Μια ευρωπαϊκή «οικογένεια», ένας «ζωντανός» οργανισμός, μια ένωση «δημοκρατιών» της «γηραιάς» ηπείρου, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), κοιτάει «προσεκτικά» προς τα Βαλκάνια. Αυτά ήταν ανέκαθεν πεδίο σημαντικών γεωπολιτικών εξελίξεων. Μάλιστα στην τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα έγινε και πόλεμος στην χερσόνησο του Αίμου. Γιατί μπορεί άραγε η ΕΕ να κοιτάει προς τα εκεί; Ποιοι είναι οι στόχοι της;

Η πολιτική της ΕΕ

Η πολιτική που χαράζει η ΕΕ όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα λέγαμε πως σχετίζεται με την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας. Αυτό συμβαίνει καθώς για τη διεύρυνση της, περιλαμβάνει την μελλοντική ένταξη των «Δυτικών Βαλκανίων» ως κράτη-μέλη αυτής. Ποια είναι αυτά τα κράτη όμως; Στα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν Σερβία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κόσοβο, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, μη μέλη της ΕΕ. Η ΕΕ αναθερμαίνει την ενταξιακή διαδικασία για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.

Ειδικότερα, στην τακτική σύνοδο κορυφής του Μαρτίου 2024 έδωσε το πράσινο φως για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, η οποία δεν είναι ακόμα σταθερό κράτος, καθώς κυβερνάται με έναν διαφορετικό από τα άλλα κράτη τρόπο. Αυτή η χώρα έχει λοιπόν το καθεστώς της υποψήφιας χώρας μαζί με τις Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Με άλλα λόγια, αυτές βρίσκονται στο στάδιο της «μεταφοράς» ή ενσωμάτωσης της νομοθεσίας της ΕΕ στο εθνικό τους δίκαιο. Μία μόνο από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, το Κόσοβο, έχει το καθεστώς της δυνάμει υποψήφιας χώρας, καθώς δεν πληροί ακόμη τους όρους προσχώρησης σ’ αυτήν. Αξίζει να αναφερθεί πως στον κατάλογο των υποψήφιων χωρών είναι η Μολδαβία, η Γεωργία και η Ουκρανία. Άρα, από τα παραπάνω προκύπτει πως η ΕΕ επιθυμεί να εντάξει ως κράτη-μέλη της χώρες που βρίσκονται κοντά στην γεωγραφική θέση της Ρωσίας.

Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ

Πρακτικά όμως, μπορούν τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων να ενταχθούν στην ΕΕ; Ένα από τα καίρια σημεία στην ένταξη μιας χώρας στην ΕΕ, είναι αυτή να πληροί τα κριτήρια προσχώρησης. Τα κριτήρια ορίστηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης το 1993 και συχνά αναφέρονται ως «κριτήρια της Κοπεγχάγης». Η όλη διαδικασία δεν είναι κάτι απλό. Δεν είναι κάτι που ολοκληρώνεται σε μερικές ημέρες. Ωστόσο, στη Σύνοδο Κορυφής στο Βερολίνο, σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων μερικές ημέρες πριν (14 Οκτ 2024), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επεσήμανε το αναθεωρημένο ενδιαφέρον της ΕΕ για τη διεύρυνση και την ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών που αφορούν τα Δυτικά Βαλκάνια με σεβασμό στις αρχές της ΕΕ. Επίσης, ότι η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία προσέδωσε περισσότερη «σαφήνεια» στο θέμα. Μιλώντας σε Έλληνες ανταποκριτές στο περιθώριο της Συνόδου Koρυφής στο Βερολίνο ο υπ. Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, ανέφερε: «Η ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων είναι σημαντική για να μπορέσει να εδραιωθεί στην περιοχή μας ειρήνη, ευημερία, να αποφύγουμε τους εθνικισμούς, να χαράξουμε μια πορεία, η οποία θα είναι συμβατή με την Ευρώπη».

Αξίζει να επισημανθεί η δήλωση του τέως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean Claude Juncker εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο οποίος τον Σεπτέμβριο του 2017, κάλεσε την ΕΕ να θέσει την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων ψηλότερα στην ατζέντα της. Η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, που μίλησε τον Μάρτιο 2024 σε εκδήλωση με τίτλο «Είναι όνειρο ή μπορεί να γίνει πραγματικότητα;» (η διεύρυνση με τα Δυτικά Βαλκάνια), υποστήριξε πως δεν θα πρέπει η ΕΕ να έχει υπερβολικές απαιτήσεις για μεταρρυθμίσεις από τις υποψήφιες χώρες. Σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε ότι η κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για την αποσύνδεση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας από αυτήν της Αλβανίας πρόσφατα.

Το πότε θα και αν θα υπάρξει ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων είναι άγνωστο. Ωστόσο, οι δυο μεταβλητές στο υπόψη ζήτημα είναι η ένταξη κρατών-μελών στην ΕΕ στον αντίποδα της στάσης της Ρωσίας με τον πόλεμο στην Ουκρανία και δεύτερον το πώς οι χώρες αυτές με τα χιλιάδες προβλήματα που αντιμετωπίζουν θα κατορθώσουν να εναρμονιστούν με τις αρχές της ΕΕ.

ΠΗΓΗ: Geopolitico.gr

Βαλκάνια Βοσνία Ερζεγοβίνη Ευρωπαϊκή Ένωση Μαυροβούνιο Αλβανία Σερβία