Από τον Δεκαπενταύγουστο του 2010 και κάθε χρόνο τελούταν στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο αρχιερατική Θεία Λειτουργία, με την παρουσία του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Βαρθολομαίου, Ελλήνων Επισκόπων και άλλων σημαντικών προσώπων της ελληνικής πολιτείας.

Πως όμως ξεκίνησε να λειτουργεί ξανά το ιστορικό μοναστήρι στον Πόντου και ποιός ήταν ο ρόλος του Ιβάν Σαββίδη.

Ας πάρουν τα πράγματα από την αρχή. Όπως βίωσε ο ελληνισμός την κεμαλική μανία, έτσι και η μονή καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1922. Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα έγιναν προσπάθειες αναστήλωσης και πήρε μορφή μουσειακού χώρου για την προσέλκυση τουριστών. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος κόσμος ποντιακής καταγωγής συνέρρεε την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου στο Μοναστήρι. Και όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τη Ρωσία, την Αρμενία, τη Γεωργία και την Ουκρανία. Μην ξεχνούμε ότι οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης υπήρξαν υποδοχείς προσφυγικού ρεύματος, μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Ελληνορώσος τότε βουλευτής της Δούμα (ρώσικο κοινοβούλιο) με το κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, Ιβάν Σαββίδης, ο οποίος εξαιτίας ενός ελληνοτουρκικού επεισοδίου, βοήθησε τα μέγιστα για να λειτουργήσει ξανά το Μοναστήρι, μετά από 88 έτη.

Τα επεισόδια του 2009

Ήταν τον Αύγουστο του 2009, χρονιά, στην οποία το μοναστήρι είχε μεγάλη κοσμοπλημμύρα. Οι πιστοί συνέρρεαν με τσάρτερ και λεωφορεία, από Βόρεια Ελλάδα και Ρωσία. Την ημέρα που έγινε το συμβάν υπήρχαν 2000 άτομα στη Μονή, όπου προσκλήθηκε ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη, Βησσαρίων. Με τη σύμφωνη γνώμη του Ιβάν Σαββίδη, ο τότε εφημέριος του Αγίου Γεωργίου, Φαναρίου, φόρεσε τα άμφια του (οι Τούρκοι απαγορεύουν να φορούνε οι ιερείς τα ράσα τους) και έψαλλε δέηση. Με το που είπε το «Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ἡμῶν, πάντοτε…», δεν πρόλαβε να ψελλίσει τις ευχές και οι Τούρκοι σταμάτησαν την προσευχή. Συγκεκριμένα, η διευθύντρια του Μουσείου (έτσι έχει χαρακτηριστεί επίσημα ο ιστορικός χώρος της Παναγίας Σουμελά από τους Τούρκους) άρχισε να φωνάζει στα τούρκικα,«αυτό που κάνετε είναι απαράδεκτο, δεν επιτρέπεται».

Δημιουργήθηκε μία ένταση, ο Σαββίδης ζήτησε να συνεχίσουν και η υπεύθυνη του μνημείου πήρε με τσαμπουκά τα κεριά από τα χέρια του και τα έσβησε μπροστά του. Λάδι στη φωτιά έριξαν με τη συμπεριφορά τους, κάποιοι εκπρόσωποι της ελληνικής πολιτικής σκηνής εκείνης της εποχής, οι οποίοι έβαλαν τον κόσμο να ψάλει τον εθνικό ύμνο, κάτι που μπορείτε να δείτε και στο βίντεο.

Η υπόσχεση και η επαναλειτουργία

Η κατάσταση αποκλιμακώθηκε με τον νυν ιδιοκτήτη της ΠΑΕ ΠΑΟΚ να βγάζει λόγο, στον οποίο έδωσε την υπόσχεση, ότι θα κάνει τα πάντα για να επαναλειτουργήσει η Μονή. «Κανείς δεν μπορεί να μας σταματήσει ως ορθόδοξους να προσευχόμαστε στον ιερό χώρο της πατρίδας μας», είχε αναφέρει μεταξύ άλλων. Για να ανάψει το… πράσινο φως από του τουρκικό κράτος συνέκλιναν δύο προσπάθειες, από τη μεριά του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και από την πλευρά του Σαββίδη, ο οποίος είχε και ρωσική βοήθεια. Έτσι τον Ιούνιο του 2010, η τουρκική κυβέρνηση, διά του υπουργού Πολιτισμού, Ερτουγρούλ Γκιουνάι, έκανε δεκτό το αίτημα και έδωσε την άδεια να τελείται Θεία Λειτουργία, μία φορά τον χρόνο, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Τον Δεκαπενταύγουστο του 2010 (έναν χρόνο από το επεισόδιο) μέσα σε κλίμα κατάνυξης τελέστηκε η πρώτη Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος, εννέα δεκαετίες από την καταστροφή και ερήμωσή της Μονής, συλλειτούργησε μαζί με τον Ρώσο επίσκοπο Ποντόλσκ και βικάριο του Πατριαρχείου Μόσχας, Τύχωνα. Ο Βαρθολομαίος στην ομιλία αναγνώρισε τη συμβολή της ρωσικής ορθοδόξου εκκλησίας για την επαναλειτουργία της Μονής. Και αν τα λόγια του ηγήτορα της Ορθοδοξίας συγκίνησαν, ο κόσμος συγκλονίστηκε με το λόγο του μακαριστού πλέον, Μητροπολίτη Δράμας (και πρώην ηγουμένου της Παναγίας Σουμελάς Βερμίου), κυρού Παύλου, ο οποίος τραγούδησε μαζί με το πλήθος ένα παλιό παραδοσιακό ποντιακό τραγούδι (Η Παναγία λειτουργά) με τη συνοδεία λύρας.

Η πρόταση Σαββίδη στον Ερντογάν

Αξίζει να σημειωθεί, ότι στη λειτουργία του 2015, ο Σαββίδης έκανε, δημοσίως (στην κάμερα της ΕΡΤ3), μία σημαντικότατη πρόταση προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τον κάλεσε να μετατραπεί ξανά σε χριστιανικός, ορθόδοξος, ναός, η Αγία Σοφία, Τραπεζούντος, η ομορφότερη εκκλησία στον Πόντο, η οποία χτίστηκε από τον Μανουήλ Α’ Μεγάλο Κομνηνό (1238-1263). Σε αντάλλαγμα προθυμοποιήθηκε να χτίσει, με τη μορφή δωρεάς, τζαμί, σε άλλη περιοχή της πρωτεύουσας της πρώην αυτοκρατορίας των Κομνηνών. Από την αντίθετη πλευρά δεν υπήρξε καμία αντίδραση και το θέμα έμεινε εκεί.

Παναγία Σουμελά Ιβάν Σαββίδης ΠΑΟΚ