόμοια σχήματα. Είναι κάτι που σε αγγίζει σε συγκινεί. Σε προσωπικό επίπεδο, οι αρχές Απριλίου είναι πάντα μια άβολη ημερομηνία λόγω της επετείου του Χίλσμπορο και δυσκολεύομαι να αντιμετωπίσω το Πάσχα. Προσθέστε και τον κορονοϊό και μπορείτε να καταλάβετε γιατί με έχουν επηρεάσει αρνητικά. Ανησυχώ για τη μαμά μου, η οποία είναι 87 ετών και ζει μόνη. Έχω χάσει το μισό εισόδημά μου. Στα θετικά, κατάφερα να ανταποκριθώ σε νέα πανό. Εκτιμώ την υποστήριξη που προσφέρουν η οικογένεια και οι φίλοι μου και προσπαθώ να προσφέρω την ίδια υποστήριξη σε άλλους».

Η Premier League έχει ανασταλεί λόγω του κορονοϊού με τη Λίβερπουλ να είναι σίγουρα πρωταθλήτρια, αλλά υπάρχει περίπτωση να μην σηκώσει το τρόπαιο, αν το αγγλικό πρωτάθλημα διακοπεί οριστικά. Ποια, είναι, όμως η άποψη του κόκκινου οπαδού;

«Η Λίβερπουλ κέρδισε το φετινό Πρωτάθλημα εδώ και πολύ καιρό. Είμαστε πολύ μπροστά από τις άλλες ομάδες, που μόνο με κιάλια μπορούν να μας δουν. Εάν η σεζόν δεν ολοκληρωθεί, οι αρχές έχουν την ευθύνη να αναγνωρίσουν την μορφή αυτής της αξιοσημείωτης ομάδας. Είναι η μόνη απόφαση που δεν επηρεάζει τους άλλους. Νομίζω ότι η σεζόν θα τελειώσει, αλλά φοβάμαι ότι τα παιχνίδια θα παιχτούν σε άδεια στάδια».

Τέλος, ο Άγγλος έστειλε το μήνυμα του στη χώρα μας:

«Σας ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να εκφράσω πώς είναι τα πράγματα για μένα. Ήταν χρήσιμο να εξερευνήσω τις σκέψεις μου και να προσπαθήσω να κατανοήσω την κατάσταση. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων να απευθύνομαι στον λαό της Ελλάδας γιατί έχω επισκεφτεί αρκετές φορές την Ελλάδα. Έχω έρθει στην Αίγινα, στην Κρήτη, στην Κέρκυρα, στην Πάργα, στη Ζάκυνθο και στη Σκιάθο. Όπου ήμουν, οι άνθρωποι ήταν υπέροχοι. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους στην Ελλάδα για τους θερμούς τρόπους τους και να τους ευχηθώ τα καλύτερα με αυτήν την κρίση. Ευχαριστώ που με άκουσες. Μείνετε ασφαλείς και φροντίστε τον εαυτό σας».